ҚОСЫМШАЛАР
Осы «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2021 жылға арналған біріктірілген жылдық есебі (бұдан әрі – Есеп) қаржы-шаруашылық, операциялық қызмет туралы ақпаратты, сондай-ақ Компанияның тұрақты дамуын басқару саласындағы жетістіктері туралы деректерді ашатын он бірінші есеп болып табылады. Құжат мүдделі тараптардың кең ауқымына арналған. Бұл Есеп GRI Standards: Core option сәйкес дайындалды.
Есеп Қазатомөнеркәсіптің Қазақстан Республикасындағы және одан тыс жерлеріндегі жобалармен байланысқан қаржылық және қаржылық емес қызметін көрсетеді. Қаржылық емес элементтерін ашудағы Компанияның 50% және одан астам иелену үлесі бар еншілес және тәуелді ұйымдары, яғни топ бойынша басымдығы көрсетілген.
Компанияның 2020 жылғы біріктірілген жылдық есебімен салыстырғанда Есепте жекелеген көрсеткіштерге қатысты, сондай-ақ қосымша көрсеткіштерді ашу бөлігінде өзгерістер болды. Толық түсініктемелер есеп мәтінінде келтірілген. 2021 жылды өткен жылмен салыстырғанда тақырыптар бойынша есептің ауқымы мен шекарасында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ.
Қаржылық көрсеткіштер Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгемен көрсетілген және аудиттелген біріктілген қаржылық есептілікке (ҚЕХС стандарттары бойынша) сәйкес келеді, оның толық нұсқасы Есептің қосымшасында және «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Интернет-ресурсында ұсынылған.
Есеп кешенді түрде:
Есепте «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ мен оның еншілес кәсіпорындарын белгілеу үшін: «Қазатомөнеркәсіп», «Қоғам», «Топ», «Компания» қолданылды.
Есепте Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, Компанияның ішкі талаптары мен регламенттеріне және корпоративтік басқарудың халықаралық тәжірибелеріне сәйкес негізгі деректер ашылады. Есепті жасау кезінде мынадай құжаттар ескерілді:
2019 жылдан бастап Қазатомөнеркәсіп БҰҰ Тұрақты даму саласындағы мақсаттарына қол жеткізуге қосқан үлесі туралы ақпаратты Есепке енгізеді. Бұл тәсіл осы құжатта көрініс тапты. Компания топтың Даму стратегиясы Есеп мәтінінде көрініс тапқан экологиялық, әлеуметтік және экономикалық проблемаларды шешудегі БҰҰ ТДМ қол жеткізу жөніндегі міндеттермен сәйкес келуі үшін күш-жігерін жұмсайды. 2019 жылы Компания өзі үшін басым ТДМ тізбесін айқындады, оған қол жеткізу үшін топ барынша елеулі үлес қоса алады: 3, 7, 8, 9, 12 және 13. Тұрақты дамудың басым мақсаттарын айқындау кезінде Компанияның салалық тиесілілігі мен стратегиясына, сондай-ақ оның мүдделі тараптарының мүдделеріне неғұрлым сәйкес келетін бағдарлар ерекше маңызды болды.
Есеп шекаралары Компанияның жылдық есеп беру цикліне сәйкес келеді. Алдыңғы Есеп 2021 жылдың сәуірінде жарияланды. Алдыңғы жылдардағы есептердің электрондық нұсқалары Компанияның ресми сайтында қол жетімді. Бұл есеп «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап 2021 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі кезеңдегі қызметін көрсетеді.
Есеп есепті кезеңнің шекарасынан тыс, бірақ онымен тікелей байланысқан маңызды фактілерді, сондай-ақ Топтың орта мерзімді жоспарларын қамтиды. Есепте «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ және еншілес тәуелді қоғамдар қызметінің неғұрлым маңызды қорытындылары туралы ақпарат ашылды. Деректерді жинау кезінде белгілі бір маңызды мәселеге, оқиғаға немесе шешімге қатысты сараланған шешім қабылдауға елеулі әсер етуі мүмкін барлық Топ бойынша сандық және сапалық сипаттағы барлық деректер ескерілді және ашылды. Қазатомөнеркәсіп тұрақты даму көрсеткіштерімен жұмыс жүйесін жоспарлы түрде дамытып келеді және таяу уақытта қаржылық емес ақпаратты ашу периметріндегі қаржылық деректерді аша отырып, толық көлемде теңестіруге ұмтылады.
| Кәсіпорын | Есептілік саласы | |||
|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | |
| «Қазатомпром» ҰАК» АҚ | ||||
| «KAP-Technology» ЖШС | ||||
| «Qorģan-Security» ЖШС | ||||
| «АППАК» ЖШС | ||||
| «Үлбі металлургия заводы» АҚ | ||||
| «Волковгеология» АҚ | ||||
| «Жоғары технологиялар институты» ЖШС | ||||
| «ОРТАЛЫҚ» ӨК» ЖШС | ||||
| «РУ-6» ЖШС | ||||
| «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС | ||||
| «Сауда-көлік компаниясы» ЖШС | ||||
| Kazakatom TH AG | ||||
| «Инкай» БК» ЖШС | ||||
| «Байкен-U» ЖШС | ||||
| «Хорасан-U» ЖШС | ||||
| «Қаратау» ЖШС | ||||
| «Ақбастау» БК» АҚ | ||||
| «Семізбай-U» ЖШС | ||||
| «Үлбі ТВС» ЖШС | ||||
| «Буденовское» БК» ЖШС | ||||
| «Уранэнерго» ЖШС | ||||
| «СКЗ-U» ЖШС | ||||
| «СП УКР ТВС» ЖАҚ (2017 ж.б. жұмыс істемейді) | ||||
| «КАТКО» БК» ЖШС | ||||
| «Заречное» БК» АҚ | ||||
| «Оңтүстік кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | ||||
| «Кызылкұм» ЖШС | ||||
| «Каустик» АҚ | ||||
| «SSAP» ЖШС (бұрыңғы «Қазатомөнеркәсіп КҚЗ» БК ЖШС) | ||||
| «Русбурмаш Қазақстан» БК» ЖШС | ||||
| «Жаңақорған -Транзит» ЖШС | ||||
| Energy Asia (BVI) Limited | ||||
Есеп сапасы GRI Стандарттарының негізгі қағидаттарын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі:
| Қағидаттар | Сипаттамасы |
|---|---|
| Маңыздылық | Есеп Компания мен оның еншілес және тәуелді ұйымдарының экономикаға, қоршаған ортаға және қоғамға елеулі әсері бар тақырыптары бойынша, сондай-ақ мүдделі тараптар үшін маңызды мәселелер бойынша ақпаратты ашады. Маңызды тақырыптардың тізімі мен олардың анықталу тәртібі төменде сипатталған |
| Салыстырмалылық | Есеп бірнеше жылға арналған динамикадағы ақпаратты қамтиды, бұл мүдделі тараптарға, яғни олар үшін маңызды барлық көрсеткіштер туралы түсінік алуға мүмкіндік береді |
| Айқындылық | Есеп кең аудиторияға түсінікті тілде жазылған, сонымен қатар глоссарийі бар |
| Сенімділік | Есепке арналған барлық мәліметтер топтың бейінді бөлімшелерімен ұсынылды және дұрыстығына тексерілді. Есеп мәтінінде деректер көздеріне сілтемелер берілген |
| Анықтылық | Барлық маңызды тақырыптар бойынша ақпарат жан-жақты ұсынылып, мүдделі тараптарға топ қызметінің нәтижелерін бағалауға мүмкіндік береді. Барлық деректер «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ресми түрінде танылады, ішкі және ашық құжаттармен расталады |
| Уақыттылық | Есеп 2021 күнтізбелік жылға арналған ақпаратты ұсынады. 2022 жылы жарияланады |
2021 жылғы Есептегі көрсетуге арналған елеулі тақырыптарды айқындау үшін Компания GRI тұрақты даму саласындағы Есептілік стандарттарында ұсынылған барлық тақырыптарды, уран саласының халықаралық және ресейлік компаниялары ашатын, сондай-ақ стейкхолдерлермен диалог кезінде көтерілген маңызды тақырыптарды талдады. Компания жұмысында мүдделі тараптар көтерген барлық маңызды тақырыптарды ескеруге тырысады және қабылданған шаралар туралы тиісті материалдарды есептіліктің ресми беттерінде, сондай-ақ сыртқы аудиториялар үшін қолжетімді басқа да ақпараттық тасығыштарда жариялайды.
Келесі кезең Қазатомөнеркәсіп өкілдері мен оның негізгі мүдделі тараптарының Есепте ашуға арналған тақырыптар маңыздылығының мәніне басымдыландыру болды. Маңызды тақырыптың қорытынды бағасы Компания үшін стейкхолдерлердің әрбір нақты тобының маңыздылығына байланысты болды
Уран саласы үшін маңызды мәселелерді талдау, сондай-ақ мүдделі тараптарға сауалнама жүргізу нәтижелері бойынша Қазатомөнеркәсіптің Жұмыс тобы деңгейінде талқылау үшін елеулі тақырыптардың тізбесі айқындалды.
Бұдан әрі тұрақты даму саласындағы қызметтің барлық бағыттары бойынша мамандарды, сондай-ақ топ-менеджмент өкілдерін қамтитын Жұмыс тобы 2021 жылға арналған елеулі тақырыптардың түпкілікті тізбесін және маңыздылық матрицасын бекітті.
2021 жылдағы Компанияның маңызды тақырыптары
Ашылатын маңызды тақырыпттар тізбесі
| Экономикалық тақырыптар | Экологиялық тақырыптар | Әлеуметтік тақырыптар | Қосымша ашылатын тақырыптар |
|---|---|---|---|
| 201: Экономикалық нәтижелілік | 302: Энергия | 401: Жұмыспен қамту | КАП1: Өндірістік учаскелердің өмірлік циклі |
| 202: Нарықтарға қатысу | 303: Су | 402: Еңбек және еңбек қатынастары | КАП2: Төтенше жағдайларға дайындық |
| 203: Жанама экономикалық ықпал ету | 304: Биоалуантүрлілік | 403: Жұмыс орнындағы қауіпсіздік пен денсаулық | КАП3: Радиациялық қауіпсіздік |
| 204: Сатып алу тәжірибелері | 305: Шығарындылар | 404: Оқыту және білім беру | |
| 205: Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл | 306: Төгінділер мен қалдықтар | 405: Әртүрлілік және тең мүмкіндіктер | |
| 307: Табиғатты қорғау заңнамасының талаптарына сәйкестігі | 412: Адам құқықтарын бағалау | ||
| 413: Жергілікті қауымдастықтар | |||
| 415: Мемлекеттік саясат | |||
| 419: Әлеуметтікэкономикалық сәйкестік |
Барлық анықталған маңызды тақырыптар Компанияның өзі үшін (ұйым ішінде) және мүдделі тараптар үшін (ұйымнан тыс) маңызды.
GRI көрсеткіштерінің толық тізбесін және Есептегі ақпаратты ашуға арналған сілтемелерді қамтитын кесте Есеп қосымшасында (есептегі GRI стандарттарын ашу көрсеткіші) ұсынылған.
Компанияның қаржылық есептілігіне қатысты сыртқы аудит рәсімін «ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС компаниясы орындады. Аудиторлық қорытынды Есептің қосымшасында ұсынылған.
Есеп беру жөніндегі жаһандық бастама жариялаған GRI Standards сәйкес дайындалған қаржылық емес ақпараттың тиісінше көрсетілуі халықаралық аудит және ақпараттың дұрыстығын растау стандарттары жөніндегі комитет шығарған ISAE 3000 (қайта қаралған) «Аудиттен және өткен кезеңдегі қаржылық ақпаратты шолып тексеруден ерекшеленетін сенімділікті қамтамасыз ететін тапсырмалар» сенімділігін қамтамасыз ететін тапсырмалардың халықаралық стандартына сәйкес тексерілді. Тәуелсіз аудитор «ПрайсвотерхаусКуперс» ЖШС компаниясы болды. Аудиторлық қорытынды Есептің қосымшасында ұсынылған.
Есепте «болашаққа қатысты мәлімдемелер» болып табылатын немесе қарастырылатын мәлімдемелер бар. Болашақты сипаттауға арналған терминология, басқалармен қатар «есептейді», «алдын ала бағалау бойынша», «күтеді», «болжамдар бойынша», «ниеттенеді», «жоспарлайды», «белгіледі», «болады» немесе «тиіс» деген сөздерді не болмаса әрбір жағдайда ұқсас немесе салыстырмалы терминологияны қамтиды немесе талқылауға, жоспарларға, мақсаттарға, міндеттерге, болашақ оқиғаларға немесе болашаққа қатысты мәлімдемелерді белгілеуге арналған ниеттерге сілтемелерді қамтиды. Болашаққа қатысты көрсетілген мәлімдемелер тарихи фактілер болып табылмайтын барлық мәлімдемелерді қамтиды. Олар шектеусіз ниеттер, пікірлер туралы мәлімдемелерді, сондай-ақ басқалармен қатар, қызмет нәтижелеріне, қаржылық жағдайға, өтімділікке, перспективаларға, өсуге, әлеуетті сатып алуға, стратегия мен Компания жұмыс істейтін салаларға қатысты Компанияның үміттері туралы мәлімдемелерді қамтиды.
Өзінің табиғаты бойынша болашаққа қатысты мәлімдемелер тәуекелмен және белгісіздікпен байланысты, өйткені олар болуы мүмкін немесе болмауы мүмкін болашақ оқиғалар мен жағдайларға қатысты. Болашаққа қатысты мәлімдемелер қызметтің болашақ нәтижелерінің кепілі болып табылмайды. Қызметтің нақты нәтижелері, Компанияның қаржылық жағдайы мен өтімділігі, Компания жұмыс істейтін елдің және салалардың дамуы осы құжатта сипатталған нұсқалардан айтарлықтай ерекшеленуі мүмкін немесе болашаққа қатысты осы құжатта қамтылған мәлімдемелерге сәйкес болжанып отыр.
Компания салаға қатысты қандай да бір ақпаратты немесе жаңа ақпаратты, болашақ оқиғаларды немесе қандай да бір өзге мән-жайларды алу нәтижесінде болсын, осы құжатта қамтылған болашаққа қатысты қандай да бір мәлімдемелерді жаңартуды жоспарламайды және өзіне міндеттеме алмайды. Компания болашаққа қатысты осындай мәлімдемелерде баяндалған нәтижелерге қол жеткізуге қатысты ешқандай мәлімдеме жасамайды, ешқандай растау бермейді және ешқандай болжам жарияламайды.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ қызметкерлерінің саны мен құрамы, адам.84
| 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | |
|---|---|---|---|
| Есепті кезеңнің соңындағы қызметкерлердің тізімдік саны | 20 592 | 21 019 | 20 643 |
| Қызметкерлердің жалпы саны (тізімдік саны, АҚС келісім шарттары) | 21 138 | 21 788 | 21 031 |
| Ер адамдар | 16 753 | 17 228 | 16 942 |
| Әйелдер | 3 839 | 3 791 | 3 701 |
| Басшы қызметкерлер | 108 | 119 | 258 |
| Жұмыскерлер | 20 484 | 20 900 | 20 385 |
| 30 жасқа дейінгі | 3 632 | 3 201 | 2 799 |
| 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 11 707 | 12 260 | 12 034 |
| 50 жастан астам | 5 253 | 5 558 | 5 810 |
| Қызметкерлердің орташа жасы, жыл | 40 | 41 | 40 |
| Ұзақ мерзімді келісімшарт85 | 19 794 | 19 821 | 19 122 |
| ер адамдар | 16 188 | 16 227 | 15 696 |
| әйелдер | 3 606 | 3 594 | 3 426 |
| Мерзімдік келісімшарт | 798 | 1 198 | 1 521 |
| ер адамдар | 565 | 1 001 | 1 246 |
| әйелдер | 233 | 197 | 275 |
| Жұмыспен толық қамтылу | 20 577 | 21 011 | 20 627 |
| ер адамдар | 16 745 | 17 222 | 16 931 |
| әйелдер | 3 832 | 3 789 | 3 696 |
| Жартылай жұмыспен қамту | 15 | 8 | 16 |
| ер адамдар | 8 | 6 | 11 |
| әйелдер | 7 | 2 | 7 |
| АҚС келісімшарттар бойынша | 546 | 769 | 388 |
| ер адамдар | 372 | 518 | 263 |
| әйелдер | 174 | 251 | 125 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ қызметкерлерінің өңірлер және жыныс бойынша бөліністегі тізімдік саны, адам.
| Аймақ | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
| Алматы қ. | 330 | 272 | 477 | 326 | 334 | 272 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 510 | 432 | 460 | 389 | 447 | 365 |
| Шымкент қ. | 270 | 232 | 323 | 216 | 325 | 193 |
| Солтүстік аймақ | 866 | 245 | 811 | 240 | 740 | 227 |
| Оңтүстік аймақ | 11 876 | 1 334 | 12 185 | 1 280 | 12 194 | 1 252 |
| Шығыс аймақ | 2 892 | 1 317 | 2 963 | 1 333 | 2 878 | 1 383 |
| ҚХР | 5 | 6 | 5 | 6 | 21 | 8 |
| АҚШ | 2 | 0 | 2 | 0 | 1 | 0 |
| Швейцария | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 |
| Жиыны | 16 753 | 3 839 | 17 228 | 3 791 | 16 942 | 3 701 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ басқарушы органдары мен қызметкерлерінің құрамы, %
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Басқарушы органдар | Жұмыскерлер | Басқарушы органдар | Жұмыскерлер | Басқарушы органдар | Жұмыскерлер | |
| Ер адамдар | 93% | 81% | 92% | 82% | 91% | 86% |
| Әйелдер | 7% | 19% | 8% | 18% | 9% | 14% |
| Қазақтар | 80% | 69% | 74% | 70% | 75% | 68% |
| Орыстар | 11% | 25% | 13% | 25% | 16% | 26% |
| Басқалар | 9% | 6% | 13% | 6% | 9% | 6% |
| 30 жасқа дейін | 0% | 18% | 1% | 15% | 2% | 13% |
| 30 жастан 50 жасқа дейін | 71% | 57% | 64% | 58% | 68% | 58% |
| 50 жастан асатын | 29% | 25% | 35% | 26% | 30% | 29% |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жұмысқа қабылданған жұмыскерлер саны, адам
| Аймақ | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
| Алматы қ. | 107 | 11 | 56 | 25 | 51 | 38 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 214 | 35 | 55 | 45 | 99 | 78 |
| Шымкент қ. | 112 | 8 | 55 | 21 | 58 | 18 |
| Солтүстік аймақ | 340 | 47 | 105 | 39 | 155 | 65 |
| Оңтүстік аймақ | 1 260 | 337 | 1 552 | 68 | 2 084 | 136 |
| Шығыс аймақ | 346 | 209 | 305 | 120 | 314 | 211 |
| Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде (ҚХР, АҚШ, Швейцария) | 1 | 0 | 20 | 0 | 8 | 1 |
| Жиыны | 2 379 | 648 | 2 148 | 318 | 2 769 | 547 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да жұмыстан шығарылған жұмыскерлер саны мен кадрларының тұрақтамауы
| 2019 ж.86 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Жиыны | |||||||||
| Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
| Алматы қ. | 20 | 4 | 1% | 0,1% | 42 | 8 | 1% | 0,3% | 19 | 5 | 1% | 0,2% | 196 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 53 | 10 | 2% | 0,4% | 108 | 21 | 4% | 0,7% | 48 | 14 | 2% | 0,5% | 212 |
| Шымкент қ. | 27 | 5 | 1% | 0,2% | 55 | 11 | 2% | 0,4% | 24 | 7 | 1% | 0,2% | 132 |
| Солтүстік аймақ | 47 | 9 | 2% | 0,3% | 97 | 19 | 3% | 0,7% | 43 | 13 | 1% | 0,4% | 222 |
| Оңтүстік аймақ | 367 | 72 | 13% | 2,5% | 754 | 149 | 26% | 5,1% | 335 | 99 | 12% | 3,4% | 1 679 |
| Шығыс аймақ | 85 | 17 | 3% | 0,6% | 175 | 35 | 6% | 1,2% | 78 | 23 | 3% | 0,8% | 458 |
| ҚХР | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | |
| Жиыны | 600 | 117 | 1 230 | 243 | 547 | 161 | 2 899 | ||||||
| 2020 ж. | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Жиыны | |||||||||
| Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
| Алматы қ. | 15 | 3 | 1% | 0,1% | 49 | 8 | 2% | 0,3% | 20 | 2 | 1% | 0,1% | 97 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 38 | 8 | 1% | 0,3% | 127 | 21 | 4% | 0,7% | 51 | 6 | 2% | 0,2% | 251 |
| Шымкент қ. | 19 | 4 | 1% | 0,1% | 64 | 11 | 2% | 0,4% | 26 | 3 | 1% | 0,1% | 127 |
| Солтүстік аймақ | 34 | 7 | 1% | 0,3% | 114 | 19 | 4% | 0,7% | 46 | 5 | 2% | 0,2% | 225 |
| Оңтүстік аймақ | 266 | 57 | 9% | 2,0% | 886 | 146 | 31% | 5,1% | 355 | 40 | 12% | 1,4% | 1 750 |
| Шығыс аймақ | 62 | 13 | 2% | 0,5% | 206 | 34 | 7% | 1,2% | 82 | 9 | 3% | 0,3% | 406 |
| ҚХР | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | |
| Жиыны | 434 | 93 | 1 446 | 239 | 580 | 65 | 2 857 | ||||||
| 2021 ж. | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Аймақ | 30 жасқа дейінгі | 30 жастан 50 жасқа дейінгі | 50 жастан асатын | Жиыны | |||||||||
| Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | Жұмыстан шығарылғандардың саны, адам. | Үлесі, % | ||||||||
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | ||
| Алматы қ. | 11 | 9 | 0% | 0,2% | 43 | 27 | 1% | 0,7% | 19 | 5 | 1% | 0,1% | 114 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 26 | 20 | 1% | 0,5% | 62 | 55 | 2% | 1,5% | 18 | 5 | 0% | 0,1% | 186 |
| Шымкент қ. | 17 | 7 | 0% | 0,2% | 63 | 18 | 2% | 0,5% | 16 | 5 | 0% | 0,1% | 126 |
| Солтүстік аймақ | 51 | 9 | 1% | 0,2% | 109 | 43 | 3% | 1,2% | 37 | 16 | 1% | 0,4% | 265 |
| Оңтүстік аймақ | 514 | 49 | 14% | 1,3% | 1 209/td> | 136 | 32% | 3,6% | 546 | 58 | 15% | 1,6% | 2 512 |
| Шығыс аймақ | 79 | 16 | 2% | 0,4% | 158 | 62 | 4% | 1,7% | 134 | 76 | 4% | 2,0% | 525 |
| ҚХР | - | - | - | - | 6 | - | - | - | - | - | - | - | 6 |
| Жиыны | 698 | 110 | 1 650 | 341 | 770 | 165 | 3 734 | ||||||
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Тобы бойынша тұрақтамаушылық динамикасы, %
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ана/әке болу, сондай-ақ бала күтімі бойынша демалыстан кейін оралған жұмыскерлер саны, адам87
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Ана/әке болу бойынша демалыс алған жұмыскерлердің жалпы саны | 257 | 210 | 357 |
| Ер адамдар | 21 | 20 | 51 |
| Әйелдер | 236 | 190 | 306 |
| Ана/әке болу демалысы аяқталғаннан кейін жұмысқа оралған жұмыскерлердің жалпы саны | 102 | 143 | 127 |
| Ер адамдар | 7 | 13 | 19 |
| Әйелдер | 95 | 130 | 108 |
| Ана/әке болу демалысы аяқталғаннан кейін жұмысқа оралған жұмыскерлердің жалпы саны (алдыңғы есепті кезеңде) | 118 | 102 | 143 |
| Ер адамдар | 3 | 7 | 13 |
| Әйелдер | 115 | 95 | 130 |
| Ана/әке болу демалысы аяқталғаннан кейін жұмысқа оралған және жұмысқа оралған соң он екі айдан кейін жұмысын жалғастырған жұмыскерлердің жалпы саны | - | - | 69 |
| Ер адамдар | - | - | 4 |
| Әйелдер | - | - | 65 |
| Жұмысқа оралу коэффициенті | 0,40 | 0,68 | 0,36 |
| Ер адамдар | 0,33 | 0,65 | 0,37 |
| Әйелдер | 0,40 | 0,68 | 0,35 |
| Ұстап қалу коэффициенті | - | - | 0,48 |
| Ер адамдар | - | - | 0,31 |
| Әйелдер | - | - | 0,50 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жалақы қоры, теңге
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2021-2020 өзгерістер |
|---|---|---|---|---|
| Өндірістік қызметкерлердің орташа айлық жалақысы88 | 263 997 | 279 202 | 314 653 | 112,7% |
| Жалақы қоры, млн89 | 64 884 | 65 707 | 71 484 | 108,8% |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ең төменгі жалақысының қатынасы, теңге
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Е | Ә | Е | Ә | Е | Ә | |
| Қазақстан Республикасындағы ең төмеңгі жалақысы | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 |
| Бастауыш деңгейдегі жұмыскердің Топ бойынша жалақысы90 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 | 42 500 |
| Қатынас | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ қызметкерлерін оқыту, адам-семинар91
| Қызметкерлер санаты | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Әкімшілік-басқарушы қызметкерлер | 5 021 | 3 854 | 4 265 |
| Өндірістік қызметкерлер | 22 128 | 29 123 | 32 979 |
| Жиыны | 27 149 | 32 977 | 37 244 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ бір жұмыскерін оқытуға жұмсалған сағаттардың орташа саны
| Қызметкерлер санаты | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Е | Ә | Е | Ә | ||
| Әкімшілік қызметкерлер | 30,8 | 43 | 30 | 35 | 44 |
| Өндірістік қызметкерлер | 35,7 | 37 | 20 | 35 | 52 |
| Барлық санаттар бойынша орта есеппен | 35,4 | 40,4 | 41,6 | ||
Парниктік газдардың тікелей (қамту саласы 1) және жанама (қамту саласы 2) шығарындыларының көлемі, CO2-экв тоннасы
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2021–2020 өзгерістер |
|---|---|---|---|---|
| Парниктік газдардың тікелей шығарындыларының көлемі (қамту саласы 1) | 107 600 | 92 590 | 106 910 | 15% |
| Жанама энергетикалық парниктік газдар шығарындылары (қамту саласы 2)92 | 842 122 | 819 883 | 842 554 | 3% |
Атмосфераға ластаушы заттектер шығарындыларының құрылымы мен көздері, мың тонна93
| Ластаушы заттектердің шығарындылары | Көздері | 2020 ж. | 2021 ж.94 |
|---|---|---|---|
| NOx шығарындылары | қазандықтар, пештер, қыздыру пештері, стационарлық дизельді электр стансалары (апаттық), компрессорлар | 0,096 | 0,123 |
| SОx шығарындылары | қазандықтар, пештер, қыздыру пештері, стационарлық дизельді электр стансалары (апаттық), компрессорлар | 0,073 | 0,849 |
| Қатты заттектердің шығарындылары | қазандықтар, пештер, мехмастерлік білдектердің жұмысы | 0,054 | 0,111 |
| СО шығарындылары | қазандықтар, автокөлік, газ пештері, плиталар | 0,190 | 0,181 |
| Ұшпа органикалық қосындылар | көлік құралдары, еріткіштер, газ, ағаш пен биомассаны жағу | 0,815 | 0,056 |
| Қауіптілігі 1-топты заттектер | қазандықтар, автокөліктер, шамдар, сынапты шамдар | 0,001 | 0,012 |
| Жиыны | 1,229 | 1,332 | |
| Үлестік шығарындылар, кг/т | 17,50 | 31,00 |
Қайнар көздері бойынша бөлініп алынатын судың жалпы мөлшері, мың м3 95
| Қайнар көзі | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Жер үсті сулары | 865,7 | 781,4 | 6,5 |
| Жер асты сулары | 8 992 | 8 539,8 | 8 531,3 |
| Муниципалды және басқа сумен жабдықтау жүйелері | 836,6 | 1 131,1 | 1 582,9 |
| Алынатын судың жалпы мөлшері | 10 694,3 | 10 452,3 | 10 120,7 |
Көп рет және қайта пайдаланылатын судың жалпы көлемі, мың м3
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2021–2020 өзгеріс |
|---|---|---|---|---|
| Көп рет және қайта пайдаланылатын судың жалпы көлемі | 50 443 | 50 683 | 50 384 | (0,59%) |
Түрлері бойынша бөлінген қалдықтардың жалпы массасы, мың тонна
| Қалдықтар түрлері | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2021–2020 өзгеріс |
|---|---|---|---|---|
| Өнеркәсіптік | 936,4 | 996,2 | 893,3 | -10,3 |
| Коммуналдық | 3,1 | 1,8 | 1,6 | -8,9 |
| Қатты радиоактивті | 4,1 | 3,3 | 2,6 | -21,2 |
| Сұйық радиоактивті | 120,5 | 128,1 | 119,1 | -7,1 |
| Жиыны | 1 064,1 | 1 129,4 | 1 016,6 | -10,0 |
Фотоэлектр стансаларынан электр энергиясын өндіру, МВт*
| Көрсеткіш | 2019 | 2020 | 2021 | 2021–2020 өзгеріс |
|---|---|---|---|---|
| Өндірілген энергия мөлшері | 4,32 | 3,52 | 3,34 | (5,11) |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ еңбек қорғауға арналған шығындары, млрд теңгемен
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Еңбек қорғауға арналған шығындар | 7,23 | 7,63 | 8,29 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ өндірістік жарақаттану деңгейі96
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Барлық жұмыскерлер үшін | |||
| Өліммен аяқталған жазатайым оқиғалардың жалпы саны | 1 | 1 | 2 |
| Салдары жоғары дәрежедегі өндірістік жарақаттанудың жалпы саны (өлім жағдайларын қоспағанда) | 2 | 2 | 8 |
| Жазатайым оқиғалардың жалпы саны97 | 8 | 8 | 9 |
| Өндірістік жарақаттану жиілігінің коэффициенті (LTIFR көрсеткіші)98 | 0,24 | 0,25 | 0,55 |
| Қауіпті жағдайлар, қауіпті әрекеттер және Near-Miss бойынша есептілік | 34 546 | 35 529 | 44 271 |
| КЖұмыс істелген сағаттар саны99 | 33 510 295 | 31 812 773 | 32 909 020 |
| Штаттық жұмыскерлер болып табылмайтын, бірақ жұмысы және/немесе жұмыс орны Компаниямен бақыланатын барлық жұмыскерлер үшін | |||
| Өліммен аяқталған жазатайым оқиғалардың жалпы саны | 0 | 0 | 0 |
| Салдары жоғары дәрежедегі өндірістік жарақаттанудың жалпы саны (өлім жағдайларын қоспағанда) | 0 | 0 | 0 |
| Тіркелген өндірістік жарақаттардың жалпы саны | 0 | 0 | 0 |
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ радиациялық қауіпсіздік көрсеткіштері», М3в/жыл
| Көрсеткіш | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Қызметкерлерге радиациялық әсердің орташа дозасы | 1,51 | 1,45 | 1,44 |
| Топ кәсіпорындарының қызметін жүзеге асыру орындарындағы табиғи радиациялық фонның көрсеткіші, орташа алғанда | 0,4 – 1,0 | 0,85 | 0,75 – 1,36 |
| Топ кәсіпорындарындағы А тобы қызметкерлерінің ең жоғары жылдық тиімді дозасы | 4,94 | 4,94 | 6,19 |
Құрылған және бөлінген тікелей экономикалық құны, млн теңге
| Бап | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Құрылған тікелей экономикалық құн | |||
| Кірістер100 | 621,13 | 667,12 | 761,53 |
| Бөлінген экономикалық құны, с.і. | |||
| Операциялық шығындар101 | 273,42 | 288,11 | 373,59 |
| Жалақы | 49,15 | 50,72 | 53,05 |
| Проценттер және дивидендтер бойынша шығындар | 11,96 | 7,68 | 6,71 |
| Салықтар, табыс салығынан басқа | 27,79 | 24,73 | 26,14 |
| Табыс салығы бойынша шығындар | 33,51 | 63,78 | 61,62 |
| Өзге шығындар | 8,51 | 9,73 | 15,86 |
| Әлеуметтік салаға арналған шығындар (жергілікті қауымдастықтарға арналған инвестициялар) | 1,07 | 1,01 | 4,54 |
| Бөлінбеген экономикалық құн (бір жылғы табыс) | 213,75 | 221,37 | 220,03 |
Әлеуметтік-экономикалық дамуға және инфрақұрылымды дамытуға қатысатын өңірлердің бюджеттеріне аударымдар, млн теңге
| Кәсіпорын | 2019 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. |
|---|---|---|---|
| Түркістан облысы | |||
| «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 154,5 | 165,4 | 42,8 |
| «АППАҚ» ЖШС | 37,9 | 40,3 | 43,1 |
| «Ақбастау» БК» АҚ | 194,9 | 214,7 | 213,0 |
| «Оңтүстік кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | 86,5 | 96,3 | 71,5 |
| «Волковгеология» АҚ | 2,5 | 2,8 | 2,9 |
| «ЗАРЕЧНОЕ» БК» АҚ | 10,1 | 20,8 | 21,3 |
| «Инкай» БК» ЖШС | 58,0 | 59,9 | 63,9 |
| «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС | 387,1 | 427,8 | 429,5 |
| «Қаратау» ЖШС | 52,3 | 52,9 | 58,8 |
| «ОРТАЛЫҚ» ӨК» ЖШС | 76,4 | 83,1 | 43,3 |
| «КАТКО» БК» ЖШС | 11,4 | 3,96 | 227,7 |
| «Буденовское» БК» ЖШС | - | 21,5 | - |
| Қызылорда облысы | |||
| «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | - | - | - |
| «Байкен-U» ЖШС | 38,6 | 42,2 | 43,6 |
| «РУ-6» ЖШС | 102,8 | 107,5 | 113,2 |
| «Семізбай-U» ЖШС | 26,5 | 26,7 | 29,2 |
| «Кызылкұм» ЖШС | 116,2 | 126,1 | 128,8 |
| «Оңтүстік кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | - | - | 26,7 |
| Алматы облысы | |||
| «KazSilicon» МК» ЖШС | 0,3 | - | |
| Шығыс Қазақстан облысы | |||
| «Үлбі металлургия заводы» АҚ | 6,6 | 7,2 | 7,4 |
| Солтүстік Қазақстан облысы | |||
| «Семізбай-U» ЖШС | 18,9 | 19,1 | 20,9 |
| Ақмола облысы | |||
| «Семізбай-U» ЖШС | 18,9 | 19,1 | 20,9 |
| Маңғыстау облысы | |||
| «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | - | - | - |
| Жиыны | 1 400,4 | 1 537,3 | 1 608,6 |
2021 жылы Қазақстанның өңірлері бойынша сатып алулардағы жергілікті жеткізушілер үлесінің арақатынасы, % 102
| Аймақ | Тауарлар | Жұмыстар | Қызметтер | Жұмыстар мен қызметтер |
|---|---|---|---|---|
| Ақмола облысы | 97 | 100 | 97 | 97 |
| Актөбе облысы | 32 | 94 | 24 | 31 |
| Алматы облысы | 26 | 100 | 100 | 100 |
| В приведенной | 35 | 100 | 100 | 100 |
| Батыс Қазақстан облысы | 41 | 100 | 90 | 100 |
| Жамбыл облысы | 90 | 95 | 94 | 95 |
| Қарағанды облысы | 87 | 100 | 11 | 13 |
| Қостанай облысы | 11 | 30 | 99 | 72 |
| Қызылорда облысы | 76 | 96 | 98 | 97 |
| Маңғыстау облысы | 96 | 72 | 54 | 67 |
| Оңтүстік Қазақстан облысы | 76 | 90 | 92 | 91 |
| Павлодар облысы | 80 | 75 | 99 | 91 |
| Солтүстік Қазақстан облысы | 77 | 100 | - | 100 |
| Шығыс Қазақстан облысы | 72 | 91 | 99 | 93 |
| Нұр-Сұлтан қ. | 95 | 69 | 95 | 92 |
| Алматы қ. | 55 | 90 | 87 | 89 |
| Жиыны «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 74 | 89 | 83 | 86 |
Қазатомөнеркәсіптің жария компания мәртебесін алуы Компания үшін жаңа сындар туғызды. Халықаралық стандарттарға сәйкес корпоративтік басқару мен тұрақты дамудың рөлі едәуір артты. Директорлар кеңесінің қызметінде оның Өндірістік қауіпсіздік жөніндегі комитетке (Комитет) маңызды рөл берілетінін атап өту қажет.
Комитеттің негізгі мақсаты Компанияның Директорлар кеңесіне Компаниядағы және оның еншілес және тәуелді ұйымдарындағы өндірістік қауіпсіздіктің жай-күйі, әлеуметтік мәселелер және тұрақты даму саласындағы мәселелер бойынша ұсынымдар әзірлеу және ұсыну болып табылады.
2021 жылғы тамызда Комитет құрамына: Нил Лонгфэллоу – тәуелсіз директор, Расселл Бэнхам – тәуелсіз директор және Қанат Құдайберген – «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ өкілдері сайланды. Комитет құрамын кеңейту Компания мен оның мажоритарлық акционері арасындағы өзара іс-қимылды жақсартуға, сондай-ақ отырыстарда Директорлар кеңесінің шешімдер қабылдау үдерісінің жеделдігін арттыруға мүмкіндік берді.
Жыл бойы Комитет мүшелері 5 күндізгі отырыс өткізіп, 23 мәселені қарастырды. Тоқсан сайын Комитет мүшелері өндірістік қауіпсіздіктің жай-күйі туралы есептерді және ESAP Жол картасын іске асыру мәртебесі туралы есептерді қарастырып, мақұлдады.
Комитет жарты жылдық негізде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саласындағы, Компанияның тұрақты дамуындағы қызметі туралы есептерді, сондай-ақ өндірістік қызметкерлердің әлеуметтік-еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы жөніндегі есепті қарайды.
Күн сайын өз қызметін жүзеге асыру барысында Компания өндіріс қауіпсіздігін, еңбек және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету үшін мүдделі тараптар алдындағы жауапкершіліктің толықтығын сезінеді. Біз өндірістің әрбір кезеңіндегі қауіпсіздік туралы қамқорлықтың Компанияның экономикалық көрсеткіштеріне, еңбек сапасына және қызметкерлердің ынтасы мен қанағаттануына оң әсер беретіндігіне сенімдіміз.
Өткен жылдың қорытындылары Компания қызметінің басым бағыттары бойынша одан әрі жұмыс істеу үшін берік іргетас қалайды. Директорлар кеңесі бейбіт атом энергетикасын дамытудың тұрақты оң үрдісіне және Компанияның әлеуетін іске асыру мүмкіндіктеріне сенімді.
Комитет мүшелері жұмыскерлердің қауіпсіздік талаптарын саналы түрде сақтау деңгейінің өзгеру дәрежесіне бағалау жүргізуді жоспарлап отыр, сондай-ақ одан әрі Корпоративтік орталықта және Компанияның барлық кәсіпорындарында еңбек қорғау, өнеркәсіптік және радиациялық қауіпсіздік саласындағы өндірістік қауіпсіздіктің жай-күйін бақылайтын болады.
Нил Лонгфэллоу
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің өндірістік қауіпсіздік жөніндегі комитет төрағасы
Компанияның аудит жөніндегі комитеті (Комитет) акционерлерге берілетін қаржылық ақпараттың шынайылығын бақылау үшін, сондай-ақ ішкі бақылау және тәуекелдерді басқару жүйелерін бағалау үшін құрылған. Компанияның ішкі аудит және комплаенс қызметтері аудит жөніндегі Комитетке есеп береді.
2021 жылы Комитет тиімді шешімдер қабылдау үшін тиісті тәжірибесі мен құзыреті бар тәуелсіз директорлардан тұрды. Жыл бойы Комитеттің күндізгі 9 отырысы өткізіліп, 98 мәселе қаралды. Мәселелердің неғұрлым тиімді және жан-жақты талқылануы үшін Компания басқармасының релеванттық мүшелері тартылды, қажет болған жағдайда басқа жоғары буын басшылары қатысты.
Көпшілік компанияның жаңа мүмкіндіктерімен және мәртебесімен бірге бұл факт аудит жөніндегі комитеттің жұмысына да әсер еткен өзгерістер енгізді. Атап айтқанда, Компанияның барлық стейкхолдерлері үшін маңызды ақпаратқа тең қол жеткізуді сақтау үшін Компанияның тоқсандық қаржылық есептіліктерін қарау тәжірибесі енгізілді. Сондай-ақ, Комитет Компанияның 2020 жылғы қаржылық есептілігін қарап, бекітуге ұсынды, оған Компанияның бағалы қағаздар шығару аңдатпасында уәде етілген деңгейде дивидендтер төлеу бойынша қаржылық мүмкіндіктерін бағалау кірді. Айта кету керек, 2021 жылы Компания акционерлердің екінші жылдық жалпы жиналысын өткізді, онда акционерлер қаржылық есептілікті, сондай-ақ бір жай акцияға шаққандағы дивиденд мөлшерін бекітті.
«ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС Комитет тарапынан сыртқы аудитор ретінде ұсынылды және 2019 жылғы желтоқсандағы Акционерлердің кезектен тыс жалпы отырысында 2020 жылдан 2022 жылға дейінгі кезеңде «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ аудитін жүзеге асыратын аудиторлық ұйым ретінде анықталды.
Расселл Бэнхам
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің аудит жөніндегі комитет төрағасы
Қазатомөнеркәсіп қызметіне деген қызығушылықтың артуына байланысты Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеттің (Комитет) маңыздылығы арта түсуде. Комитет мүшелері Даму стратегиясы, халықаралық ынтымақтастық және инвестицияларды ынталандыру мәселелеріне ерекше назар аударады.
Комитет Директорлар кеңесінің маңызды бөлігін құрайды және Комитеттің негізгі міндеттерінің арқасында Директорлар кеңесі үнемі өзгеріп отыратын жағдайларға сәтті және тез бейімделуге, сондай-ақ корпоративтік басқарудың аса маңызды қағидаларын сақтауға мүмкіндік алады.
Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі Комитеттің негізгі мақсаты – Компания қызметінің стратегиялық және инвестициялық мәселелері бойынша Директорлар кеңесіне ұсынымдар әзірлеу және ұсыну болып табылады.
Сондай-ақ, 2021 жылы Комитет құрамында айтарлықтай өзгерістер болды: 2020 жылғы 18 мамырда Комитет құрамына тәуелсіз директор Марк Кэшер кірді.
Жыл бойы Комитет мүшелері 6 күндізгі отырыс өткізіп, 27 мәселені қарастырды. Тоқсан сайын Комитет Трансформациялау бағдарламасы бойынша есептерді және Компания Басқармасының ірі инвестициялық жобаларын іске асыру туралы есептерін қарады және ұйғарды. Сондай-ақ, 2020 жылдың қорытындысы бойынша стратегиялық ҚНК орындау мәселелері пысықталды. Сонымен қатар, 2020 жылдың қорытындысы бойынша Комитет мүшелері Компанияның басқа уран компанияларымен бенчмаркинг-талдау нәтижелерін қарады.
2021 жыл Компания үшін кезекті жыл болды, біз алға қойған мақсаттарымызға қол жеткіздік және табиғи уранды өндіру мен сату бойынша әлемдік көшбасшы мәртебесін тағы бір мәрте растадық.
2022 жылы Компанияға жаңа ұзақ мерзімді мақсаттар мен міндеттер қойылды. Мақсаттардың бірі Қазатомөнеркәсіптің активтерін қайта құрылымдау бағдарламасын аяқтау болып табылады, бұл қосылған құны жоғары өнім шығаруға мүмкіндік береді.
Нил Лонгфэллоу
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің Стратегиялық жоспарлау мен инвестициялар жөніндегі комитеттің төрағасы
Компанияның тағайындаулар мен сыйақы жөніндегі комитеті (Комитет) Директорлар кеңесінің құрамына үміткерлерді тағайындау, жоғары басшылыққа сыйақы беру (бонустық төлемдерді қоса алғанда), Басқарма құрамына, Корпоративтік хатшы, Омбудсмен және өзге де жұмыскерлер лауазымдарына үміткерлерді тағайындау сияқты мәселелерді қарау үшін құрылған.
2021 жыл бойы Комитеттің төрт мүшесінің үшеуі тәуелсіз директорлар болып табылды, бұл ретте Комитет мүшелерінің тиімді шешімдер қабылдау үшін тиісті тәжірибесі мен құзыреттері бар. Жыл ішінде Комитеттің 9 күндізгі отырысы өткізіліп, онда 58 мәселе қаралды.
Өткен жылы Комитет Басқарма мүшелерінің 2021 жылға арналған жеке даму жоспарларын (ЖДЖ), CEO-1 лауазымдарының сипаттамаларын және Орталық аппараттың құрылымын және «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ жұмыскерлерінің жалпы санын қарады және мақұлдады.
Комитетпен сондай-ақ Компанияның Директорлар кеңесі мүшелерінің сабақтастық жоспарын қалыптастыру қағидалары туралы мәселе қаралды.
2021 жылғы 18 мамырдан бастап мен тәуелсіз директор ретінде Комитеттің құрамында оның төрағасы болу мәртебесіне ие боламын.
Марк Кэшер
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің Тағайындаулар мен сыйақы жөніндегі комитетінің төрағасы
Компанияның Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес Директорлар кеңесі мен Басқарма Компанияның жылдық есебі мен қаржылық есептілігінің дұрыстығына жауап береді.
Ақпаратты ашу және ашықтық ережелеріне сәйкес, Ұлыбританияның қаржылық қадағалау басқармасының басшылығында (Disclosure and Transparency Rules in the Handbook of the Financial Conduct Authority) Директорлар кеңесінің әрбір мүшесі өзінде бар ақпаратқа сүйене отырып, төмендегілерді растайды:
Осы есепті дайындауда соңғы бес жыл ішінде Директорлар кеңесі немесе Басқарма мүшелерінің ешқайсысы:
Директорлар кеңесінің атынан:
Нил Лонгфэллоу, «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы
Басқарманың тапсырмасы бойынша:
Мажит Шарипов, АО «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Басқарма төрағасы
«Үлбі металлургия заводы» АҚ мен «Волковгеология» АҚ қоспағанда, осы компаниялардағы топтың иелену үлесі барлық жағдайларда топтың дауыс беру құқықтарына тең, олардың әрқайсысында топтың 100% дауысы бар, сондай-ақ тікелей үлесі 5% құрайтын «Байкен-U» ЖШС.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Холдингтің еншілес ұйымдары, БК, БО мен қауымдасқан ұйымдары
| Тәсіл | Атауы | Үлесі (%) |
|---|---|---|
| Уран өндіру және қайта өңдеу | ||
| Еншілес кәсіпорындар | ||
| «Қазатомпром-SaUran» ЖШС | 100,00% | |
| «РУ-6» ЖШС | 100,00% | |
| «АППАҚ» ЖШС | 65,00% | |
| «Инкай» БК» ЖШС | 60,00% | |
| «Байкен-U» ЖШС103 | 52,50% | |
| «ОРТАЛЫҚ» ӨК» ЖШС104 | 51,00% | |
| ТОО «СП «Хорасан-U» | 50,00% | |
| Бірлескен кәсіпорындар | «Буденовское» БК» ЖШС | 51,00% |
| «Семізбай-U» ЖШС | 51,00% | |
| Бірлескен операциялар | «Ақбастау» БК» АҚ | 50,00% |
| «Қаратау» ЖШС | 50,00% | |
| Energy Asia (BVI) Limited103 | 50,00% | |
| Қауымдасқан кәсіпорындар | «КАТКО» БК» ЖШС | 49,00% |
| «Оңтүстік кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | 30,00% | |
| «ЗАРЕЧНОЕ» БК» АҚ | 49,98% | |
| «Кызылқұм» ЖШС103 | 50,00% | |
| «Жанақорған-Транзит» ЖШС105 | 60,00% | |
| Ядролық отын циклы мен металлургия | ||
| Еншілес кәсіпорындар106 | «Үлбі металлургия заводы» АҚ | 94,33% |
| ULBA-CHINA Co Ltd105 | 100,00% | |
| «Машзавод» ЖШС105 | 100,00% | |
| «Үлбі-ТВС» ЖШС105 | 51,00% | |
| Ядролық отын циклі | ||
| Инвестициялар107 | «Уранды байыту жөніндегі халыаралық орталық» АҚ | 10,00% |
| Қосымша қызметтер | ||
| Еншілес кәсіпорындар106 | «Жоғары технолгиялар институты» ЖШС | 100,00% |
| KazakAtom TH AG | 100,00% | |
| «KAP-Technology» ЖШС | 100,00% | |
| «Сауда-көлік компаниясы» ЖШС | 99,99% | |
| «Волковгеология» АҚ | 96,62% | |
| «Русбурмаш-Қазақстан» ЖШС105 | 49,00% | |
| «Qorgan-Security» ЖШС108 | 100,00% | |
| Бірлескен кәсіпорындар | «СКЗ-U» ЖШС | 49,00% |
| «Уранэнерго» ЖШС90 | 79,17% | |
Сату сатысындағы немесе қайта құрылымдауға жататын активтер
| Тәсіл | Атауы | Үлесі (%) |
|---|---|---|
| Ядролық отын циклі | ||
| Бірлескен кәсіпорындар | УКР ТВС ЖАҚ БК109 | 33,33% |
| Қосымша қызметтер | ||
| Қауымдасқан кәсіпорындар | «Каустик» АҚ110 | 40,00% |
| «SSAP» ЖШС111 | 9,89% | |
| Стандарт пен көрсеткіштер | Ашылу | Есеп парағы | Ашылу дәрежесі | Есептілік саласы112 | Есеп тараулары | Комментариилер | БҰҰ фокустық ТДМ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| GRI 102 (2016): жалпы көрсеткіштер | |||||||
| Ұйым профилі | |||||||
| 102-1 | Ұйым атауы | 12, 393 | толық | 1 | 1. Компания портреті 5. Қосымшалар 5.12. Байланыс ақпараты | ||
| 102-2 | Қызмет түрлері, брендтер, өнімдер, сондай-ақ қызметтер | 14 | толық | 1 | 1. Компания портреті 1.1. Қызмет бағыттары және негізгі өнім | ||
| 102-3 | Ұйымның штаб-пәтерінің орналасқан жері | 393 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.12. Байланыс ақпараты | ||
| 102-4 | Қызметті жүзеге асыру географиясы | 16, 24 | толық | 1 | 1. Компания портреті 1.3. География және қатысу нарықтары 1.6. Сату және өткізу | ||
| 102-5 | Меншік сипаты мен ұйымдық-құқықтық нысаны | 393 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.12. Байланыс ақпараты | ||
| 102-6 | Ұйым жұмыс істейтін нарықтар | 17, 20, 24 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.4. Уран өнімдері нарығына шолу 1.5. Қызмет нәтижелерінің динамикасын талдау 1.6. Сату және өткізу | ||
| 102-7 | Ұйым масштабы | 18, 20, 24, 113 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.4. Уран өнімдері нарығына шолу 1.5. Қызмет нәтижелерінің динамикасын талдау 1.6 Сату және өткізу 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | ||
| 102-8 | Қызметкерлер мен басқа жұмыскерлер туралы ақпарат | 113, 241 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 жылдардағы негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер | ||
| 102-9 | Жеткізу тізбегі | 24, 174 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.6. Сату және сату 3. Тұрақты даму 3.8. Сатып алу қызметі | Ішкі корпоративтік реттеуге сәйкес жеткізу тізбегі туралы ақпарат құпия болып табылады | |
| 102-10 | Ұйымда және оның жеткізу тізбегінде болған елеулі өзгерістер | 30 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.7. Даму стратегиясы | ||
| 102-11 | Сақтық қағидалары | 152, 214 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.7. Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау | ||
| 102-12 | Сыртқы бастамалар | 38, 95, 136, 214 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.9. Қауымдастықтар мен халықаралық бастамалардағы әріптестік және мүшелік 3. Тұрақты даму 3.1. Тұрақты дамуды басқару 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау 4.7. Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау | ||
| 102-13 | Қауымдастықтарға мүшелік | 38 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.9. Қауымдастықтар мен халықаралық бастамалардағы әріптестік және мүшелік | ||
| Стратегия мен талдау | |||||||
| 102-14 | Шешім қабылдайтын аға лауазымды тұлғаның өтініші | 2, 4 | толық | 1 | Директорлар Кеңесі Төрағасының үндеуі Басқарма Төрағасының Үндеуі | ||
| 102-15 | Негізгі әсерлер, тәуекелдер және мүмкіндіктер | 28, 217 | толық | 1 | 1. Компанияның портреті 1.7. Даму стратегиясы 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.7. Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау | ||
| Әдеп және адалдық | |||||||
| 102-16 | Ұйымның құндылықтары, қағидалары, стандарттары мен тәртіп нормалары | 91, 227 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.1. Тұрақты дамуды басқару 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс |  | |
| 102-17 | Кеңес беру және әдепке байланысты проблемаларды шешудің тетіктері | 228 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс | | |
| Корпоративтік басқару | |||||||
| 102-18 | Корпоративтік басқарудың құрылымы | 186 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.1. Корпоративтік басқару жүйесі | ||
| 102-21 | Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік мәселелер бойынша мүдделі тараптармен консультациялар | 172 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | ||
| 102-22 | Жоғары басшы органының және оның комитеттерінің құрамы | 191, 200 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.4. Директорлар кеңесі |  | |
| 102-24 | Жоғары басқару органын ұсыну және таңдау | 191, 200 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.4. Директорлар кеңесі | | |
| 102-25 | Мүдделер қақтығысы | 213, 230 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.5. Басқарма 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс | Бақылаушы акционердің болуы туралы ақпаратты ашу және байланысты тараптарды 2020 жылғы біріктірілген қаржылық есептіліктен табуға болады | |
| 102-28 | Жоғары басқару органы қызметін бағалау | 198 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.4 Директорлар кеңесі | ||
| 102-36 | Сыйақыны белгілеу үдерісі | 214 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.6. Сыйақы | ||
| Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | |||||||
| 102-40 | Мүдделі тараптар топтарының тізімі | 167 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | ||
| 102-41 | Ұжымдық шарт | 258 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік |  | |
| 102-42 | Өзара іс-қимыл жасау үшін мүдделі тараптарды анықтау және іріктеу қағидалары | 167 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | ||
| 102-43 | Ұйымның мүдделі тараптарымен өзара іс-қимыл жасау тәсілі | 166 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл | ||
| 102-44 | Мүдделі тараптар көтерген негізгі тақырыптар мен алаңдаушылықтар | 172, 237 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| Есептілік тәжірибесі | |||||||
| 102-45 | Есептілігі біріктіріліген қаржылық есептілікке енгізілген заңды тұлғалар | 254 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.5. Топтың еншілес ұйымдары, бірлескен кәсіпорындары, бірлескен операциялары және қауымдасқан ұйымдары | ||
| 102-46 | Есеп мазмұны мен тақырыптар шекарасын анықтау | 237 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| 102-47 | Маңызды тақырыптар тізімі | 239 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| 102-48 | Алдыңғы есептерде жарияланған ақпаратқа өзгерістер | 149, 158, 234, 244 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі 3.6. Қоршаған ортаны қорғау 5.1. Есеп туралы 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | ||
| 102-49 | Тұрақты даму саласындағы есептіліктегі өзгерістер | 234 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| Есеп туралы жалпы мәліметтер | |||||||
| 102-50 | Есепті кезең | 235 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| 102-52 | Есептілік циклі | 221 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| 102-53 | Осы есепке қатысты сұрақтармен жүгінуге болатын байланыс тұлғасы | 393 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.12. Байланыс ақпараты | ||
| 102-54 | GRI стандарттарына сәйкес есептілікті дайындау нұсқасы туралы өтініш | 234 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.1. Есеп туралы | ||
| 102-55 | GRI көрсеткіштерінің кестесі | 256 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.6. GRI көрсеткіштерінің кестесі | ||
| 102-56 | Есептіліктің сыртқы расталуын қамтамасыз етуге қатысты ұйым тәжірибесі | 224, 239, 271 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.9. Сыртқы аудит 5. Қосымшалар 5.1. Есеп Туралы 5.8. Тәуелсіз аудитордың қорытындысы | ||
| Экономикалық тақырыптар | |||||||
| GRI 201 (2016): экономикалық нәтижелілік | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.2. Әлеуметтік-экономикалық үлес | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның құрауыштары | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.2. Әлеуметтік-экономикалық үлес | |||
| 201-1 | Құрылған және бөлінген тікелей экономикалық құн | 173, 248, 274 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.7. Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер 5.9. Біріктірілген қаржылық есептілік | b GRI 201-1 тармағы маңызды емес. Біздің бағалауымыз бойынша Компания Қазақстан Республикасының аумағында ғана елеулі ықпал етеді |  |
| GRI 202 (2016): нарықтарға қатысу | |||||||
| 202-2 | Жергілікті халық өкілдері қатарынан жалданған жоғары дәрежелі басшылардың үлесі | 211 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.5. Басқарма | | |
| GRI 203 (2016): тікелей емес экономикалық ықпал ету | |||||||
| 203-1 | Инвестициялардың инфрақұрылымға және өтеусіз қызметтерге әсері | 109 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.2. Әлеуметтік-экономикалық үлес | | |
| GRI 204 (2016): сатып алу тәжірибелері | |||||||
| 204-1 | Қызметті жүзеге асырудағы елеулі өңірлердің жергілікті жеткізушілеріне арналған шығындардың үлесі | 176, 249 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.8. Сатып алу қызметі 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 жылдардағы негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер | Қызметті жүзеге асырудың негізгі орындары-Қазақстан Республикасының өңірлері | |
| GRI 205 (2016): сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл | |||||||
| 205-2 | Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат және рәсімдер мәселелері бойынша ақпараттандыру және оқыту | 227 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс | | |
| Экологиялық тақырыптар | |||||||
| GRI 302 (2016): энергия | |||||||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның құрауыштары | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | |||
| 103-3 | Басқару тәсілін бағалау | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | |||
| 302-1 | Ұйым ішінде энергияны тұтыну | 149 | толық | 2113 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | Компания энергияны үшінші тараптарға сатпайды Пайдаланылатын коэффициенттер отын-энергетикалық теңгерімді қалыптастыру және энергетика саласын сипаттайтын жекелеген статистикалық көрсеткіштерді есептеу әдістемесіне сәйкес келеді |   |
| 302-3 | Энергия сыйымдылығы | 150 | толық | 2 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі |  | |
| 302-4 | Энергияны тұтынуды азайту | 148, 149 | толық | 2 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | | |
| GRI 303 (2018): су және ағызу | |||||||
| 303-1 | Суды ортақ ресурс ретінде пайдалану | 157 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау |  | |
| 303-2 | Ұйымның тоғанына елеулі ықпал ететін су көздері | 159 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| 303-3 | Алынатын судың жалпы мөлшері | 158, 246 | толық | 2 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 304 (2016): биоалуантүрлілік | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | |||
| 304-1 | Ұйымның меншігіндегі жалға алған немесе басқаруындағы қорғалатын табиғи аумақтарда және биоалуантүрлілік құндылығы жоғары аумақтарда орналасқан, олардың шекарасынан тыс немесе осындай аумақтарға іргелес жатқан өндірістік алаңдар | 162 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау |   | |
| 304-2 | Қызметтің пен өнімдердің биоалуантүрлілікке айтарлықтай әсері | 163 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| 304-3 | Тіршілік ету ортасын қорғау немесе қалпына келтіру | 163 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| 304-4 | ТҚХО Қызыл кітабына енгізілген түрлер және мекендейтін жерлері операциялардан зардап шеккен аумақтарда орналасқан Ұлттық экологиялық тізімдегі түрлер | 163 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| GRI 305 (2016): шығарындылар | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның компоненттері | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі | |||
| 305-1 | Парниктік газдардың тікелей шығарындылары (қамту саласы 1) | 147, 245 | толық | 3 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігі 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | Парниктік газдарға мыналар жатады: көмірқышқыл газы, азот оксиді, метан, перфтор көміртегі Компания биогендік СО2 шығарындыларын шығармайды | |
| 305-2 | Парниктік газдардың тікелей шығарындылары (қамту саласы 2) | 148, 245 | толық | 4 | 3. Тұрақты даму 3.5. Климаттың өзгеруі және энергия тиімділігіbr> 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | ||
| 305-7 | Атмосфераға NOх, ЅОх және басқа да ластаушы заттектердің шығарындылары | 246 | толық | 3 | 5. Қосымшалар 5.2. Шығарындыларды есептеу үшін пайдаланылған коэффициенттер есептілікті қалыптастыру стандарттары мен әдіснамасын қоса алғанда, қазақстандық табиғат қорғау заңнамасына сәйкес келеді | Шығарындыларды есептеу үшін пайдаланылған коэффициенттер есептілікті қалыптастыру стандарттары мен әдіснамасын қоса алғанда, қазақстандық табиғат қорғау заңнамасына сәйкес келеді. Компания тұрақты органикалық ластауыштарды (ТОЛ) құрмайды | |
| GRI 306 (2020): қалдықтар | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның құрауыштары | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | |||
| 306-1 | Қалдықтардың пайда болуы және қалдықтармен байланысты айтарлықтай әсер ету | 160 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау |  | |
| 306-2 | Қалдықтармен байланысты елеулі әсерді басқару | 160 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| 306-3 | Пайдалану түрлері мен әдістері бойынша бөлінген қалдықтар | 161, 246 | толық | 3 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 307 (2016): экологиялық заңнама талаптарына сәйкестігі | |||||||
| 307-1 | Табиғатты қорғауды заңнамасы мен нормативтік талаптарын сақтамау | 156 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | | |
| Әлеуметтік тақырыптар | |||||||
| GRI 401 (2016): жұмыспен қамту | |||||||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның кқұрауыштары | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | ||||
| 103-3 | Басқару тәсілін бағалау | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | ||||
| 401-1 | Жалданған жұмыскерлер және кадрлардың тұрақсыздығы | 113, 114, 242, 243 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |  | |
| 401-2 | Ұйым қызметін жүзеге асыратын елеулі өңірлер бойынша бөлінген уақытша немесе толық емес жұмыспен қамту шарттарындағы жұмыскерлерге берілмейтін толық жұмыспен қамтылған жұмыскерлерге берілетін жеңілдіктер | 120 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | | |
| 401-3 | Бала күтіміне берілетін демалыс | 244 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 жылдардағы негізгі әлеуметтікэкономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 402 (2016): қызметкерлер мен басшылықтың қарым-қатынасы | |||||||
| 402-1 | Компаниядағы өзгерістер туралы жұмыскерлерді хабардар етудің ең аз кезеңі | 123 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | | |
| GRI 403 (2018): жұмыс орнындағы денсаулық пен қауіпсіздік | |||||||
| 403-1 | Жұмыс орнындағы еңбек қорғау және қауіпсіздік мәселелерін басқару жүйесі | 141 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау | | |
| 403-2 | Қауіпті анықтау, тәуекелдерді бағалау, жазатайым оқиғаларды тергеу | 134, 138 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау | | |
| 403-3 | Денсаулық сақтау қызметтері | 141 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау | | |
| 403-4 | Жұмыскерлердің қатысуы, жұмыс орнындағы еңбек қорғау мен қауіпсіздік мәселелері бойынша кеңестер мен коммуникациялар | 139 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау | | |
| 403-5 | Жұмыс орнындағы еңбек қорғау мен қауіпсіздік мәселелері бойынша кәсіптік даярлау | 142 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау | | |
| 403-6 | Жұмыскерлердің денсаулығын жақсарту | 122, 126, 140 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау | | |
| 403-7 | Іскерлік қатынастармен тікелей байланысқан денсаулық пен еңбек қауіпсіздігіне салдардың алдын алу және жеңілдету | 143 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау | | |
| 403-8 | Жұмыс орнындағы еңбекті қорғау мен қауіпсіздік мәселелерін басқару жүйесімен қамтылған қызметкерлер | 136 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау | | |
| 403-9 | Өндірістік жарақаттар | 138, 247 | толық | 3 | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 404 (2016): оқыту мен білім беру | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның компоненттері | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 103-3 | Басқару тәсілін бағалау | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 404-1 | Бір жұмыскерге шаққанда оқу сағаттарының орташа жылдық саны | 245 | толық | 1 | 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер |  | |
| 404-2 | Жұмыскерлердің жұмыспен қамту қабілетін қолдауға арналған біліктілікті арттыру бағдарламалары | 118, 245 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 405 (2016): әртүрлілік пен тең мүмкіндіктер | |||||||
| 405-1 | Басқару органдары мен жұмыскерлердің алуан түрлілігі | 113, 114, 211, 241, 242 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.5. Басқарма 5. Қосымшалар 5.2. 2019-2021 ж.ж. негізгі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық көрсеткіштер | | |
| GRI 406 (2016) кемсітушілікке жол бермеу | |||||||
| 406-1 | Кемсітушілік жағдайлары және қабылданған іс-әрекеттер | 114 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | ||
| GRI 408 (2016): балалар еңбегі | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның құрауыштары | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 408-1 | Бала еңбегін пайдаланудың елеулі қатеріне ұшырайтын операциялар мен жеткізушілер | 123 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | | |
| GRI 409 (2016): мәжбүрлі немесе міндетті еңбек | |||||||
| 409-1 | Мәжбүрлі немесе міндетті еңбекті пайдаланудың елеулі тәуекеліне ұшыраған қызмет пен жеткізушілер | 124 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | | |
| GRI 411 (2016): жергілікті халықтың құқықтары | |||||||
| 411-1 | Жергілікті халықтың құқықтарына әсер ететін бұзушылықтар жағдайлары | 124 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік |  | |
| GRI 412 (2016): адам құқығы | |||||||
| 103-1 | Маңызды тақырыпты және оның шекарасын түсіндіру | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 103-2 | Басқару тәсілі және оның құрауыштары | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | |||
| 412-1 | Адам құқықтарының сақталуын тексеру немесе адам құқықтарына әсер етуді бағалайтын бөлімшелер | 229 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс | ||
| 412-3 | Адам құқықтарын қамтамасыз ету туралы ережелерді қамтитын немесе адам құқықтарын сақтау мәніне бағалаудан өткен елеулі инвестициялық келісімдер мен келісімшарттар | 123 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік | ҚР заңнамасының талаптарына сәйкес (экологиялық бағалауды ұйымдастыру және өткізу жөніндегі нұсқаулық) барлық жаңа учаскелер/ объектілер әзірлеу сатысында қоршаған ортаға әсерді бағалаудан (ҚОӘБ) өтеді. ҚОӘБ нәтижелері Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 30 шілдедегі № 280 бұйрығына сәйкес барлық мүдделі тұлғалардың танысуы мен түсініктемелері үшін толық ашылады | |
| GRI 413 (2016): жергілікті қоғамдастықтар | |||||||
| 413-1 | Жергілікті қоғамдастықтармен өзара іс-қимыл жасау, жергілікті қоғамдастықтарға ықпал етуді бағалау және жергілікті қоғамдастықтарды дамыту бағдарламаларын іске асыратын бөлімшелер | 107, 108, 117, 154 | толық | 1 | 3. Тұрақты даму 3.2. Әлеуметтік-экономикалық үлес 3.3. Әлеуметтік жауапкершілік 3.6. Қоршаған ортаны қорғау | ||
| GRI 415 (2016): мемлекеттік саясат | |||||||
| 415-1 | Саяси мақсаттарға арналған қайырымдылықтың жалпы ақшалай көрінісі | 230 | толық | 1 | 4. Корпоративтік басқару және әдеп 4.11. Корпоративтік әдеп және комплаенс | | |
| Стандарт пен көрсеткіштер | Ашылу | Есеп парағы | Ашылу дәрежесі | Есеп тараулары |
|---|---|---|---|---|
| «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ көрсеткіштері | ||||
| КАП1 | Өндірістік учаскелердің өмірлік циклі | 165 | толық | 3. Тұрақты даму 3.6. Қоршаған ортаны қорғау |
| КАП2 | Төтенше жағдайларға дайындық | 145 | толық | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау |
| КАП3 | Радиациялық қауіпсіздік | 144 | толық | 3. Тұрақты даму 3.4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау |
| Сала | Көрсеткіштер | Қызмет нәтижелері | |
|---|---|---|---|
| А | Экономикалық сала | ||
| А.1 | Түсім және/немесе (таза) қосылған құн | A.1.1: түсім | 691,0 млрд теңге |
| A.1.2: қосылған құн | 413,2 млрд теңге | ||
| A.1.3: таза қосылған құн | 346,8 млрд теңге | ||
| А.2 | Мемлекетке аударымдар | А.2.1: салықтар және мемлекетке басқа да аударымдар | 171,6 млрд теңге |
| А.3 | Жаңа инвестициялар/ шығындар | A.3.1: «жасыл» инвестициялар | 964,6 млн теңгені қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шараларды өткізуге арналған шығыстар құрады |
| A.3.2: әлеуметтік салаға инвестициялар | 4,54 млрд теңге | ||
| A.3.3: зерттеулер мен әзірлемелерге арналған жалпы шығыстар | 3,24 млрд теңге | ||
| А.4 | Жергілікті жеткізу/ сатып алу бағдарламаларының жалпы құны | A.4.1: жергілікті жерлердегі сатып алудың проценттік үлесі | 80% |
| B | Экологиялық сала | ||
| B.1 | Су ресурстарын ұтымды пайдалану | B.1.1: су рециркуляциясы | 50 384 мың м3 – көп рет және қайта пайдаланылатын судың жалпы көлемі |
| B.1.2: суды пайдалану тиімділігі | 10 120,7 мың м3 – алынатын судың жалпы мөлшері. 2021 жылы алынатын судың жалпы мөлшері 2020 жылға қарағанда 3,2% -ке азайды | ||
| B.1.3: су ресурстарына жүктеме | 2021 жылы суды тұтыну:
| ||
| B.2 | Қалдықтарды жою | B.2.1: қалдықтарды азайту | 2021 жылы Қазатомөнеркәсіп жинаған қалдықтардың жалпы көлемі 1 016,6 мың тоннаны құрады, бұл 2020 жылға қарағанда 10%-ке аз |
| B.2.2: қалдықтарды рециркуляциялау | Компания қалдықтарды қайта пайдаланбайды | ||
| B.2.3: қауіпті қалдықтар | ҚР жаңа экологиялық кодексінің қабылдануына байланысты ЕТҰ есептілігі қалдықтардың жаңа жіктеуіші бойынша өзектендірілетін болады (қалдықтардың кейбір позициялары зертханалық зерттеулерді талап етеді) | ||
| Парниктік газдар шығарындылары | B.3.1: парниктік газдар шығарындылары (қамту саласы 1) | 106 910 тонна CO2-экв. | |
| B.3.2: парниктік газдар шығарындылары (қамту саласы 2) | Нарықтық әдіс – 842 554 тонна CO2-экв. Аймақтық әдіс – 598 847 тонна CO2-экв. | ||
| B.4 | Пестицидтер мен озонды бұзатын заттарды қоса алғандағы химиялық заттектер | B.4.1: пестицидтер мен озонды бұзатын заттектерді қоса алғандағы химиялық заттектер | Компания озонды бұзатын заттектерді пайдаланбайды |
| B.5 | Энергияны тұтыну | B.5.1: жаңартылатын энергия көздері | Кәсіпорындарда орнатылған фотоэлектр стансаларынан жылдық энергия өндіру 3,34 МВт*сағ құрады |
| B.5.2: энергия тиімділігі | Энергияны жалпы тұтыну 4 132 мың ГДж құрады | ||
| С | Әлеуметтік сала | ||
| С.1 | Гендерлік теңдік | C.1.1: басшы лауазымдардағы әйелдер үшін | 2021 жылы басшылық лауазымдардағы әйелдердің үлесі 9% құрады |
| C.2 | Адами капитал | C.2.1: бір жұмыскерге есептегенде дайындықтың орташа жылдық ұзақтығы | Бір жұмыскерді оқытуға жұмсалған сағаттардың орташа саны 41,6 сағатты құрады |
| C.2.2: бір жұмыскерді даярлауға бір жылдағы шығыстар | Әкімшілік-басқару қызметкерлері – 269,8 мың теңге Өндірістік қызметкерлер – 52,1 мың теңге | ||
| C.2.3: жұмыспен қамту түрі мен жынысы бойынша бөліністегі жұмыскерлердің жалақысы мен жәрдемақысы | Жалақының жалпы қоры 71 484 млн теңгені құрады | ||
| C.3 | Қауіпсіздік және еңбек гигиенасы | C.3.1: жұмыскерлердің денсаулығын сақтауға және өндірістік қауіпсіздікке арналған шығыстар түсімнен %-бен | 2021 жылы ЕҚ және ӨҚ саласындағы іс-шараларға арналған шығындар 8,29 млрд теңгені құрады, бұл компания түсімінің 1%-не баламалы |
| C.3.2: өндірістік жарақаттану жағдайларының жиілігі/саны | Өндірістік жарақаттану жиілігінің коэффициенті 0,55 құрады | ||
| С.4 | Ұжымдық еңбек шарттары | C.4.1 Ұжымдық еңбек шарттарымен қамтылған жұмыскерлердің проценті | 94% |
| D | Институционалдық сала | ||
| D.1 | Корпоративтік басқару мәселелері бойынша ақпаратты ашу | D.1.1: Директорлар кеңесі отырыстарының саны және қатысу көрсеткіштері | 2021 жылы Директорлар кеңесі 14 отырыс өткізді (13 бетпе-бет), онда 234 мәселе қаралды 2021 жылы Директорлар кеңесі мүшелерінің отырыстарға қатысуы орта есеппен 100% құрады |
| D.1.2: Директорлар кеңестеріндегі әйелдердің саны/үлесі | 25% | ||
| D.1.3: Директорлар кеңесінің жас топтары бойынша бөлінген мүшелері | Директорлар кеңесінің мүшелерінің жас топтары бойынша:
| ||
| D.1.4: аудиторлық комитеттер отырыстарының саны және қатысуы | Есепті жылы Аудит жөніндегі комитет 10 бетпе-бет отырыс өткізді | ||
| D.1.5: Директорлар кеңесі мен басшылықтың әрбір мүшесіне есептелген сыйақының жалпы сомасы мен сыйақы мөлшері | Басқарма мүшелері мен Директорлар кеңесінің жалпы сыйақы мөлшері 1,1 млрд теңгені құрады | ||
| D.2 | Сыбайлас жемқорлықпен күрес шаралары | D.2.1: шығарылған айыптау үкімдеріне сәйкес төленген немесе төленуге жататын айыппұлдардың мөлшері | Есепті кезеңде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік айыппұлдар болған жоқ |
| D.2.2: жұмыскерге жылдар бойынша бөлінген сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселелері бойынша оқыту сағаттарының орташа саны | Деректер жоқ | ||
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық атом компаниясы» АҚ (бұдан әрі – «Компания») және оның еншілес кәсіпорындары (бұдан әрі бірлесіп – «Топ» немесе «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ» деп аталатын) үшін 2021 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жыл үшін қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына (ХҚЕС) сәйкес дайындалды.
Компания Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған акционерлік қоғам болып табылады. Компания Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясын құру туралы» 1997 жылғы 14 шілдедегі № 3593 Жарлығына және «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық атом компаниясының мәселелері» туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 22 шілдедегі № 1148 қаулысына сәйкес жарғылық капиталына мемлекет жүз процент қатысатын жабық акционерлік қоғам түрінде құрылды.
2021 жылғы 31 желтоқсанда Компания акцияларының 75% «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ-ға тиесілі және акциялардың 25% еркін айналымда.
Компания Қазақстан Республикасы, Нұр-Сұлтан қаласы, Сығанақ көшесі, 17/12 мекенжайы бойынша тіркелген. Негізгі қызмет орны Қазақстан Республикасы болып табылады.
Топ қызметінің негізгі түрі уран өндіру және уран өнімін сату болып табылады. Топ әлемдегі жетекші уран өндіруші компаниялардың қатарына кіреді. Бұдан басқа, Топ сирек металдарды қайта өңдеу, бериллий және тантал өнімдерін өндіру және өткізу, операциялық қызметті ғылыми сүйемелдеу жөніндегі қызметті жүзеге асырады.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ ядролық отын циклінің бастапқы кезеңдерінде және жылу бөлетін құрамалар мен олардың компоненттерін өндіруде Қазақстан Республикасының мүдделерін білдіретін компания болып табылады. Топ өзінің ағымдағы және перспективалық табыс көздерінің едәуір бөлігін өндіретін бірқатар бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындардың қатысушысы болып табылады (25 және 26-ескертпелер). Топтың Даму стратегиясы қызметтің негізгі түрлеріне, атап айтқанда, уран мен ілеспе табиғи ресурстарды өндіру мен өңдеуге шоғырланады. Даму стратегиясы нарық жағдайлары негізінде өндіру көлемін оңтайландыру және сала көшбасшысы ретінде Топтың ұстанымына сәйкес келетін корпоративтік мәдениетті тұрақты дамыту кезінде бизнес-қызметте озық тәжірибелерді қолдана отырып, өнімді өткізу мүмкіндіктеріне нарықтық бағдарланған тәсілді қолдану арқылы орнықты даму қағидаттарына сәйкес Топтың барлық мүдделі тараптары үшін құнның ұзақ мерзімді өсуін қамтамасыз етуге арналған.
2021 жылғы 31 желтоқсанда Топ мынадай уран өндіру және барлау келісімшарттарының тарабы болды:
| Кенорны/учаске | Әзірлеу сатысы | Келісімшарт ай-күні | Келісімшарт мерзімі | Жер қойнауын пайдаланушы |
|---|---|---|---|---|
| Қанжуған | Өндіру | 27 қараша 1996* | 26 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
| Уванас | Өндіру | 27 қараша 1996** | 26 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
| Мыңқұдық, Шығыс учаскесі | Өндіру | 27 қараша 1996* | 26 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
| Мойынқұм, № 1 учаске (оңтүстік) (оңтүстік бөлігі) | Өндіру | 26 қыркүйек 2000** | 20 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
| Мыңқұдық, Орталық учаске | Өндіру | 08 шілде 2005 | 28 жыл | «Орталық» ӨК» ЖШС |
| Мыңқұдық, Батыс учаскесі | Өндіру | 08 шілде 2005 | 30 жыл | «Аппақ» ЖШС |
| Солтүстік және Оңтүстік Қарамұрын | Өндіру | 15 қараша 1996* | 26 жыл | «РУ-6» ЖШС |
| Мойынқұм, № 3 учаске (орталық) (солтүстік бөлігі) | Өндіру | 31 мамыр 2010 | 31 жыл | «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС |
| Инкай, №1 учаске | Өндіру | 13 шілде 2000 | 45 жыл | «Инкай» БК» ЖШС |
| Инкай, № 2 учаске | Барлау | 25 маусым 2018* | 4 жыл | Компания |
| Инкай, № 3 учаске | Барлау | 25 маусым 2018* | 4 жыл | Компания |
| Жалпақ | Өндіру | 14 желтоқсан 2021 | 21 жыл | «Орталық» ӨК» ЖШС |
| Солтүстік Хорасан, №2 учаске | Өндіру | 01 наурыз 2006 | 49 жыл | «Байкен-U» ЖШС |
| Солтүстік Хорасан, №1 учаске | Барлау және өндіру | 08 мамыр 2005 | 53 жыл | «Хорасан-U» БК» ЖШС |
| Буденовское, №2 учаске | Өндіру | 08 шілде 2005 | 35 жыл | «Қаратау» ЖШС |
| Буденовское, №1 учаске | Өндіру | 20 қараша 2007 | 30 жыл | «Ақбастау» БК» АҚ |
| Буденовское, №3, 4 учаске | Өндіру | 20 қараша 2007 | 31 жыл | «Ақбастау» БК» АҚ |
* Топ жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарды 2022 жылы ұзартуды жоспарлап отыр.
** Келісімшарттардың мерзімі аяқталды, кенорындары таусылды, Топ тарату және қалпына келтіру үдерістеріне кірісті.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топқа Қазақстан Республикасының алты өңірінде – Түркістан, Шығыс Қазақстан, Қызылорда, Ақмола, Алматы және Павлодар облыстарында орналасқан қауымдастырылған және бірлескен кәсіпорындарды қоса алғанда, 33 кәсіпорын (2020 жыл: 37) кіреді. 2021 жылғы 31 желтоқсанда Топ қызметкерлерінің жалпы саны 21 мың адамды құрайды (2020 жыл: 21 мың адам).
Төменде 2021 жылғы Топ құрылымындағы елеулі өзгерістер келтірілген.
Топ және China General Nuclear Power Group, CGNPC Үлбі металлургия заводының аумағында орналасқан «ҮлбіЖБҚ» ЖШС жылу бөлгіш құрамалар шығаратын завод (26-ескертпе) салу туралы келісті (39-ескертпе). Бұл ретте CGNPC «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС өнімін сатып алуға кепілдік берді, ал оның орнына Топ CGNPC «Орталық» ӨК» ЖШС және оның үлестес компанияларындағы (39-ескертпе) үлесінің 49%-ін сатуға келісті.
2021 жылғы сәуірде сатып алу-сату шартына қол қойылды, онда тәуелсіз бағалаушының әділ құнды бағалауы негізінде «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы үлесінің 49%-і 435 миллион АҚШ доллары (186,437 миллион теңгеге баламалы) мөлшерінде айқындалды.
2021 жылғы 22 шілдеде «Орталық» ӨК» ЖШС үлесін сату барлық мемлекеттік рұқсаттарды алғаннан кейін және сатып алу-сату шартының барлық алдын ала талаптарын орындағаннан кейін аяқталды. Кәсіпорынды қайта тіркеу аяқталды және CGNM UK Limited (CGNPC еншілес компаниясы) қазір «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы қатысу үлесінің 49% иесі болып табылады. Топ 51% мөлшеріндегі қатысу үлесін сақтайды. Топ басшылығы Топтың «Орталық» ӨК» ЖШС-ін бақылауды сақтайтынын анықтады, өйткені Топтың кәсіпорынның өндірістік қызметін басқаруға және одан түсетін пайда мөлшеріне ықпал етуге елеулі құқықтары бар (4-ескертпе).
| Қазақстандық миллион теңгемен | |
|---|---|
| 2021 жылғы 22 сәуірдегі бағам бойынша өткізу бағасы | 186,437 |
| Бағамдық айырмадан залалды шегеру | (579) |
| Алынған сыйақы | 185,858 |
| Қатысу үлесі шығып қалған ай-күнгі еншілес ұйымның таза активтері | 55,258 |
| Назардан тыс қалған иелену үлесі, 49% | 27,076 |
| 2021 жылғы 22 сәуірдегі бағам бойынша өткізу бағасы | 186,437 |
| Минус назардан тыс қалған үлес | (27,076) |
| Минус корпоративтік табыс салығы | (33,466) |
| Компанияның меншік иелеріне қатысты капиталдағы ұлғаю | 125,895 |
Топ пен CGNM және оның үлестес кәсіпорындары (CGNM тобы) арасындағы бірлескен қызмет пут және колл опциондары бар коммерциялық келісіммен реттеледі.
Опицон колл Топқа CGNM тобынан «Орталық» ӨК» ЖШС және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС-дағы қатысу үлесін келесі оқиғалардың бірі басталғаннан кейін өз атына сатуды талап ету құқығын береді: (1) Топтың және CGNM тобының «Орталық» ӨК» ЖШС және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС қатысушылары ретіндегі шешіміне қатысты тұйық жағдай, (2) CGNM тобы «ҮлбіТВС» ЖШС-дағы қатысу үлесін иеленуді тоқтатады, (3) CGNM тобы тарату туралы хабарлама береді, (4) CGNM тобы «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС коммерциялық шарттарын елеулі түрде бұзды және оларды жоймады, (5) «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС CGNM тобының міндеттемелерін орындамауына байланысты 24 ай ішінде отын таблеткаларын тиеуді қоса алғанда, көрсетілген күні жоспарланған іс-қимылдардың кез келгенін аяқтамайды. CGNM тобында болған оқиғаны жою үшін опцияны іске асырудан 60 күн бұрын бар. Колл опционы опционның іске асырылуы туралы хабарлама алынған күнгі акциялардың әділ құны бойынша іске асырылады.
Опицон пут келесі оқиғалардың бірі басталғаннан кейін CGNM тобына компаниядан «Орталық» ӨК» ЖШС және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС қатысу үлестерін сатып алуды талап ету құқығын береді: (1) Топтың және CGNM тобының «Орталық» ӨК» ЖШС және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС қатысушылары ретіндегі шешіміне қатысты тұйық жағдай, (2) CGNM тобы «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы қатысу үлесін иеленуді тоқтатады, (3) Топ тарату туралы хабарлама береді, (4) Топ «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС коммерциялық шарттарын елеулі түрде бұзды және оларды жоймады, (5) «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС бірінші тапсырысты орналастырғаннан кейін 24 ай ішінде отын таблеткаларын тиеуді қоса алғанда, Топтың міндеттемелерін орындамауына байланысты көрсетілген ай-күні жоспарланған іс-қимылдардың кез келгенін аяқтамайды. Топтың болған оқиғаны жою үшін опционның орындалуы алдында 60 күні бар. Опцион пут опционды сату туралы хабарлама алу ай-күніндегі акциялардың әділ құны бойынша өткізіледі.
Топ жоғарыда аталған колл және пут опциондарының қаржылық есептілікке әсерін қарады, атап айтқанда, Топ опцион путтың болуы ХҚЕС 32 талаптарына сәйкес өтеу сомасының келтірілген таза құнына тең сомада қаржылық міндеттемелерді тануды талап ете ме деген мәселені қарады. Операция ай-күні және 2021 жылғы 30 қыркүйектегі жағдай бойынша Топ «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы үлесінің 49%-ін сатып алу-сату шартының талаптарына сәйкес 185,210 миллион теңге мөлшеріндегі міндеттемені таныды, ол егер «Орталық» ӨК» ЖШС 2021 жылғы 31 желтоқсанға дейін «Жалпақ» кенорнында жер қойнауын пайдалануға арналған жаңа келісімшартты алмаса CGNM-ге Топтан осы тұлғаның «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы қатысу үлесін осы күнге әділ құны бойынша сатып алуды талап ету құқығын береді, Топ осы жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартты алу Топтың бақылауынан тыс екенін бағалады. Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт 2021 жылғы 14 желтоқсанда алынды, содан кейін міндеттеме меншікті капиталды ұлғайту арқылы есептен шығарылды. Бастапқы тану ай-күні мен өтеу ай-күні арасында әділ құнның елеулі өзгерістері болған жоқ. 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топ ХҚЕС (IAS) 32 талаптарына сәйкес «Орталық» ӨК» ЖШС акцияларын сатып алу бойынша қаржылық міндеттемені танымады, өйткені басшылық жоғарыда аталған акцияларды сатып алуды талап ететін шарттар Топтың бақылауында болады, яғни Топта төлем жүргізуге сөзсіз міндеттемелері жоқ деп есептейді.
2016 жылы құрылған «Буденовское» БК ЖШС қатысушылары 51% үлесімен Қазатомөнеркәсіп және 49% иелік ететін «Степногорск тау-кен химиялық комбинаты» ЖШС болып табылады. 2021 жылғы 21 желтоқсанда Энергетика министрлігі «Буденовское БК» ЖШС-нің (26-ескертпе) Буденовское кенорны бойынша 6 және 7-учаскелерді жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа сәйкес уранды өнеркәсіптік өндіруді бастау құқығын бекітті. Тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіріс бағдарламасы аяқталғаннан кейін келісім өндіру көлемін 2024 жылдан ерте емес 2 500 тоннаға дейін және ең жоғары ықтимал жылдық өндірістік қуатты 2026 жылдан ерте емес 6 000 тоннаға дейін арттыруды көздейді. Пайдалануға беру мерзімдері мен өндірудің жылдық көлемі жыл сайын қаралуға жатады, ал өндірістің нақты көлемі Қазатомөнеркәсіп жүргізетін нарықтық жағдайды талдауға байланысты және Компанияның стратегиясына сәйкес өзгертілуі мүмкін. «Буденовское ЖК» ЖШС серіктестерінің жазбаша келісімдеріне сәйкес 2024-2026 жылдар аралығындағы кезеңде «Буденовское» ЖК ЖШС өндірісінің күтілетін барлық көлемі оффтейк-келісімшарт аясында нарықтық жағдайларда ресейлік азаматтық атом энергетикалық өнеркәсібін шикізаттық қамтамасыз ету үшін толығымен резервтелген.
2021 жылғы 30 желтоқсанда «Каустик» АҚ-ның мажоритарлық акционерлерінің бірі «Біріккен химиялық технологиялар» сауда үйі» ЖШС мен Қоғам арасында «Каустик» АҚ акциялар пакетінің 40% сатып алу-сату шарты жасалды. Сату бағасы 1,214 миллион теңгені құрайды, бұл әділ нарықтық құнды тәуелсіз бағалауға негізделген. Сатып алу-сату шартының талаптарына сәйкес төлем бөліктермен жүргізіледі. 364 миллион теңге мөлшеріндегі бірінші транш 2022 жылғы қаңтарда алынды. 12%-ке тең жай акцияларды қабылдау-беру актісіне 2022 жылғы ақпанда қол қойылды. Қалған бөлігін сатып алушы сатып алу-сату шартына қол қойылған күннен бастап 24 ай ішінде төлеуге тиіс. 2021 жылғы 31 желтоқсанға «Каустик» АҚ-дағы инвестиция 1,084 миллион теңге құнсыздануға арналған резервті шегергенде, сатуға арналған активтер құрамында көрсетілген (13-ескертпе).
2021 жылғы 10 маусымда Топтың «Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС-дегі барлық қатысу үлесін сату шартына қол қойылды. Сату 323 миллион теңге мөлшерінде толық төлем алғаннан кейін 2021 жылғы 12 шілдеде аяқталды.
2021 жылғы 16 шілдеде «Astana Solar» ЖШС-де Топтың барлық қатысу үлесін сату шартына қол қойылды және 2021 жылғы 23 тамызда шарт бойынша толық төлемді алғаннан кейін қабылдау-беру актісіне қол қойылды. Алынған төлем 380 миллион теңгені құрады.
2021 жылғы 26 қазанда Топтың «MK Kazsilicon» ЖШС-дегі барлық қатысу үлесін сату шартына қол қойылды. 19 қарашада шарт бойынша толық төлем алынғаннан кейін қабылдау-тапсыру актісіне қол қойылды. Алынған төлем 652 миллион теңгені құрады.
KazPV еншілес ұйымдарын сатудан алынған сыйақының жалпы сомасы сату ай-күніне 16 миллион теңге ақша қаражатын және олардың шығарылған еншілес ұйымдарының баламаларын алып тастағанда 1,355 миллион теңгені құрады.
2021 жылдың сәуірінде Топ «Қазатомөнеркәсіп-Даму» ЖШС-ін таратты. Тарату нәтижесінде Топ қосымша төленген капиталды 2,254 миллион теңгеге және 377 миллон теңгеге назардан тыс қалған үлеске жататын жинақталған залалды есептен шығарды.
2019 жылы Топ осы бірлескен кәсіпорын – «ТВЭЛ» АҚ (ТВЭЛ) бойынша өзінің серіктесі «Уранды байыту орталығы» АҚ-да (УБО) минус 1 акцияның 50%-ін сатуға кейінге қалдыру шартымен келісімшарт жасасты. Топ УБО-ның 1 акциясын өзінде қалдырды, ол Топтың ТВЭЛ-мен алдын ала келісілген шарттарға сәйкес уранды байыту жөніндегі қызметтерге қол жеткізу құқығын сақтайды. 2020 жылғы 17 наурызда Топ «ТВЭЛ» АҚ-мен сату бойынша мәмілені аяқтады. Мәміле сомасы 2019 жылғы 31 желтоқсанда бекітілген бағам бойынша 6,253 миллион ресей рублін немесе 90 миллион еуроны құрады. Нақты алынған сыйақы 90 миллион еуроны (43,858 миллион теңгеге балама) құрады.
| Қазақстандық миллион теңгемен | |
|---|---|
| 2019 жылғы 31 желтоқсандағы бағам бойынша мәміле сомасы | 40,485 |
| Минус: бірлескен кәсіпорынға инвестиция құны | (18,670) |
| Бағамдық айырма резервін аудару | 248 |
| Бірлескен кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | 22,063 |
Тұтастай алғанда, Қазақстан Республикасының экономикасына дамып келе жатқан нарықтарға қатысты кейбір өзіндік ерекшеліктер тән. Ол ел экспортының негізгі бөлігін құрайтын мұнай мен газ және басқа да минералдық шикізат бағаларының ауытқуларына ерекше сезімтал. Бұл ерекшеліктер сондай-ақ елден тыс жерлерде еркін айырбасталмайтын ұлттық валютаның болуын және қазақстандық борыштық және үлестік бағалы қағаздардың шетелдік қор нарықтарында болмашы қатысуын да қамтиды, бірақ олармен шектелмейді. Өңірде сақталып отырған саяси шиеленіс, оның ішінде 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап болған елеулі оқиғалар (43-ескертпені қараңыз) өтімділіктің төмендеуін, халықаралық қаржыландыруды тартудағы қиындықтарды және айырбас бағамының құбылмалылығын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экономикасына теріс әсер етуді туындатты және жалғастыра беруі мүмкін.
2015 жылғы 20 тамызда Ұлттық банк пен Қазақстан Республикасының Үкіметі теңгенің айырбас бағамын қолдауды тоқтату және инфляциялық таргеттеу режіміне негізделген жаңа ақша-кредит саясатын іске асыру, валюталық дәлізді жою және еркін құбылмалы айырбас бағамына көшу туралы шешім қабылдады. Бұл ретте Ұлттық банктің айырбас бағамына қатысты саясаты қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін теңгенің айырбас бағамының күрт ауытқуын болдырмау үшін интервенцияларға жол береді.
Осы есеп беру ай-күніндегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми айырбастау бағамы 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 1 АҚШ доллары үшін 431.67 теңгеден (1 АҚШ доллары үшін 31 желтоқсан 2020: 420.71 теңге) салыстырғанда 1 АҚШ доллары үшін 511.71 теңгені құрады.
2019 жылы пайда болған COVID-19 пандемиясына жауап ретінде Қазақстан билігі вирустың таралуы мен әсерін тежеуге бағытталған көптеген шараларды, оның ішінде сапарларға тыйым салу мен шектеулер, карантин, өзін-өзі оқшаулау және іскерлік белсенділікті шектеу, оның ішінде жабылу шараларын қабылдады. Жоғарыда аталған кейбір шаралар жеңілдетілді. 2021 жылы Топтың қызметі тоқтатылған жоқ, дегенмен әкімшілік қызметкерлер негізінен қашықтан жұмыс істеуді жалғастырды.
2021 жылдың қыркүйегінде S&P Global Ratings халықаралық рейтингтік агенттігі Қазақстанның тәуелсіз рейтингін «ВВВдеңгейінде растады. Осы кредиттік рейтинг Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына қосымша түсімдер есебінен қалыптастырылған оң баланстық көрсеткіштердің, жиынтық көлемі екі жыл ішінде мемлекеттің сыртқы өтімді активтерінен аспайтын жоғары емес мемлекеттік борыштың, сондай-ақ пандемияның экономикаға теріс көріністерін тежеуге бағытталған Қазақстан Республикасының Үкіметі іске асыратын шаралардың болуымен расталады.
Экономикалық орта Топтың қызметі мен қаржылық жағдайына айтарлықтай әсер етеді. Басшылық Топтың тұрақты қызметін қамтамасыз ету үшін барлық қажетті шараларды қабылдайды. Алайда, қалыптасқан экономикалық жағдайдың болашақ салдарын болжау қиын, басшылықтың ағымдағы күтулері мен бағалары нақты нәтижелерден өзгеше болуы мүмкін. Бұдан басқа, Қазақстан Республикасындағы энергетикалық сектор Қазақстан Республикасындағы саяси, заңнамалық, салықтық және реттеушілік өзгерістердің ықпалына ұшырағыш болып қала береді. Қазақстан Республикасының экономикалық тұрақтылығының перспективалары елеулі дәрежеде Топтың бақылау саласынан тыс Үкімет қабылдайтын экономикалық және саяси шаралардың тиімділігіне байланысты.
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік өзгерістері пайданың немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша және өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы құралдарын қоспағанда, бастапқы құны бойынша есепке алу қағидаларының негізінде халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына («ХҚЕС») сәйкес дайындалды. Осы қаржылық есептілікті дайындау кезінде қолданылған есеп саясатының негізгі ережелері төменде берілген. Осы қағидаттар есептілікте ұсынылған барлық кезеңдерге қатысты ретретімен қолданылды.
ХҚЕС бойынша шоғырландырылған қаржылық есептілікті дайындау кейбір маңызды бухгалтерлік бағаларды пайдалануды талап етеді. Сонымен қатар, басшылық Топтың есеп саясатын қолдану кезінде өз пікірлеріне сенуі керек. Бағалаудың немесе күрделіліктің неғұрлым жоғары дәрежесін болжайтын бухгалтерлік есеп салалары, сондай-ақ жорамалдар мен бағалар шоғырландырылған қаржылық есептілік үшін елеулі болып табылатын салалар 4-ескертпеде көрсетілген.
Егер басқаша көрсетілмесе, осы шоғырландырылған қаржылық есептіліктің көрсеткіштері қазақстандық миллион теңгемен көрсетілген.
Еншілес кәсіпорындар Топ бақылайтын құрылымдық кәсіпорындарды қоса алғанда, осындай инвестициялар объектілерін білдіреді, өйткені Топ (i) оған инвестициялар объектісінің кірісіне елеулі әсер ететін маңызды қызметті басқаруға мүмкіндік беретін өкілеттіктерге ие, (ii) инвестициялар объектісіне қатысудан түсетін ауыспалы табыспен байланысты тәуекелдерге ұшырайды немесе инвестициялар объектісіне қатысудан туындайтын тәуекелдерге ұшырайды немесе осындай табысты алуға құқығы бар және (iii) инвестордың табысының шамасына ықпал ету мақсатында инвестициялар объектісіне қатысты өз өкілеттіктерін пайдалануға мүмкіндігі бар. Топтың басқа кәсіпорынға қатысты өкілеттіктерінің болуын бағалау кезінде нақты құқықтардың, соның ішінде нақты ықтимал дауыс беру құқықтарының болуы мен әсерін қарастыру қажет.
Егер ұстаушының инвестиция объектісінің маңызды қызметін басқаруға қатысты шешім қабылдаған кезде осы құқықты іске асырудың практикалық мүмкіндігі болса, құқық нақты болып табылады. Топ инвестициялық объектіде дауыс беру құқығы көп болмаса да, инвестициялық объектіге қатысты өкілеттіктерге ие бола алады. Мұндай жағдайларда инвестициялар объектісіне қатысты нақты өкілеттіктердің болуын анықтау үшін Топ басқа дауыс беру құқығын ұстаушылардың пакеттерінің мөлшері мен тарату дәрежесіне қатысты өзінің дауыс беру құқығы пакетінің мөлшерін бағалауы тиіс. Инвестициялар объектісінің қызметіне түбегейлі өзгерістер енгізуге байланысты немесе ерекше жағдайларда қолданылатын басқа инвесторларды қорғау құқықтары Топтың инвестициялар объектісін бақылау мүмкіндігіне кедергі келтірмейді. Еншілес кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікке олардың операцияларын бақылау тобына берілген ай-күннен (сатып алынған ай-күннен) бастап енгізіледі және бақылау жоғалған ай-күннен бастап шоғырландырылған есептіліктен шығарылады.
Жалпы бақылаудағы тараптардан сатып алынғандарды қоспағанда, еншілес кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікке сатып алу әдісі бойынша енгізіледі. Сатып алынған сәйкестендірілетін активтер, сондай-ақ бизнесті біріктіру кезінде алынған міндеттемелер мен шартты міндеттемелер бақыланбайтын үлестің мөлшеріне қарамастан, сатып алынған ай-күнгі әділ құн бойынша көрсетіледі.
Топ тікелей қатысу үлесін білдіретін және сатып алынған кәсіпорынның таза активтеріндегі бақыланбайтын үлеске тепе-тең таратылған жағдайда ұстаушыға таза активтердің тепе-тең үлесіне құқық беретін бақыланбайтын үлесті бағалайды.
Гудвил сатып алынған кәсіпорынның таза активтерінің сомасын мынадай шамалардың: сатып алынған кәсіпорын үшін берілген өтеудің, сатып алынған кәсіпорындағы бақыланбайтын үлес сомасының және сатып алынған ай-күннің алдында тікелей тиесілі сатып алынған кәсіпорынның капиталындағы қатысу үлесінің әділ құнының жалпы сомасынан шегеру жолымен айқындалады. Теріс сома («теріс гудвилл») басшылық барлық сатып алынған активтер, сондай-ақ қабылданған міндеттемелер мен шартты міндеттемелер толық сәйкестендірілгенін қайта бағалағаннан және оларды бағалаудың дұрыстығын талдағаннан кейін пайданың немесе залалдың құрамында танылады.
Сатып алынған кәсіпорын үшін берілген өтем шартты өтеу туралы келісімдер нәтижесінде туындаған активтер мен міндеттемелердің әділ құнын қоса алғанда, бірақ консультациялық қызметтерге, заң қызметтеріне, бағалау жүргізу және ұқсас кәсіби қызметтерді сатып алуға байланысты шығындарды қоспағанда берілген активтердің, капиталдағы шығарылған қатысу үлестерінің және туындаған немесе қабылданған міндеттемелердің әділ құны бойынша бағаланады. Үлестік құралдарды шығару кезінде келтірілген мәміле бойынша шығындар капитал сомасынан шегеріледі; бизнесті біріктіру шеңберінде борыштық бағалы қағаздарды шығаруға байланысты шеккен мәміле бойынша шығындар олардың баланстық құнынан шегеріледі, ал сатып алуға байланысты мәміле бойынша қалған барлық шығындар шығыстарға жатқызылады.
Топ кәсіпорындары арасындағы операциялар, тиісті шоттар бойынша қалдықтар және Топ кәсіпорындары арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған пайда өзара алынып тасталады. Шығындар өтелмейтін жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған залалдар да өзара шегеріледі. Компания мен оның барлық еншілес кәсіпорындары Топ саясатына сәйкес есеп саясатының бірыңғай қағидаттарын қолданады.
Бақыланбайтын үлес – бұл Топтың тікелей немесе жанама иеленбейтін капиталдағы қатысу үлесіне келетін еншілес кәсіпорынның қызметі мен капиталының таза нәтижелерінің бөлігі. Бақыланбайтын үлес Топ капиталының жеке компонентін білдіреді.
Топ бақыланбайтын үлес иелерімен мәмілелерді есепке алу үшін экономикалық бірліктің моделін қолданады. Егер берілген өтем мен сатып алынған бақыланбайтын үлестің теңгерімдік құны арасында қандай да бір айырмашылық болса, ол капиталмен тікелей капиталдағы операция ретінде көрсетіледі. Топ бақыланбайтын үлесті сату үшін алынған өтеу мен оның теңгерімдік құны арасындағы айырманы капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есепте Капиталмен жасалған мәміле ретінде таниды.
Жалпы бақылаудағы тараптардан еншілес кәсіпорындарды сатып алу алдыңғы кәсіпорынды бағалау әдісі бойынша ескеріледі. Осы әдіске сәйкес біріккен кәсіпорынның шоғырландырылған қаржылық есептілігі, егер кәсіпорындар шоғырландырылған қаржылық есептілікте ұсынылған неғұрлым ерте кезеңнің басынан бастап біріктірілгендей немесе егер кейінірек болса, онда біріктіруші кәсіпорындар бірінші рет жалпы бақылауға түскен күннен бастап ұсынылатындай түрде ұсынылады. Жалпы бақылаудағы тараптар арасында берілетін еншілес кәсіпорынның активтері мен міндеттемелері алдыңғы кәсіпорын белгілеген теңгерімдік құн бойынша көрсетілген.
Алдыңғы кәсіпорын ХҚЕС сәйкес дайындалған еншілес кәсіпорынның қаржылық ақпараты шоғырландырылған ең жоғары деңгейдегі есеп беруші кәсіпорын болып саналады. Алдыңғы кәсіпорынды бастапқы сатып алу кезінде пайда болған гудвилл де осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте көрсетіледі. Алдыңғы кәсіпорынның гудвилін қоса алғанда, таза активтердің теңгерімдік құны мен сатып алу үшін өтеу арасындағы айырма осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте капитал құрамындағы бөлінбеген пайданы түзету ретінде көрсетіледі.
Қауымдасқан кәсіпорындар-бұл Топ айтарлықтай әсер ететін (тікелей немесе жанама), бірақ оларды басқармайтын кәсіпорындар; әдетте, бұл кәсіпорындардағы дауыс беру құқығының үлесі 20% бастап 50% дейін құрайды. Қауымдасқан кәсіпорындарға инвестициялар үлестік қатысу әдісі бойынша ескеріледі және бастапқыда өзіндік құны бойынша көрсетіледі. Қауымдасқан кәсіпорындардан алынған дивидендтер қауымдасқан кәсіпорындарға салынған инвестициялардың теңгерімдік құнын азайтады. Сатып алғаннан кейін қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі Топ үлесінің өзге өзгерістері былайша көрсетіледі: (i) қауымдасқан кәсіпорындардың пайдасындағы немесе залалдарындағы Топтың үлесі қауымдасқан кәсіпорындардың қаржылық нәтижесінің үлесі ретінде бір жыл ішіндегі шоғырландырылған пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі; (ii) басқа жиынтық кірістегі Топтың үлесі жеке жолмен өзге жиынтық табыстың құрамында көрсетіледіғ, (iii) қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтерінің теңгерімдік құнындағы Топтың иелену үлесіндегі өзгерістер қауымдасқан кәсіпорындардың қаржылық нәтижесінің үлесі құрамында пайдада немесе залалда көрсетіледі.
Алайда, қауымдасқан кәсіпорындардың залалдарындағы Топтың үлесі кез келген қамтамасыз етілмеген дебиторлық берешекті қоса алғанда, қауымдасқан кәсіпорындағы оның үлесіне тең немесе одан асатын болса, Топ өзіне міндеттемелер қабылдаған немесе осы қауымдасқан кәсіпорынның атынан төлемдер жасаған жағдайларды қоспағанда, одан арғы залалдарды тануды тоқтатады.
Топ пен оның қауымдасқан кәсіпорындары арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған пайда осы қауымдасқан кәсіпорындардағы Топтың үлесіне тепе-тең өзара шығарылады; операция берілген активтің құнсызданғанын айғақтайтын жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған залалдар да өзара шегеріледі.
Егер Топ басқа тараптармен бірлесіп әрекет ете отырып, келісімге жалпы бақылауды жүзеге асырса және егер тиісті әрекеттер туралы шешімдер қабылдау бірлескен бақылауды жүзеге асыруға қатысатын тараптардың бірауыздан келісімін талап етсе, ол бірлескен қызмет туралы келісімнің қатысушысы болып табылады. Бірлескен қызмет туралы келісім осындай келісімге қатысушылардың келісімшарттық құқықтары мен міндеттемелеріне байланысты бірлескен операцияны немесе бірлескен кәсіпорынды білдіреді.
Топтың бірлескен кәсіпорындарға қатысуы үлестік әдіс бойынша ескеріледі және бастапқыда сатып алу құны бойынша көрсетіледі. Бірлескен кәсіпорындардан алынған дивидендтер бірлескен кәсіпорындардағы инвестициялардың теңгерімдік құнын төмендетеді. Сатып алынғаннан кейін бірлескен кәсіпорындардың таза активтеріндегі Топ үлесінің өзге өзгерістері былайша көрсетіледі: (i) бірлескен кәсіпорындардың пайдасындағы немесе залалындағы Топтың үлесі бірлескен кәсіпорындардың нәтижелеріндегі үлес ретінде бір жыл ішіндегі шоғырландырылған пайдада немесе залалда көрсетіледі; (ii) Топтың өзге жиынтық табыстағы үлесі Өзге жиынтық табыстың құрамына енгізіледі және жеке табыс ретінде ұсынылады. (iii) жолмен бірлескен кәсіпорындардың таза активтерінің теңгерімдік құнындағы Топтың иелену үлесінің өзгеруі пайдаға немесе залалға жатқызылады және бірлескен кәсіпорындардың нәтижелеріндегі үлеске енгізіледі. Бірлескен кәсіпорындардың шығындарындағы Топтың үлесі осы бірлескен кәсіпорындардағы оның үлесіне тең немесе одан асып кеткен кезде (мәні бойынша Топтың бірлескен кәсіпорындардағы таза инвестицияларының бір бөлігі болып табылатын кез келген ұзақ мерзімді қатысуды қоса алғанда), Топ өзіне осы бірлескен кәсіпорынның атынан міндеттемелер қабылдаған немесе төлемдер жасаған жағдайларды қоспағанда, одан арғы шығындарды тануды тоқтатады.
Топ пен оның бірлескен кәсіпорындары арасындағы мәмілелер бойынша іске асырылмаған пайда Топтың бірлескен кәсіпорындардағы қатысу үлесі бөлігінде алып тасталады. Берілген активтің құнсыздану белгілері болған жағдайларды қоспағанда, іске асырылмаған залалдар да алып тасталады. Бірлескен кәсіпорындардың есеп саясаты Топ қабылдаған есеп саясатымен біріктірілген.
Егер бірлескен қызметке қатысушылардың активтерге құқықтары болса және бірлескен қызметке байланысты міндеттемелер бойынша жауаптылықта болса, онда қызмет бірлескен операция болып табылады.
Топ өзінің бірлескен операцияға қатысуына қатысты: (i) кез келген бірлесіп бақыланатын активтердегі өз үлесін, (ii) өзіне бірлесіп қабылданатын кез келген міндеттемелердегі өз үлесін, (iii) бірлескен операция нәтижесінде өндірілген өнімді сатудан түскен өз түсімінің үлесін және (iv) кез келген бірлесіп шеккен шығыстардағы өз үлесін таниды. Келісімнің талаптарына сәйкес қатысушылар бірлескен операциялардың өнімдерін өздерінің 50% иелену үлесіне тең пропорцияда сатып алады.
Егер қатысушылар көрсетілген шартты кезең ішінде орындамаса, бірлескен операция бойынша міндеттеме немесе дебиторлық берешек тиісті жалпы пайда мөлшерінде танылады. Міндеттеме/дебиторлық берешек қатысушы тепе-теңдік шарттарын орындаған кезде немесе қатысушылар осындай міндеттемеден/дебиторлық берешектен босатуды бірлесіп шешкен кезде есептен шығарылады, тиісті пайда/залал пайда мен залалдар туралы есепте танылады. Қатысушылар арасындағы дебиторлық және кредиторлық берешек қаржылық есептілікте егжей-тегжейлі көрсетілген. Бірлескен кәсіпорындарды сатудан түскен түсім Топ өнімді үшінші тарапқа сатқанға дейін қаржылық есептілікте танылмайды.
Топ бақылауды немесе елеулі әсерді жоғалтқанда, кәсіпорындағы сақталып отырған үлес әділ құн бойынша қайта бағаланады, ал теңгерімдік құнның өзгерістері пайдада немесе залалда көрсетіледі. Әділ құн қауымдасқан кәсіпорындағы, бірлескен кәсіпорындағы немесе қаржы активіндегі қалған үлесті одан әрі есепке алу мақсаттары үшін бастапқы теңгерімдік құнды білдіреді. Бұдан басқа, осы кәсіпорынға қатысты басқа да жиынтық табыстың құрамында бұрын танылған барлық сомалар Топ тиісті активтердің немесе міндеттемелердің тікелей шығуын жүзеге асырғандай ескеріледі. Бұл бұрын басқа жиынтық табыстың құрамында көрсетілген сомалар пайдаға немесе залалға ауыстырылатынын білдіруі мүмкін.
Егер қауымдасқан кәсіпорындағы қатысу үлесі азайса, бірақ бұл ретте елеулі ықпал сақталса, онда басқа жиынтық табыстың құрамында бұрын көрсетілген сомалардың пропорционалды үлесі ғана қажетті жағдайларда пайдаға немесе залалға ауыстырылады.
Топтың шоғырландырылатын кәсіпорындарының әрқайсысының функционалдық валютасы осы кәсіпорын өз қызметін жүзеге асыратын негізгі экономикалық ортаның валютасы болып табылады. Компанияның және оның қазақстандық еншілес кәсіпорындарының функционалдық валютасы және Топтың есептілігін ұсыну валютасы Қазақстанның ұлттық валютасы қазақстандық теңге болып табылады. Теңгені басқа валюталарға айырбастауға қатысты валюталық бақылау ережелері қолданылады. Қазіргі уақытта теңге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде еркін айырбасталатын валюта болып табылмайды.
Ақшалай активтер мен міндеттемелер тиісті есепті кезеңнің соңындағы нарықтық бағам бойынша әрбір кәсіпорынның функционалдық валютасына қайта есептеледі. Шетел валютасындағы операциялар бойынша есеп айырысудан және ақша активтері мен міндеттемелерін кезең соңындағы нарықтық айырбас бағамы бойынша әрбір кәсіпорынның функционалдық валютасына қайта есептеуден болатын оң және теріс бағамдық айырмалар бір жыл ішіндегі пайдада немесе залалда көрсетіледі. Жыл соңындағы бағам бойынша қайта есептеу тарихи құны бойынша өлшенетін теңгерімнің ақшалай емес баптарына қатысты жүргізілмейді.
Беру және алу Топ ішіндегі кәсіпорындар арасында жүргізілетін және олармен байланысты алынған кредиттер біріктіру кезінде оң және теріс бағамдық айырмалар алынып тасталады. Алайда, несие беру және алу әр түрлі функционалды валютаға ие Топ кәсіпорындары арасында болған кезде, оң және теріс бағамдық айырмашылықтар толығымен алынып тасталмайды және шоғырландырылған пайдада немесе залалда танылады, несие жақын болашақта шешіледі деп күтілмеген жағдайларды қоспағанда, сондықтан шетелдік қызметке таза инвестициялардың бір бөлігін құрайды. Бұл жағдайда оң және теріс бағамдық айырмашылықтар басқа жиынтық табыстың құрамында көрінеді.
Есептілігі шетел валютасында көрсетілген Топ кәсіпорны қызметінің нәтижелері мен қаржылық жағдайы ұсыну валютасына мынадай түрде қайта есептеледі:
Шетелдік бөлімшеге бақылау жоғалған жағдайда бұрын өзге жиынтық табыстың құрамында көрсетілген бағамдық айырмалар шығудан түскен пайданың немесе залалдың бір бөлігі ретінде бір жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға ауыстырылуға тиіс. Еншілес кәсіпорын бақылауды жоғалтпай ішінара шығып қалған жағдайда жинақталған бағамдық айырмалардың тиісті бөлігі капиталдағы бақыланбайтын үлеске көшіріледі.
Шетел валютасындағы шоттар бойынша қалдықтарды қайта бағалау үшін пайдаланылған жабудың нарықтық айырбас бағамы 2021 жылғы 31 желтоқсанда 1 АҚШ доллары үшін 431.80 теңгені (2020 жылғы 31 желтоқсанда: 1 АҚШ доллары үшін 420.91 теңгені) құрады.
Түсім – бұл Топтың әдеттегі қызметі барысында пайда болатын кірісі. Түсім мәміле бағасының мөлшерінде танылады. Мәміле бағасы үшінші тараптардың атынан алынған сомаларды есепке алмастан, Топ сатып алушыға уәде етілген тауарлар мен қызметтерге бақылауды беру орнына алу құқығын күтетін өтемді білдіреді. Түсім шегерімдерді, қайтарымдарды және қосылған құн салығын, экспорттық баждарды, акциздерді және басқа да осыған ұқсас міндетті төлемдерді шегергенде танылады.
Сату тауарды бақылауға көшкен кезде, яғни тауарлар сатып алушыға жеткізілген кезде, сатып алушы тауарларға қатысты іс-әрекеттің толық еркіндігіне ие болады және сатып алушының тауарларды қабылдауына әсер етуі мүмкін орындалмаған міндеттеме болмаған кезде танылады. Жеткізу тауарлар белгілі бір жерге жеткізілген кезде, тозу және жоғалу қаупі сатып алушыға өтіп, сатып алушы тауарларды шартқа сәйкес қабылдаған кезде, қабылдау ережелерінің мерзімі аяқталғанда немесе Топ барлық қабылдау критерийлерінің орындалғаны туралы дәйекті дәлелдерге ие болған кезде жүзеге асырылды деп саналады.
Жеңілдікпен сатудан түскен түсім көлем үшін есептік жеңілдіктерді шегере отырып, шартта көрсетілген баға негізінде танылады. Шегерімдер үшін резервті есептеу және құру үшін жинақталған тәжірибе негізінде күтілетін құн әдісі пайдаланылады, ал түсім болашақ кезеңдерде танылған соманың айтарлықтай азаймау ықтималдығы өте жоғары сомада ғана танылады.
Қаржыландыру элементі жоқ деп саналады, өйткені сату нарықтық тәжірибеге сәйкес келетін төлемді 30-90 күн мерзімге кейінге қалдыру арқылы жүзеге асырылады.
Дебиторлық берешек тауарлар жеткізілген кезде танылады, өйткені бұл кезде өтеу сөзсіз, өйткені төлем мерзімінің басталуы тек уақыттың өтуімен байланысты.
Уран, тантал және бериллий өнімдерін жеткізу шарттары әдетте Incoterms жіктемесіне сәйкес сатып алушылармен нақты сату шарттарымен анықталады. Уран өнімін жеткізу Incoterms шарттарында тауарды нақты физикалық жеткізу күніне не Тапсырыс беруші айқындаған конвертордың шотына бук-трансфер ай-күнінде жүзеге асырылады. Бұл ретте бук-трансфер бір тарап көрсеткен материалдық шоттан уран материалын есептен шығару жөніндегі операцияны және бір мезгілде осындай материалды бір мамандандырылған (конверсиялық/қайта конверсиялық) кәсіпорында екінші тарап көрсеткен шотқа жатқызуды білдіреді.
Топ белгіленген және ауыспалы сыйақы шарттары бойынша қызмет көрсетеді. Қызмет көрсетуден түскен түсім қызмет көрсетілген есепті кезеңде танылады. Белгіленген сыйақы шарттары бойынша түсім есепті кезеңнің соңына дейін іс жүзінде ұсынылған қызметтер көлеміне сүйене отырып, көрсетілетін қызметтердің жалпы көлеміне барабар деп танылады, өйткені сатып алушы бір мезгілде пайда алады және тұтынады.
Егер шарттар орындауға бірнеше міндеттерді қамтыса, мәміле бағасы оларды жеке сату кезіндегі бағалардың арақатынасына қарай орындауға әрбір жеке міндетке бөлінеді. Егер мұндай бағалар байқалмайтын болса, олар күтілетін шығындар мен маржа негізінде есептеледі.
Орындалған жұмыстардың түсімін, шығындарын немесе көлемін бағалау шарт толық орындалғанға дейін мән-жайлар өзгерген жағдайда қайта қаралады. Осыған байланысты туындайтын пайданың немесе шығындардың есептік сомасының кез келген ұлғаюы немесе азаюы басшылыққа оларды қайта қарауға әкеп соққан мән-жайлар туралы белгілі болған кезеңде пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Белгіленген сыйақымен шарттар болған жағдайда сатып алушы белгіленген соманы төлемдер кестесіне сәйкес төлейді. Егер Топ ұсынған қызметтердің құны төлем сомасынан асып кетсе, сатып алушымен жасалған шарт бойынша актив танылады. Егер төлемдер сомасы көрсетілген қызметтер құнынан асып кетсе, сатып алушымен шарт бойынша міндеттеме танылады.
Егер шартта ауыспалы өтеу қамтылса, түсім болашақ кезеңдерде мұндай өтемді айтарлықтай төмендетпеу ықтималдығы өте жоғары болған жағдайда ғана танылады.
Топ уәде етілген тауарларды немесе қызметтерді сатып алушыға беру және оларды сатып алушының төлеуі арасындағы кезең бір жылдан асатын шарттар жасасуды болжамайды. Демек, Топ мәміле бағаларын ақшаның уақытша құнының әсеріне түзетпейді.
Сатып алу-сату операцияларының бір бөлігі өзара есеп айырысуларды, баспабас немесе ақшалай емес нысандағы басқа да есеп айырысуларды пайдалана отырып жүзеге асырылады. Әдетте, бұл операциялар гетерогенді тауарларды немесе қызметтерді түпкілікті тұтынушымен (баспабас) айырбастау түрінде, өзара есеп айырысу немесе бірнеше ұйымдардың қатысуымен ақшалай емес операциялар тізбегі түрінде жүзеге асырылады.
Есеп айырысулары өзара есептесу, баспабас немесе өзге де есеп айырысулар арқылы ақшалай емес нысанда жүзеге асыру жоспарланатын сатып алу-сату операциялары басшылықтың ақшалай емес есеп айырысулар нәтижесінде алынатын немесе берілетін активтердің әділ құнын бағалауы негізінде танылады. Әділ құн байқалатын нарықтық ақпарат негізінде айқындалады.
Ақшалай емес операциялар ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен шығарылады. Инвестициялық және қаржылық операциялар, сондай-ақ операциялық қызметтің қорытынды нәтижесі ақша қаражатының нақты қозғалысы болып табылады.
Пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатындардан басқа, барлық борыштық құралдар бойынша проценттік кірістер мен шығыстар тиімді проценттік мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып, есептеу әдісі бойынша барлық борыштық құралдар бойынша көрсетіледі. Мұндай есептеу проценттік кірістер мен шығыстарға шарттың тараптары төлеген және алған және тиімді проценттік мөлшерлеменің ажырамас бөлігін құрайтын барлық комиссиялар мен төлемдерді, мәміле бойынша шығындарды, сондай-ақ барлық басқа сыйлықақылар мен жеңілдіктерді қамтиды. Номиналды проценттік мөлшерлеме бойынша есептелген пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдар бойынша проценттік кіріс «Қаржылық кірістер» бабы бойынша пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Тиімді проценттік мөлшерлемеге жататын комиссиялар қаржылық активті қалыптастыруға немесе сатып алуға немесе қаржылық міндеттемені шығаруға байланысты Топ алған немесе төлеген комиссияларды қамтиды (мысалы, кредит қабілеттілігін бағалау, кепілдіктерді немесе қамтамасыз етуді бағалау немесе есепке алу, құралды ұсыну шарттарын реттеу және мәміле бойынша құжаттарды өңдеу үшін комиссиялар).
Құрылған немесе сатып алынған кредиттік-құнсызданған қаржы активтеріне қатысты тиімді проценттік мөлшерлеме бастапқы тану кезінде (әдетте сатып алу бағасына сәйкес келеді) әділ құнға дейін күтілетін ақша ағындарын (бастапқы күтілетін кредиттік залалдарды қоса алғанда) дисконттайтын мөлшерлемені білдіреді. Нәтижесінде тиімді процент кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген болып табылады.
Мыналар қоспағанда, проценттік кіріс қаржы активтерінің жалпы теңгерімдік құнына тиімді проценттік мөлшерлемені қолдана отырып есептеледі: (i) құнсызданған қаржы активтері (3-кезең) және олар үшін проценттік кіріс олардың амортизацияланған құнына тиімді проценттік мөлшерлемені қолдана отырып есептеледі (күтілетін кредиттік залалдарға арналған резервті шегергенде); (ii) құрылған немесе сатып алынған кредиттік-құнсызданған қаржы активтері, олар үшін кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген бастапқы тиімді проценттік мөлшерлеме амортизацияланған құнға қолданылады.
Табыс салығы есепті кезеңнің соңында қолданылып жүрген заңдардың талаптарына сәйкес қаржылық есептілікте көрсетіледі. Табыс салығы бойынша шығыстар/(өтем) ағымдағы және кейінге қалдырылған салықтарды қамтиды және егер олар өзге де жиынтық табыстың құрамында не өзге де жиынтық кірістің құрамында не сол немесе қандай да бір есепті кезеңде тікелей капиталда көрсетілетін операцияларға жатқызылуына байланысты басқа да жиынтық табыстың құрамында көрсетілмесе, бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында танылады.
Ағымдағы салық ағымдағы және алдыңғы кезеңдер үшін салық салынатын пайдаға немесе залалға қатысты салық органдарына төленетін (салық органдары есебінен өтелетін) соманы білдіреді. Егер қаржылық есептілік тиісті салық декларацияларын бергенге дейін бекітілсе, салық салынатын пайдалар немесе залалдар есеп айырысу бағалары негізінде есептеледі. Табыс салығынан басқа салықтар операциялық шығыстардың құрамында көрсетіледі.
Кейінге қалдырылған табыс салығы болашақ кезеңдерге көшірілген салық шығынына және активтер мен міндеттемелердің салық базасы мен олардың қаржылық есептіліктегі теігерімдік құны арасында туындайтын уақытша айырмаларға қатысты міндеттемелердің баланстық әдісімен есептеледі. Бастапқы тану үшін қолда бар ерекшелікке сәйкес кейінге қалдырылған салықтар, егер олар бухгалтерлік те, салық салынатын пайдаға да әсер етпесе, бизнес бірлестіктерімен байланысты емес операциялар бойынша активті немесе міндеттемені бастапқы тану кезінде туындайтын уақытша айырмаларға қатысты танылмайды. Кейінге қалдырылған салық міндеттемелері гудвилді бастапқы тану кезінде туындайтын уақытша айырмаларға қатысты және кейіннен салық салынатын пайданы азайтпайтын гудвилге қатысты есептелмейді. Кейінге қалдырылған салықтың баланстық шамасы есепті кезеңнің соңында қолданылатын және болашақ кезеңдерге көшірілген уақытша айырмаларды қалпына келтіру немесе салық залалын пайдалану кезеңіне қолданылатын салық ставкаларын пайдалана отырып есептеледі. Кейінге қалдырылған салық активтері Топтың әрбір жеке кәсіпорны шеңберінде ғана кейінге қалдырылған салық міндеттемелеріне қарсы есептелуі мүмкін. Шегерілетін барлық уақытша айырмаларға және болашақ кезеңдерге ауыстырылған салық шығындарына қатысты кейінге қалдырылған салық активтері шегерілетін уақытша айырманы оған қарсы есептеуге болатын болашақта салық салынатын пайда алу ықтималдығы бар шамада ғана танылады.
Топ еншілес кәсіпорындардың дивидендтеріне немесе оларды сатудан түсетін пайдаға қатысты уақытша айырмаларды қалпына келтіруді бақылайды. Топ айырмашылықтарды қалпына келтіруді күткен жағдайларды қоспағанда, осындай уақытша айырмашылықтар бойынша кейінге қалдырылған салық міндеттемелерін көрсетпейді.
Топтың анықталмаған салық позицияларын басшылық әр есепті кезеңнің соңында бағалайды. Пайдаға салынатын салық бойынша позицияларға қатысты көрсетілетін міндеттемелер басшылық, егер Топтың салық позициясына салық органдары дауласа, қосымша салық міндеттемелерінің туындау ықтималдығы олардың болмау ықтималдығынан жоғары деп есептеген жағдайларда ескеріледі. Мұндай бағалау есепті кезеңнің соңында қолданылатын салық заңнамасын, сондай-ақ соттың кез келген белгілі қаулыларын немесе осындай мәселелер бойынша өзге де шешімдерді түсіндіру негізінде жүргізіледі.
Пайдаға салынатын салықты қоспағанда, айыппұлдар, өсімпұлдар және салықтар бойынша міндеттемелер басшылықтың есепті кезеңнің соңына міндеттемелерді реттеу үшін қажетті шығыстарды ең жақсы бағалауы негізінде көрсетіледі.
Негізгі құралдар, егер бұл қажет болса, жинақталған амортизацияны және құнсызданудан болған жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша көрсетіледі.
Бастапқы құн импортқа баждарды және сатып алу бойынша өтелмейтін салықтарды қоса алғанда, сатып алу құнынан және активті орынға жеткізумен және оны сауда жеңілдіктері мен қайтарымдарды шегере отырып, нысаналы мақсат үшін жұмыс жағдайына келтірумен тікелей байланысты шығындардан тұрады. Шаруашылық тәсілмен дайындалған немесе тұрғызылған негізгі құралдар объектілерінің бастапқы құны жұмсалған материалдардың, орындалған өндірістік жұмыстардың құнын және өндірістік үстеме шығыстардың тиісті үлесін қамтиды.
Пайдалы қызмет мерзімі осы объектінің пайдалы қызмет мерзімінен тұтастай ерекшеленетін негізгі құралдар объектісінің жекелеген маңызды бөліктері жеке объектілер (компоненттер) ретінде ескеріледі және осы бөліктерді пайдаланудың болжамды мерзімдерін көрсететін нормалар бойынша амортизацияланады.
Кейінгі шығындар осы активтің теңгерімдік құнына енгізіледі не Топтың осы активті пайдаланудан экономикалық пайда алу ықтималдығы болған және оның құны сенімді бағалануы мүмкін болған жағдайда ғана жеке актив ретінде көрсетіледі. Негізгі құралдардың құрамында елеулі бастапқы құны және пайдалы қызмет мерзімі бір жылдан асатын арнайы қосалқы бөлшектер мен қосалқы жабдықтар көрсетіледі. Өзге қосалқы бөлшектер мен қосалқы жабдықтар тауарлық-материалдық қорлардың құрамында көрсетіледі және жұмсалуына қарай жыл ішіндегі пайда мен залалда көрсетіледі.
Ағымдағы жөндеуге және техникалық қызмет көрсетуге арналған шығындар ағымдағы кезеңнің шығыстарына жатқызылады. Ірі тораптарды немесе негізгі құралдардың компоненттерін ауыстыруға арналған шығындар ауыстыруға жататын бөліктерді бір мезгілде есептен шығару кезінде капиталдандырылады. Негізгі құралдарды шығарудан түскен пайда немесе зала сатудан түскен түсім мен олардың теңгерімдік қ құны арасындағы айырма ретінде айқындалады және бір жыл ішіндегі пайдада немесе залалда көрсетіледі.
Амортизация жерге есептелмейді. Уран өндіру және оны алдын ала өңдеу үшін пайдаланылатын объектілердің амортизациясы осы әдіс тұтыну құрылымын ең жақсы түрде көрсететін объектілерге қатысты өндірістік әдіс негізінде есептеледі. Негізгі құралдардың өзге де объектілерінің амортизациясы олардың пайдалы пайдалану мерзімі ішінде бастапқы құнын қалдық құнына дейін біркелкі есептен шығару жолымен сызықтық әдіспен есептеледі:
| Пайдалы пайдалану мерзімі | |
|---|---|
| Ғимараттар | 10 жылдан 50 жылға дейін |
| Машиналар мен жабдықтар | 3 жастан 50 жасқа дейін |
| Көлік құралдары | 3 жастан 10 жасқа дейін |
| Өзгелері | 3 жастан 20 жасқа дейін |
Негізгі құралдар объектісінің пайдалы қызметінің есептік мерзімі оның пайдалы қызметінің меншікті мерзіміне де, жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттың мерзіміне де және аумағында негізгі құралдардың осы объектісі орналасқан кен орнының экономикалық алынатын қорларын ағымдағы бағалауға да байланысты болады.
Активтің қалдық құны, егер актив пайдалы пайдалану мерзімінің соңына және пайдалы пайдалану мерзімінің соңына тән жай-күйге жеткен болса, шығуға арналған болжамды шығындарды шегергеннен кейін Топ ағымдағы сәтте активтің істен шығуынан алатын есеп айырысу сомасын білдіреді. Активтердің қалдық құны және оларды пайдалы пайдалану мерзімі қайта қаралады және қажет болған жағдайда әрбір есепті кезеңнің соңында түзетіледі.
Өндіріске дайындау бойынша капиталдандырылған шығындар жинақталған амортизацияны және құнсызданудан жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша, қажет болған кезде көрсетіледі. Өндіріске дайындау жөніндегі шығындар технологиялық айдау және айдау ұңғымаларын бұрғылауды, ұңғымаларды жерүсті коммуникацияларымен, жабдықтармен және бақылау-өлшеу аппаратурасымен магистральдық сыртқы байланыстыруды, ион алмасу шайырының құнын, учаскені қалпына келтіру жөніндегі бағалау шығындарын, қышқылдандыруға арналған шығындарды және өндіруге дайындық жөніндегі өзге де шығындарды қамтиды. Өндіріске дайындау жөніндегі шығындар өндірістік әдісті пайдалана отырып, кенорны немесе блоктар деңгейінде амортизацияланады. Өндірістік әдіс бойынша амортизация нормалары жұмыс істеп тұрған жабдықтар мен өндіру әдістерін қолдана отырып, бар кенорындарынан (блоктардан) алынуы мүмкін болжамды дәлелденген қорларға негізделген. Дәлелденген қорларды есептеу жер қойнауын пайдалануға арналған әрбір келісімшарттың ажырамас бөлігі болып табылатын қорлар туралы есептерге негізделген. Қорлар туралы осы есептер құзыретті орган бекіткен және жылдар бойынша күтілетін өндіру көлемі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ұсынылған техникалық-экономикалық модельдерге енгізіледі. 2017 жылдан бастап Топ тәуелсіз кеңесші дайындаған қорлар туралы есептерді пайдаланады (4-ескертпе).
Гудвилден басқа Топтың материалдық емес активтері пайдалы пайдаланудың соңғы мерзіміне ие және негізінен өндіріс технологиясын әзірлеу бойынша капиталдандырылған шығындарды, бағдарламалық жасақтаманы, лицензиялар мен патенттерді қамтиды. Сатып алынған компьютерлік бағдарламалық жасақтама және лицензиялар мен патенттер бастапқыда оларды сатып алуға және енгізуге жұмсалған шығындар сомасында танылады.
Материалдық емес активтер оларды пайдалы пайдалану мерзімі ішінде сызықтық әдіспен амортизацияланады:
| Пайдалы пайдалану мерзімі | |
|---|---|
| Лицензиялар мен патенттер | 3 жастан 20 жасқа дейін |
| Бағдарламалық жасақтама | 1 жастан 14 жасқа дейін |
| Өзгелері | 2 жастан 15 жасқа дейін |
Құнсызданған жағдайда материалдық емес активтердің теігерімдік құны екі шаманың ең үлкеніне дейін: оларды пайдалану құндылығы мен сатуға арналған шығыстарды шегергендегі әділ құнға дейін есептен шығарылады.
Гудвилл құнсызданудан болған жинақталған шығындарды шегергендегі өзіндік құны бойынша есепке алынады. Гудвилді құнсыздануға тестілеуді Топ кемінде жылына бір рет, сондай-ақ оның ықтимал құнсыздану белгілері болған барлық жағдайларда жүргізеді. Гудвилл біріктіру нәтижесінде синергиядан пайда көретін өндіруші бірліктерге немесе осындай бірліктердің топтарына жатады. Бұл бірліктер немесе бірліктер тобы Топ гудвилді бақылайтын ең төменгі деңгейді білдіреді және олардың мөлшері бойынша олар операциялық сегменттен аспайды.
Осы генерациялайтын бірлікпен жүзеге асырылатын қызметті жою кезінде істен шығумен байланысты гудвилл істен шығудан түскен пайданы немесе залалдарды айқындау кезіндегі қызметтің теңгерімдік құнына қосылады және істен шыққан қызметтің және сақталған генерациялайтын бірліктің бір бөлігінің салыстырмалы құны негізінде бағаланады.
Зерттеуге арналған шығындар олардың туындауына қарай шығыстар құрамында танылады. Әзірлеуге арналған шығындар (жаңа және жаңғыртылған өнімдерді жобалауға және сынауға байланысты) коммерциялық орындылығы мен технологиялық жүзеге асырылуы ескеріле отырып, жобаның табысты іске асырылу ықтималдығы жоғары болған, ал шығындар жеткілікті сенімділік дәрежесімен бағалануы мүмкін болған кезде материалдық емес активтер ретінде танылады. Игеруге арналған өзге де шығындар олардың туындауына қарай шығыстарға жатқызылады. Бастапқыда шығыстарға есептен шығарылған игеру шығындары кейінгі кезеңдерде капиталдандырылмайды.
Пайдалы пайдаланудың белгілі бір мерзімі бар игерулерге арналған капиталдандырылған шығындар осы әзірлемелердің мәні болып табылатын өнімді коммерциялық өндіру басталған сәттен бастап пайда алудың күтілетін мерзімі ішінде сызықтық тәсілмен амортизацияланады.
Жер қойнауын пайдалану құқығы амортизацияның жинақталған сомасын және қажет болған кезде құнсызданудан болған залалдарды шегере отырып, бастапқы құны бойынша ескеріледі. Бизнесті сатып алу нәтижесінде алынған жер қойнауын пайдалану құқықтары әділ құны бойынша бағаланады. Жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алу құнына қол қойылатын бонус, коммерциялық табу бонусы, жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алу құны және капиталдандырылған тарихи шығындар кіреді. Топ жер қойнауын пайдалануға тиісті лицензиялар немесе келісімшарттар берілгенге дейін кен орындарына қатысты мемлекет шеккен тарихи шығындарды өтеуге міндетті. Осы тарихи шығындар жер қойнауын пайдалануға арналған лицензияның немесе келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде жүргізілетін төлемдердің келтірілген құнына тең міндеттемені тиісінше тани отырып, сатып алу құнының бөлігі ретінде танылады.
Жер қойнауын пайдалану құқығы дәлелденген қорларға сүйене отырып, уран өндіру басталған сәттен бастап өндірістік әдіс бойынша амортизацияланады.
Қорларды есептеу жер қойнауын пайдалануға арналған әрбір келісімшарттың ажырамас бөлігі болып табылатын қорлар туралы есептерге негізделген. Қорлар туралы осы есептер құзыретті орган бекіткен және жылдар бойынша күтілетін өндіру көлемі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ұсынылған техникалық-экономикалық модельдерге енгізіледі. 2017 жылдан бастап Топ тәуелсіз кеңесші дайындаған қорлар туралы есептерді пайдаланады (4-ескертпе).
Барлау және бағалау жөніндегі активтер құнсыздануға арналған резервті шегергенде, қажет болған кезде бастапқы құны бойынша көрсетіледі. Топ барлау және бағалау бойынша активтерді сатып алынған активтердің сипатына сәйкес материалдық және материалдық емес активтер ретінде сыныптайды.
Барлау және бағалау активтері геологиялық және геофизикалық зерттеулер, барлау ұңғымаларын бұрғылау және барлау жұмыстарына қатысты өзге де үстеме шығыстар сияқты коммерциялық рентабельді өндірісті жүзеге асыру мүмкіндігі бекітілгенге дейін топ шеккен капиталдандырылған шығындарды қамтиды.
Барлау және бағалау кезеңі өткеннен кейін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартты жасасу немесе ұзарту туралы шешім барлау және минералдық ресурстарды бағалау табыстылығына және топтың өндіру (әзірлеу) сатысына көшу туралы шешіміне байланысты болады.
Материалдық барлау және бағалау активтері уран алудың рентабельділігін көрсеткеннен кейін өндіріске дайындау жөніндегі шығындарға ауыстырылады және дәлелденген қорларға сүйене отырып, өндірістік әдіс бойынша амортизацияланады. Экономикалық негізделген алынатын қорлар («дәлелденген қорлар» немесе «коммерциялық қорлар») табылған кезде барлау және бағалау жөніндегі материалдық емес активтер жер қойнауын пайдалануға арналған құқықтарды сатып алуға арналған шығындар ретінде қайта сыныпталады. Тиісінше, Топ экономикалық негізделген алынатын қорлар («дәлелденген қорлар» немесе «коммерциялық қорлар») табылған сәтке дейін барлау және бағалау жөніндегі активтерді амортизацияламайды. Егер экономикалық негізделген алынатын қорлар табылмаса, барлау және бағалау активтері шығысқа есептен шығарылады.
Топ активтердің құнсыздануын көрсететін фактілер мен мән-жайлар болған кезде барлау және бағалау жөніндегі активтерді құнсыздану мәніне тексереді. Құнсызданудан болған залал барлау және бағалау жөніндегі активтердің теңгерімдік құны олардың өтелетін сомасынан асатын сомада танылады. Өтелетін сома екі шаманың ең үлкені ретінде айқындалады: сату және пайдалану құндылығы бойынша шығындарды шегергендегі барлау және бағалау бойынша активтердің әділ құны.
Төмендегі бір немесе одан да көп фактілер мен мән-жайлардың болуы Топтың барлау және бағалау жөніндегі өз активтерін құнсыздану мәніне тексеруге міндетті екенін көрсетеді (тізбе түпкілікті болып табылмайды):
Жобалау жұмыстары, техникалық-экономикалық бағалау сияқты барлау жұмыстары басталғанға дейінгі қызметке байланысты шығындар кезең шығыстарына есептен шығарылады.
Басшылық әрбір есепті кезеңнің соңында қаржылық емес активтердің (қорлардан және кейінге қалдырылған салық активтерінен өзгеше) құнсыздану белгілерінің болуын айқындайды. Егер кез келген осындай белгі анықталса, басшылық өтелетін құнды екі шаманың: активті сатуға арналған шығыстарды және оны пайдалану құндылығын (таза келтірілген құнын) шегере отырып, әділ құнның (активті сатудан алынатын немесе нарыққа қатысушылар арасында ерікті негізде операция жүргізу кезінде міндеттемені беру үшін төленетін баға) ең үлкені ретінде айқындалатын бағалайды ақша ағындарын өндіретін тиісті объект бойынша болашақта күтілетін ақша ағындары). Пайдалану құндылығын бағалау кезінде күтілетін ақша ағындары ақшаның уақытша құнының қолданыстағы нарықтық бағалауларын және болашақ ақша ағындары түзетілмеген осы активке тән тәуекелдерді көрсететін салық салуға дейінгі мөлшерлемені пайдалана отырып, олардың келтірілген құнына дейін дисконтталады.
Егер жеке активтің өтелетін сомасын бағалау мүмкін болмаса, топ осы актив тиесілі ақша ағындарын генерациялайтын бірліктің өтелетін сомасын бағалайды. Ақша ағындарын өндіретін Объект (генерациялайтын бірлік) – бұл айтарлықтай дәрежеде басқа активтерге немесе активтер топтарына ақша ағындарына тәуелді емес ақша ағындарын өндіретін активтердің ең аз анықталатын тобы. Генерациялайтын бірліктерді айқындау қағидаттары 4-ескертпеде келтірілген.
Құнсыздану мәніне тексеру жүргізу кезінде пайдаланылатын бағалау мәндері кенорнын игерудің егжей-тегжейлі жоспарларына және «Активтердің құнсыздануы» 36 ХҚЕС (IAS) талаптарына сәйкес келтірілген жұмыс бюджеттеріне негізделген. Болашақ ақша ағындары мыналарға негізделген:
Егер активтің теңгерімдік құны оның өтелетін құнынан асып кетсе, активтің құнсыздануы танылады және құнсызданудан болатын шығын активтің өтелетін құнына дейін қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте көрсетілген оның баланстық құнын азайту мақсатында бір жыл ішіндегі пайдада немесе шығында көрсетіледі. Өткен есепті кезеңдерде танылған активтің құнсыздануынан болған шығын, егер сатуға арналған шығыстарды шегергенде активті пайдалану құндылығын не оның әділ құнын айқындау үшін бастапқы пайдаланылған есептік бағалардың өзгеруі болса, қалпына келтіріледі. Осы қалпына келтіру шамасы, егер алдыңғы жылдары құнсызданудан ешқандай шығын танылмаса, айқындалатын активтің теңгерімдік құнымен шектеледі.
Инвестициялық жылжымайтын мүлік – бұл жалдау төлемдерін алу немесе капитал құнының өсуі мақсатында немесе екеуі үшін топтың иелігіндегі және сонымен бірге топтың өзі иеленбейтін мүлік.
Инвестициялық жылжымайтын мүлік жинақталған амортизацияны және қажет болған жағдайда құнсызданудан жинақталған залалдарды шегергендегі нақты шығындар бойынша есептілікте көрсетіледі. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің ықтимал құнсыздануын көрсететін белгілер болған жағдайда топ өтелетін құнның мөлшерін екі шаманың: оны пайдалану құндылығының не істен шығуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнның үлкен мөлшері бойынша бағалайды. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің баланстық құнының шамасы кезең ішіндегі құнсызданудан болған залалды тану арқылы өтелетін құнға дейін төмендетіледі. Өткен есепті кезеңдерде танылған актив құнының құнсыздануынан болған залал, егер кейіннен оның өтелетін құнын айқындау кезінде пайдаланылған бағалардың өзгеруі болса, қалпына келтіріледі.
Кейінгі шығындар Топтың осы шығындармен байланысты болашақ экономикалық пайда алу ықтималдығы жоғары болғанда және олардың құны сенімді бағалануы мүмкін болғанда ғана активтің теңгерімдік құнының құрамында капиталдандырылады. Жөндеуге және ағымдағы қызмет көрсетуге арналған барлық басқа шығындар олардың туындауына қарай шығыстар ретінде ескеріледі. Егер инвестициялық жылжымайтын мүліктің иесі оны иеленсе, ол «негізгі құралдар» санатына ауыстырылады.
Жалгерлік табыс кезең ішіндегі пайдада немесе шығында жалгерлік кірістер бабының құрамында көрсетіледі. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің шығуынан түскен пайда немесе залалдар түсім мен теңгерімдік құн арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Егер инвестициялық жылжымайтын мүлік иеленушіге тиесілі болса, ол негізгі құралдардың құрамына қайта сыныпталады және оның қайта сыныптау күніндегі теңгерімдік құны бухгалтерлік есеп мақсаттары үшін шартты бастапқы құнға айналады.
Активтер мен істен шығатын топтар (ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтерді қамтуы мүмкін) қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте, егер олардың теңгерімдік құны негізінен есепті ай-күннен кейін 12 ай ішінде сату есебінен өтелген жағдайда (активтер тиесілі еншілес кәсіпорынға бақылауды жоғалтуды қоса алғанда) «Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың активтері» ретінде көрсетіледі. Активтерді жіктеу төменде санамаланған барлық шарттар болған кезде өзгертілуге жатады: (а) активтер олардың ағымдағы жай-күйінде дереу сатуға дайын; (б) Топ басшылығы сатып алушыны іздеудің қолданыстағы бағдарламасын бекітті және оны өткізуге кірісті; (в) активтерді негізделген баға бойынша сату жөнінде белсенді қызмет жүргізілуде; (г) сату ағымдағы жылдың ішінде күтіледі және (д) сату жоспарына елеулі өзгерістер енгізу немесе оны жою күтілмейді.
Ағымдағы есепті кезеңдегі қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте сатуға арналған ретінде жіктелген ұзақ мерзімді активтер немесе шығатын топтар басқа санатқа ауыстыруға жатпайды және ағымдағы есепті кезеңнің соңына сыныптамаға сәйкес келтіру үшін қаржылық жағдай туралы есептің салыстырмалы деректерінде ұсыну нысанын өзгертпейді.
Шығатын Топ-бір операцияның нәтижесінде Топ ретінде бірге сату жолымен немесе өзге тәсілмен шығарылуға жататын активтер тобы (қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді) және осы операцияның нәтижесінде берілетін осы активтермен тікелей байланысты міндеттемелер. Гудвилл, егер шығып қалған Топ сатып алу кезінде гудвилл бөлінген ақша қаражатын өндіретін бірлік болып табылған жағдайда, шығып қалған Топтың құрамында ескеріледі. Есепті күннен кейін 12 айдан астам мерзімде өтелетін немесе алынатын соманы қамтитын активтер ұзақ мерзімді активтер болып есептеледі. Егер жіктеуді өзгерту қажеттілігі туындаса, мұндай өзгеріс активтің қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бөлігі үшін де жүргізіледі.
Сатуға арналған істен шыққан Топтар жалпы екі соманың ең азы бойынша бағаланады: теңгерімдік құны және сатуға арналған шығыстарды шегергендегі әділ құны. Сатуға арналған негізгі құралдар амортизацияланбайды. Қайта сыныпталған ұзақ мерзімді қаржы құралдары сатуға арналған шығыстарды шегергенде теңгерімдік құн мен әділ құнның ең аз сомасына дейін есептен шығаруға жатпайды.
Шығу тобымен тікелей байланысты және шығу кезінде берілетін міндеттемелер қайта сыныптауға жатады және шоғырландырылған қаржылық жағдай туралы есепте жеке жолда көрсетіледі.
Әділ құн – бұл бағалау ай-күніне нарыққа қатысушылар арасында ерікті негізде операция жүргізу кезінде активті сату кезінде алынуы немесе міндеттемені беру кезінде төленуі мүмкін баға. Әділ құнның ең жақсы растауы белсенді нарықта баға белгіленетін баға болып табылады. Белсенді нарық – бұл активпен немесе міндеттемемен операциялар тұрақты негізде бағалау туралы ақпарат алуға мүмкіндік беретін жеткілікті жиілікпен және жеткілікті көлемде жүргізілетін нарық.
Белсенді нарықта айналыстағы қаржы құралдарының әділ құны баға белгіленетін бағаны жеке активке немесе міндеттемеге көбейту кезінде алынған сома ретінде кәсіпорын ұстап қалатын олардың санына бағаланады. Нарықтың әдеттегі тәуліктік сауда айналымы кәсіпорынның активтері мен міндеттемелерінің санын сіңіру үшін жеткіліксіз болса да, жеке операцияда позицияларды сатуға тапсырыс беру белгіленген бағаға әсер етуі мүмкін.
Дисконтталған ақша ағындарының моделі сияқты бағалау модельдері, сондай-ақ нарық жағдайларында жасалатын ұқсас операциялардың деректеріне негізделген модельдер немесе инвестициялар объектісінің қаржылық деректерін қарау мәмілелердің бағасы туралы нарықтық ақпарат қолжетімсіз қаржы құралдарының әділ құнын айқындау үшін пайдаланылады. Әділ құнды бағалау нәтижелері әділ құн иерархиясының деңгейлері бойынша былайша талданады және бөлінеді (i) 1-деңгейге ұқсас активтер немесе міндеттемелер үшін белсенді нарықтардағы нарықтық баға белгіленімдері (түзетілмейтін) бойынша бағалар жатады, (ii) 2-деңгейге барлық пайдаланылатын не тікелей (мысалы, баға), не жанама (мысалы, баға негізінде есептелген) активтер немесе міндеттемелер үшін бақыланатын елеулі бастапқы деректер болып табылатын бағалау модельдерінің көмегімен алынған, және (iii) 3-деңгейдегі бағалар тек байқалатын нарықтық деректерге негізделмеген бағалар болып табылатын (яғни бағалау үшін бақыланбайтын бастапқы деректердің елеулі көлемі талап етіледі). Деңгейден әділ құн иерархиясы деңгейіне аударымдар есепті кезеңнің соңында орын алды деп есептеледі.
Мәміле бойынша шығындар қаржы құралын сатып алуға, шығаруға немесе шығаруға тікелей қатысты қосымша шығындар болып табылады. Қосымша шығындар – егер мәміле жасалмаса, пайда болмайтын шығындар. Мәміле бойынша шығындар агенттерге (сауда агенттері ретінде әрекет ететін қызметкерлерді қоса алғанда), кеңесшілерге, брокерлер мен дилерлерге төленген сыйақы мен комиссияларды, реттеуші органдар мен қор биржаларына төленетін алымдарды, сондай-ақ меншікті беру кезінде алынатын салықтар мен алымдарды қамтиды. Мәміле бойынша шығындарға борыштық құралдар бойынша сыйлықақылар немесе дисконттар, қаржыландыруға арналған шығындар, ішкі әкімшілік шығыстар немесе сақтауға арналған шығыстар кірмейді.
Амортизациялық құн есептелген проценттер шамасына азайтылған немесе ұлғайтылған борыштың негізгі сомасын өтеуге төлемдерді шегере отырып, бастапқы тану кезінде қаржы құралы бағаланған шаманы, ал қаржы активтері үшін – күтілетін кредиттік залалдарға арналған кез келген бағалау резервін шегере отырып білдіреді. Ұлғайтылған проценттер мәміле бойынша шығындарды бастапқы тану кезінде кейінге қалдырылған амортизацияны, сондай-ақ тиімді проценттік мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып, өтеу сомасынан кез келген сыйлықақыны немесе дисконтты қамтиды.
Ұлғайтылған купондық табысты және амортизацияланған дисконтты немесе сыйлықақыны қоса алғанда, ұлғайтылған проценттік кірістер мен ұлғайтылған проценттік шығыстар (комиссияны беру кезінде кейінге қалдырылғандарды қоса алғанда, осындай болған жағдайда) жеке көрсетілмейді, бірақ қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есептің тиісті баптарының теңгерімдік құнына енгізіледі.
Тиімді проценттік мөлшерлеме әдісі бұл құралдың теңгерімдік құнына әр кезеңдегі тұрақты проценттік мөлшерлемені (тиімді проценттік мөлшерлеме) қамтамасыз ету мақсатында тиісті кезең ішінде проценттік кірістерді немесе проценттік шығыстарды бөлу әдісі. Тиімді проценттік мөлшерлеме бұл қаржы құралының күтілетін жұмыс істеу уақыты ішінде немесе орынды болған жерде қаржы құралының жалпы теңгерімдік құнына дейінгі неғұрлым қысқа мерзім ішінде есеп айырысу болашақ ақша төлемдерін немесе түсімдерді (болашақ кредит шығындарын қоспағанда) дәл дисконттау кезінде қолданылатын мөлшерлеме. Тиімді проценттік мөлшерлеме проценттік өзгерістің келесі күніне дейін құбылмалы мөлшерлемесі бар құралдар бойынша ақша ағындарын дисконттау үшін қолданылады, осы құрал үшін көрсетілген құбылмалы мөлшерлеме бойынша немесе нарықтық мәніне қарамастан белгіленетін басқа да ауыспалы факторлар бойынша кредиттік спрэдті көрсететін сыйлықақылар немесе дисконттар.
Мұндай сыйлықақылар немесе дисконттар құрал айналысының күтілетін бүкіл мерзімі ішінде амортизацияланады. Келтірілген құнды есептеу тиімді проценттік мөлшерлеменің ажырамас бөлігін құрайтын шарт бойынша тараптар төлеген немесе алған барлық сыйақылар мен сомаларды қамтиды. Бастапқы тану кезінде сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған (POCI) қаржы активтері болып табылатын активтер үшін тиімді проценттік мөлшерлеме кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетіледі, яғни келісімшарттық ақша ағындары базасында емес, бастапқы тану кезінде күтілетін ақша ағындары негізінде есептеледі.
Пайда немесе залал арқылы әділ құн бойынша бағаланатын қаржы құралдары бастапқыда әділ құн бойынша танылады. Барлық өзге қаржы құралдары бастапқыда мәміле бойынша шығындарды қоса алғанда, әділ құн бойынша көрсетіледі. Бастапқы тану кезінде әділ құнды ең жақсы растау мәміле бағасы болып табылады. Бастапқы тану кезінде пайда немесе залал, егер әділ баға мен мәміленің бағасы арасында айырма болған жағдайда ғана ескеріледі, оны растау сол құралмен нарықта байқалатын басқа да ағымдағы мәмілелер немесе базалық деректер ретінде байқалатын нарықтардың деректерін ғана пайдаланатын бағалау моделі болуы мүмкін. Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қаржы активтеріне және өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдарға инвестицияларға қатысты бастапқы танылғаннан кейін күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві танылады, бұл активті бастапқы танығаннан кейін бірден бухгалтерлік залалды тануға әкеледі.
Жеткізілуі заңнамада немесе осы нарық үшін іскерлік айналым дағдыларында белгіленген мерзімдерде жүргізілуге тиіс қаржы активтерін сатып алу және сату («стандартты шарттарда» сатып алу және сату) мәміле жасалған күні, яғни топ қаржы активін сатып алуға немесе сатуға міндеттенетін күні көрсетіледі. Сатып алу бойынша барлық басқа операциялар кәсіпорын осы қаржы құралына қатысты шарттың тарабы болған кезде танылады.
Топ қаржылық активтерді бағалаудың мынадай санаттарын пайдалана отырып жіктейді: пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын, өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын және амортизацияланған құны бойынша бағаланатын. Борыштық қаржы активтерін жіктеу және кейіннен бағалау: (i) активтердің тиісті портфелін басқару үшін Топтың бизнес-моделіне және (ii) актив бойынша ақша ағындарының сипаттамаларына байланысты болады.
Бизнес-модель Топтың ақша ағындарын алу мақсатында активтерді басқару үшін пайдаланатын тәсілін көрсетеді: (i) шартта көзделген активтерден ақша ағындарын алу ғана Топтың мақсаты болып табыла ма («шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін активтерді ұстап қалу»), немесе (ii) шартта көзделген ақша ағындарын және активтерді сату нәтижесінде туындайтын ақша ағындарын алу («шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін активтерді ұстап қалу»), немесе, егер (i) тармақ та, (ii) тармақ та қолданылмаса, қаржы активтері «өзге» бизнес-модельдер санатына жатады және пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша бағаланады.
Бизнес-модель бағалау жүргізу күніндегі портфель үшін белгіленген мақсатқа қол жеткізу үшін топ жүзеге асыруға ниеттенген қызметтің барлық тиісті дәлелдемелерінің негізінде активтер тобы үшін (портфель деңгейінде) айқындалады. Бизнес-модельді айқындау кезінде Топ ескеретін факторларға портфельдің мақсаты мен құрамы, тиісті активтер бойынша ақша ағындарын алудың бұрынғы тәжірибесі, тәуекелдерді бағалау және басқару тәсілдері, активтердің кірістілігін бағалау әдістері және басшыларға төлемдер тәсімі кіреді.
Егер бизнес-модель шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін немесе шартта көзделген ақша ағындарын алу және сату үшін активтерді ұстап қалуды көздесе, Топ ақша ағындары тек негізгі қарыз бен проценттердің есебіне төлемдер болып табылатындығын бағалайды («төлемдер тек негізгі қарыз бен проценттердің есебіне төленеді» немесе «SPPI-тест»).
Кіріктірілген туынды құралдары бар қаржы активтері олар бойынша ақша ағындары тек борыш пен проценттердің негізгі сомасының есебіне ғана төлемдер болып табылатынын анықтау үшін жиынтықта қаралады.
Осы бағалауды жүргізу кезінде Топ шартта көзделген ақша ағындарының базалық кредит шартының талаптарына сәйкестігін қарайды, яғни проценттер кредиттік тәуекелге, ақшаның уақытша құнына, базалық кредит шартының басқа тәуекелдеріне және пайда маржасына қатысты өтемді ғана қамтиды.
Егер шарттың талаптары базалық кредиттік шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тәуекелге немесе құбылмалылыққа ұшырауды көздесе, тиісті қаржылық актив пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша жіктеледі және бағаланады. Төлемдерге арналған тест тек қарыз бен проценттің негізгі сомасының есебіне активті бастапқы тану кезінде жүргізіледі және кейіннен қайта бағалау жүргізілмейді.
Қаржы құралдары осы портфельді басқарудың бизнес-моделі тұтастай өзгерген жағдайда ғана қайта жіктеледі. Қайта жіктеу бизнес-модель өзгергеннен кейін бірінші есепті кезеңнің басынан бастап перспективалы түрде жүргізіледі. Топ ағымдағы немесе салыстырмалы кезең ішінде өзінің бизнес-моделін өзгертпеді және қайта сыныптауды жүргізбеді.
Болжамдардың негізінде Топ амортизацияланған құн бойынша және басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құн бойынша бағаланатын борыштық құралдарға және кредиттер беру жөніндегі міндеттемелерге және қаржылық кепілдік шарттарына байланысты туындайтын тәуекелдерге байланысты күтілетін кредиттік шығындарды бағалайды. Топ күтілетін кредиттік шығындарды бағалайды және әрбір есепті күнге кредиттік шығындарға арналған бағалау резервін таниды. Күтілетін кредиттік шығындарды бағалау: (i) ықтимал нәтижелердің диапазонын бағалау жолымен айқындалған, ықтималдық ескеріле отырып, болжанбаған және мөлшерленген соманы, (ii) ақшаның уақытша құнын және (iii) өткен оқиғалар, ағымдағы жағдайлар және болжанатын болашақ экономикалық жағдайлар туралы, есепті күнге артық шығындар мен күшсіз қолжетімді барлық негізделген және расталатын ақпаратты көрсетеді.
Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын борыштық құралдар күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резервін шегере отырып, қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте ұсынылады. Кредиттік міндеттемелер мен қаржылық кепілдіктерге қатысты қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте міндеттемелер құрамында күтілетін кредиттік залалдарға арналған жеке резерв танылады. Күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резервін есепке алмағанда, Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша бағаланатын борыштық құралдардың амортизациялық құнындағы өзгерістер пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі. Теңгерімдік құндағы басқа да өзгерістер «Өзге жиынтық кіріс арқылы бағаланатын борыштық құралдардан шығыстарды шегергендегі кірістер» деген бапта өзге де жиынтық кірістің құрамында көрсетіледі.
Топ бастапқы тану сәтінен бастап кредиттік сападағы өзгерістер негізінде құнсыздануды есепке алудың «үш кезеңді» моделін қолданады. Бастапқы тану кезінде құнсызданбаған қаржы құралы 1-кезеңге жатқызылатын ретінде жіктеледі. 1-кезеңнің қаржы активтері үшін күтілетін кредиттік шығындар, егер ол 12 ай өткенге дейін («12 айлық күтілетін кредиттік шығындар») басталса, Шартқа сәйкес келесі 12 ай ішінде немесе өтеу күніне дейін болуы мүмкін күтілетін кредиттік шығындардың бөлігіне тең сомада бағаланады. Егер Топ бастапқы танылған сәттен бастап кредиттік тәуекелдің елеулі ұлғаюын сәйкестендірсе, онда актив 2-кезеңге ауыстырылады, ал осы актив бойынша күтілетін кредиттік залалдар бүкіл мерзім ішінде, яғни шартқа сәйкес өтеу ай-күніне дейін күтілетін кредиттік заладар негізінде, бірақ егер ол көзделген болса, күтілетін алдын ала төлемді ескере отырып бағаланады («бүкіл кезең үшін күтілетін кредиттік залалдар»). Топтың кредиттік тәуекелді елеулі ұлғайтуды айқындау тәртібінің сипаттамасы 40-ескертпеде беріледі.
Егер Топ қаржы активінің құнсызданған болып табылатынын айқындаса, актив 3-кезеңге ауыстырылады және ол бойынша күтілетін кредиттік залалдар бүкіл мерзім ішінде күтілетін кредиттік залалдар ретінде бағаланады. Топтың құнсызданған активтер мен дефолтты айқындауына қатысты түсіндірмелер 40-ескертпеде берілген. Сатып алынған немесе құрылған несиелік-құнсызданған қаржы активтері үшін күтілетін несиелік залалдар әрқашан бүкіл мерзімге күтілетін несиелік залалдар ретінде бағаланады.
40-ескертпеде Топтың болжамды ақпаратты күтілетін кредиттік залалдар моделіне енгізу тәсілін түсіндіруді қоса алғанда, күтілетін кредиттік залалдарды бағалау кезінде пайдаланылатын бастапқы деректер, жорамалдар және есептеу әдістері туралы ақпарат беріледі.
Топ оларды өндіріп алу жөніндегі барлық практикалық мүмкіндіктерді сарқып алып, осындай активтерді өтеуге қатысты күтулердің негізсіздігі туралы қорытындыға келген кезде қаржы активтері толық немесе ішінара есептен шығарылады. Есептен шығару танудың тоқтатылуын білдіреді. Өндіріп алуға қатысты негізделген күтулердің болмауы белгілеріне (i) сот шешімі, (ii) қаржылық актив сатып алынған кәсіпорынды тарату, (iii) 3 және одан да көп жыл мерзімі өткен кезең кіреді.
Туынды қаржы құралдары әділ құны бойынша көрсетіледі. Барлық туынды құралдар, егер осы құралдардың әділ құны оң болып табылса, активтер ретінде және егер олардың әділ құны теріс болып табылса, міндеттемелер ретінде ескеріледі. Туынды құралдардың әділ құнының өзгеруі бір жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға енгізіледі. Топ хеджирлеу есебін қолданбайды.
Қаржылық міндеттемелерге және басқа да қаржылық емес шарттарға кіріктірілген кейбір туынды құралдар, егер олардың тәуекелдері мен экономикалық сипаттамалары негізгі шарттың тәуекелдерімен және экономикалық сипаттамаларымен тығыз байланыста болмаса, негізгі шарттан ерекшеленеді.
Топ қаржы активтерін,(а) осы активтер өтелген немесе осы активтерге байланысты ақша ағындарына құқықтардың қолданылу мерзімі өткен кезде немесе (б) Топ қаржы активтерінен ақша ағындарына құқықтарды берген немесе беру туралы келісім жасасқан кезде, және бұл ретте (i) осы активтерді иеленумен байланысты барлық тәуекелдер мен сыйақыны да дерлік бергенде немесе (ii) осы активтерді иеленумен байланысты барлық тәуекелдер мен сыйақыны іс жүзінде бермесе, сақтамаса, бірақ осы активтерге қатысты бақылау құқығын жоғалтса тануды тоқтатады.
Егер контрагенттің активті сатуға шектеулер енгізбестен байланысты емес үшінші тарапқа толық сатудың практикалық мүмкіндігі болмаса, бақылау сақталады.
Кейде Топ қаржы активтері бойынша шарттық талаптарды қайта қарайды немесе басқаша түрде түрлендіреді. Топ шартта көзделген ақша ағындарын түрлендіру, өзгелермен қатар, мынадай факторларды ескере отырып, елеулі болып табылатындығын бағалайды:актив бойынша тәуекелдер бейініне елеулі әсер ететін жаңа шарттық шарттардың болуы, проценттік мөлшерлеменің елеулі өзгеруі, валюталық деноминацияның өзгеруі, активпен байланысты кредиттік тәуекелге елеулі әсер ететін жаңа немесе қосымша кредиттік қамтамасыз етудің пайда болуы немесе қарыз алушы қаржылық қиындықтарға тап болмаған жағдайларда кредит мерзімін едәуір ұзарту.
Егер түрлендірілген шарттар айтарлықтай өзгеше болса, сондықтан бастапқы актив бойынша ақша ағындарына құқықтар аяқталса, Топ бастапқы қаржы активін тануды тоқтатады және жаңа активті әділ құны бойынша таниды. Кейінгі құнсыздануды есептеу мақсаттары үшін, оның ішінде кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаю фактісін айқындау үшін бастапқы тану күні шарттарды қайта қарау күні болып есептеледі. Сондай-ақ, Топ жаңа несиенің немесе қарыз құралының төлемдерді тек негізгі қарыз бен проценттер есебінен жүзеге асыру критерийіне сәйкестігін бағалайды. Танылуы тоқтатылған бастапқы активтің теңгерімдік құны мен жаңа, елеулі түрлендірілген активтің әділ құны арасындағы кез келген алшақтық, егер айырмашылықтың мазмұны меншік иелерімен капиталмен операцияға қатысты болмаса, пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Шарттарды қайта қарау контрагенттің қаржылық қиындықтарынан және оның бастапқыда келісілген төлемдерді орындай алмауынан туындаған жағдайда, Топ бастапқы және түзетілген күтілетін ақша ағындарын шарт талаптарын өзгерту нәтижесінде актив бойынша тәуекелдер мен пайдалардың елеулі айырмашылығы тұрғысынан активтермен салыстырады.
Егер тәуекелдер мен пайдалар өзгермесе, онда түрлендірілген активтің бастапқы активтен айтарлықтай айырмашылығы жоқ және оны түрлендіру тануды тоқтатуға алып келмейді. Топ бастапқы тиімді пайыздық мөлшерлеме бойынша (немесе сатып алынған немесе құрылған кредиттік-құнсызданған қаржы активтері үшін кредиттік тәуекелді ескере отырып түзетілген тиімді пайыздық мөлшерлеме бойынша) шартқа түрлендірілген ақша ағындарын дисконттау арқылы жалпы баланстық құнды қайта есептеуді жүргізеді және түрлендіруден түскен пайданы немесе залалды пайданың немесе залалдың құрамында таниды.
Мыналарды қоспағанда, қаржылық міндеттемелер кейіннен амортизацияланған құны бойынша бағаланатын ретінде жіктеледі:(i) пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемелер (туынды қаржы құралдары, саудаға арналған қаржылық міндеттемелер, мысалы, бағалы қағаздар бойынша қысқа позициялар), бизнесті біріктіру кезінде сатып алушы танитын шартты өтеу және бастапқы тану кезінде осындай ретінде айқындалған басқа да қаржылық міндеттемелер,және (іі) қаржылық кепілдік шарттары және кредиттер беру жөніндегі міндеттемелер.
Қаржылық міндеттемелерді тану олар өтелген жағдайда, яғни шартта көрсетілген міндеттеме орындалғанда немесе тоқтатылғанда немесе оны орындау мерзімі аяқталғанда тоқтатылады.
Топ пен оның бастапқы кредиторлары арасында айтарлықтай ерекшеленетін шарттары бар борыштық құралдармен алмасу, сондай-ақ қолданыстағы қаржылық міндеттемелер талаптарының елеулі өзгерістері бастапқы қаржылық міндеттемені өтеу және жаңа қаржылық міндеттемені тану ретінде ескеріледі. Егер бастапқы тиімді проценттік мөлшерлемені пайдалана отырып дисконтталған алынған сыйақыларды шегергендегі барлық төленген сыйақыларды қоса алғанда, жаңа шарттарға сәйкес ақша ағындарының дисконтталған келтірілген құны бастапқы қаржылық міндеттеме бойынша қалған ақша ағындарының дисконтталған келтірілген құнынан кемінде 10% ерекшеленетін болса, шарттар айтарлықтай өзгеше болып есептеледі. Бұдан басқа, құрал деноминацияланған валюта, проценттік мөлшерлеме түрінің өзгеруі, құралды айырбастаудың жаңа шарттары және несие бойынша шектеу шарттарының өзгеруі сияқты басқа да сапалық факторлар ескеріледі. Егер борыштық құралдармен алмасу немесе шарттарды түрлендіру өтеу ретінде ескерілсе, барлық шығындар немесе төленген сыйақылар өтеуден түскен пайданың немесе залалдың құрамында танылады. Егер айырбастау немесе түрлендіру өтеу ретінде ескерілмесе, барлық шығындар немесе төленген сыйақылар міндеттеменің теңгерімдік құнын түзету ретінде көрсетіледі және өзгертілген міндеттеменің қалған қолданылу мерзімі ішінде амортизацияланады.
Міндеттемелердің оларды өтеуге әкелмейтін модификациялары кумулятивтік амортизацияны есептеу әдісі бойынша бағалау мәнінің кері санмен өзгеруі ретінде ескеріледі, бұл ретте, егер теңгерімдік құндағы айырмашылықтың экономикалық мазмұны меншік иелерімен капиталмен операцияға жатпайтын болса, пайда немесе залал пайданың немесе залалдың құрамында көрсетіледі.
Қаржылық активтер мен міндеттемелер өзара есепке алынады және қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілген сомаларды өзара есепке алуды жүргізуге заңды түрде белгіленген құқық болған, сондай-ақ өзара есепке алуды жүргізуге не активті бір мезгілде өткізуге және міндеттемені реттеуге ниеті болған жағдайларда ғана таза шама көрсетіледі. Қаралып отырған өзара есепке алу құқығы (а) ықтимал болашақ оқиғаларға тәуелді болмауға тиіс және (б) мынадай жағдайларда:(i) әдеттегі қаржы-шаруашылық қызметті жүзеге асыру барысында, (ii) төлемдер бойынша міндеттемелер орындалмаған кезде (дефолт оқиғасы) және (iii) дәрменсіздік немесе банкроттық жағдайында жүзеге асырудың заңды мүмкіндігі болуға тиіс.
Ақша қаражаты мен ақша қаражатының баламалары кассадағы ақша қаражатын, талап етілгенге дейінгі банк шоттарындағы қаражатты және шарт бойынша бастапқы өтеу мерзімі үш айдан аспайтын басқа да қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестицияларды қамтиды. Ақша қаражаты мен ақша қаражатының баламалары амортизацияланған құны бойынша көрсетіледі, өйткені (i) олар шартта көзделген ақша ағындарын алу үшін ұсталады және бұл ақша ағындары тек борыш пен роценттердің негізгі сомасының есебіне төлемдерді ғана білдіреді және (ii) олар пайда немесе залал арқылы әділ құны бойынша бағаланатын санатқа жатқызылмаған. Пайдалануды шектеумен ақша қаражатының қалдықтары ақша қаражатының қозғалысы туралы есепті жасау мақсаттары үшін ақша қаражатының және ақша қаражатының баламаларының құрамынан шығарылады. Есепті ай-күннен кейін кем дегенде он екі ай бойы қолданылып жүрген міндеттемелерді өтеу үшін айырбастауға немесе пайдалануға шектеу қойылған ақша қаражатының қалдықтары өзге де айналымнан тыс активтердің құрамына енгізіледі.
Сауда және өзге де дебиторлық берешек бастапқыда әділ құн бойынша, содан кейін тиімді проценттік мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып есептелген амортизацияланған құн бойынша ескеріледі.
Қорлар екі шаманың ең азы бойынша есептеледі: өзіндік құны бойынша немесе таза сату бағасы бойынша. Қорларды өндіріске жіберу және өзге де шығару кезінде оларды бағалау орташа өлшенген құн әдісі бойынша жүргізіледі. Дайын өнімнің және аяқталмаған өндірістің өзіндік құны шикізат пен материалдардың құнын, өндірістік жұмысшылардың еңбегіне ақы төлеу шығындарын және өзге де тікелей шығындарды, сондай-ақ өндірістік үстеме шығыстардың тиісті үлесін (өндірістік қуаттарды нормативтік пайдалану негізінде есептелген) қамтиды және қарыз қаражаты бойынша шығыстарды қамтымайды. Таза сату бағасы – бұл әдеттегі қызмет барысында өндірісті аяқтауға арналған есептік шығындарды және сату бойынша есептік шығындарды шегергендегі есептік сату бағасы.
Топ тауарлық қарыздар шарттарын жасасады, оған сәйкес бір тарап (кредитор) екінші Тарапқа (қарыз алушыға) уран өнімін беруге міндеттенеді, ал қарыз алушы қарыз берушіге уран өнімінің бірдей мөлшерін қайтаруға міндеттенеді. Тауарлық қарыздарды жасасудың мақсаты уран өнімін жеткізу бойынша өз міндеттемелерін орындауға жәрдемдесу болып табылады, соның салдарынан топ тауарлық қарызды қаржылық емес міндеттеме ретінде сыныптайды.
Тауарлық қарыз алған кезде топ қорларды шарттық құны бойынша есепке алады. Тауарлық қарыздар бойынша міндеттемелер есепті күнгі уран өнімінің әділ құны бойынша танылады. Әділ құнды кейіннен қайта бағалау уран өніміне әділ құнның өзгеруіне сәйкес басқа да кірістер/шығыстар құрамындағы пайда/залал арқылы жүргізіледі.
Алдын ала төлем құнсыздануға арналған резервті шегергенде нақты шығындар бойынша есептілікте көрсетіледі. Алдын ала төлем, егер оған қатысты тауарларды немесе қызметтерді алудың күтілетін мерзімі бір жылдан асса немесе егер алдын ала төлем есепте бастапқы тану кезінде ұзақ мерзімді ретінде көрсетілетін активке қатысты болса, ұзақ мерзімді төлем ретінде жіктеледі. Активті сатып алу үшін алдын ала төлем сомасы топ осы активті бақылауды алған және онымен байланысты болашақ экономикалық пайданы Топ алуы ықтималдығы болған кезде оның теңгерімдік құнына қосылады.
Басқа алдын ала төлем оған қатысты тауарларды немесе қызметтерді алу кезінде пайдаға немесе залалға есептен шығарылады. Егер алдын ала төлемге жататын активтер, тауарлар немесе қызметтер алынбаса, алдын ала төлемнің теңгерімдік құны есептен шығаруға жатады және құнсызданудан болатын тиісті шығын бір жыл ішіндегі пайдада немесе залалда көрсетіледі. Ұзақ мерзімді алдын ала төлемдер дисконтталмайды.
Өткізу кезінде туындайтын қосылған құн салығы (ҚҚС) тауарлар тиелген немесе қызметтер көрсетілген кезде салық органдарына төленуге жатады. Сатып алу бойынша ҚҚС өнім берушіден салық фактура-шотын алған кезде өткізу бойынша ҚҚС-пен есепке жатқызуға жатады. Салық заңнамасы ҚҚС есебін жүргізуге рұқсат береді. Тиісінше, сату және сатып алу операциялары бойынша ҚҚС қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есептерде танылған әрбір шоғырландырылған кәсіпорын үшін жеке-жеке қысқартылды.
Өтелетін ҚҚС, егер ол бойынша есепті кезең аяқталған сәттен бастап бір жыл ішінде қайтару күтілмесе, айналымнан тыс актив ретінде жіктеледі. Ұзақ мерзімді ҚҚС дисконтталмайды.
Жай акциялар капитал ретінде көрсетіледі. Жаңа акцияларды шығаруға тікелей қатысты қосымша шығындар капитал құрамында шығарудан алынған соманы азайту (салықты шегергенде) ретінде көрсетіледі. Шығарылған акциялардың номиналды құнынан алынған қаражаттың әділ құнының асып кету сомасы эмиссиялық кіріс ретінде капиталда көрсетіледі. Қосымша төленген капитал негізінен өз үлесінен жоғары бақыланбайтын иелену үлесімен жасалған жарналарды білдіреді.
Дивидендтер міндеттемелер ретінде көрсетіледі және олар жарияланған және мақұлданған кезеңдегі капитал сомасынан шегеріледі. Есепті ай-күннен кейін, бірақ қаржылық есептілік бекітілген ай-күнге дейін жарияланған дивидендтер туралы ақпарат «Есепті ай-күннен кейінгі оқиғалар» ескертпесінде көрсетіледі.
Жалдау шарттары бойынша туындайтын міндеттемелер бастапқыда келтірілген құн бойынша бағаланады. Жалдау міндеттемелері алуға жалдау бойынша ынталандыру төлемдерін шегергендегі тіркелген төлемдердің (мәні бойынша тіркелген төлемдерді қоса алғанда) таза келтірілген құнын қамтиды. Жалдау төлемдері жалдау шартына енгізілген проценттік мөлшерлеменің пайдалана отырып дисконтталады. Егер бұл мөлшерлемені, әдетте, Топта бар жалдау шарттары жағдайында орын алатындығын оңай анықтау мүмкін болмаса, Топ қосымша қарыз қаражатын тарту мөлшерлемесін пайдаланады – бұл Топ ұқсас мерзімге және осындай қамтамасыз ету кезінде ұқсас экономикалық жағдайларда пайдалану құқығы нысанында активтің құнына ұқсас құны бар активті алу үшін қажетті қарыз қаражатын тарта алатын мөлшерлеме болып табылады.
Жалдау төлемдері міндеттемелердің негізгі сомасына және қаржылық шығыстарға бөлінеді. Қаржылық шығыстар әрбір кезең үшін міндеттеменің өтелмеген қалдығы бойынша тұрақты мерзімді проценттік мөлшерлемені қамтамасыз ету үшін жалдаудың барлық кезеңі ішінде пайдада немесе залалда көрсетіледі.
Жабдықтар мен көлік құралдарын қысқа мерзімді жалдау және құны төмен кез келген активтерді жалдау бойынша төлемдер пайда немесе залал құрамындағы шығыстар ретінде сызықтық әдіс деп танылады.
Қысқа мерзімді жалдау мерзімі 12 айдан аспайтын жалдау шартын білдіреді. Құны төмен активтерге АТ-жабдықтар мен құны 500 мың теңгеден аспайтын кеңсе жиһазының шағын заттары кіреді.
Топ жалға алушыға активті иеленумен байланысты барлық тәуекелдер мен пайданы беруді көздемейтін жалдау шарты бойынша жалға беруші болып табылған жағдайларда (яғни операциялық жалдау жағдайында) операциялық жалдау шарттары бойынша жалдау төлемдері желілік әдіспен өзге кірістердің құрамында көрсетіледі.
Кредиттер мен қарыздар тиімді проценттік мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып, амортизацияланған құн бойынша көрсетіледі.
Мақсаты бойынша немесе сату үшін пайдалануға дайындалуы міндетті түрде едәуір уақытты талап ететін (белгілі бір талаптарға жауап беретін актив) активті сатып алуға, салуға немесе өндіруге тікелей жатқызылатын қарыздар бойынша шығындар осындай актив құнының құрамына кіреді.
Капиталдандырудың басталу күні (А) Топқа белгілі бір талаптарға жауап беретін активке байланысты шығыстар артылғанда басталады; (б) ол қарыздар бойынша шығындарды көтереді; және (В) ол активті мақсаты бойынша пайдалануға немесе сатуға дайындау үшін қажетті іс-әрекеттерді қолданады. Қарыздар бойынша шығындарды капиталдандыру активті пайдалануға немесе сатуға дайындау үшін іс жүзінде барлық жұмыстар аяқталған ай-күнге дейін жалғасады.
Топ беретін активтер бойынша күрделі шығыстар шығармаса, болдырмауға болатын кредиттер мен қарыздар бойынша шығындарды капиталдандырады. Қарыздар бойынша капиталдандырылған шығындар белгілі бір талаптарға жауап беретін активті сатып алу үшін қаражат қарызға алынған жағдайларды қоспағанда, Топты қаржыландырудың орташа құны негізінде есептеледі (орташа алынған пайыздық шығыстар сараланатын активтерге арналған шығыстарға қолданылады). Егер бұл орын алса, осы қарыз қаражатын уақытша инвестициялаудан түскен кез келген инвестициялық кірісті шегере отырып, кезең ішінде осы қарыз бойынша келтірілген нақты шығындар капиталдандырылады.
Белгілі бір күнге өтеуге жататын артықшылықты акциялар міндеттемелер ретінде жіктеледі. Осы артықшылықты акциялар бойынша дивидендтер пайда немесе залал туралы есепте және басқа да жиынтық кірістерде проценттік шығыстар ретінде көрсетіледі.
Міндеттемелер мен төлемдер бойынша резервтер орындау мерзімі немесе мөлшері белгісіз қаржылық емес сипаттағы міндеттемелерді білдіреді. Егер Топ қандай да бір өткен оқиғаның салдарынан бар (заңды немесе конклюденттік) міндеттемелерге ие болса, оларды реттеу үшін жоғары ықтималдықпен экономикалық пайдаларды қамтитын ресурстардың шығуы талап етілсе және міндеттеменің шамасын жеткілікті сенімділік дәрежесімен ақшалай мәнде бағалауға болатын болса, олар есептеледі. Топ резервтері кенорындарын қалпына келтіруге арналған резервті, қоршаған ортаны қорғауға арналған резервті және өзге де резервтерді қамтиды (34-ескертпе).
Кенорындарын жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелер олардың туындау ықтималдығы жоғары және олардың сомаларын негізді бағалау мүмкіндігі болған кезде танылады. Қалпына келтіру шығындарының құрамына қалпына келтіру және жою (ғимараттарды, құрылыстар мен инфрақұрылым объектілерін бұзу, машиналар мен жабдықтарды бөлшектеу, қалдық материалдарды шығару, қоршаған ортаны тазарту, шығарындылар мониторингін жүргізу және бүлінген жерлерді қалпына келтіру) шығындары кіреді. Негізгі құралдар бірлігін бөлшектеуге және орнын ауыстыруға арналған есептік шығындар осы негізгі құралды сатып алу сәтіндегі объектінің құнына немесе кенорындарын әзірлеу барысында жердің бұзылуының немесе қоршаған ортаның ластануының тиісті фактісінен туындайтын міндеттеме туындайтын кезең ішінде өндіріске дайындауға арналған шығындардың құнына бағаланған болашақ шығындардың дисконтталған құны негізінде қосылады.
Есеп айырысу мерзімдерінің немесе тиісті шығындар сомасының өзгеруі нәтижесінде немесе дисконттық мөлшерлеменің өзгеруі нәтижесінде туындаған істен шығу бойынша қолданыстағы міндеттемені бағалаудағы өзгерістер ағымдағы кезеңде негізгі құралдар немесе өндіріске дайындау жөніндегі шығындар құрамындағы тиісті активтің құнын түзету ретінде көрсетіледі. Бұл шығындар кейіннен осы активтерге сәйкес келетін амортизация әдісін пайдалана отырып, олар жататын активтердің пайдалы қызмет мерзімі ішінде амортизацияланады.
Активтерді жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелерге арналған резервтер бұзушылық фактілеріне немесе болашақта залал келтіруге байланысты туындауы күтілетін қандай да бір қосымша міндеттемелерді қамтымайды. Шығындар сомаларының бағалау мәндері жаңартылған бағалау сомаларын және активтерді пайдаланудың қайта қаралған мерзімдерін немесе жер қойнауын пайдалануға және операциялық қызметке арналған келісімшарттардың белгіленген мерзімдерін қоса алғанда, белгілі өзгерістерді ескере отырып, тұрақты негізде ресми тексерулер жүргізе отырып, пайдалану шамасына қарай жыл сайын есептеледі. Шығындардың түпкілікті сомасы анықталмаса да, топ қалпына келтіру жұмыстарын және пайдаланудан шығару жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін қалпына келтірудің қолданыстағы стандарттары мен әдістерін пайдалана отырып, техникалық-экономикалық негіздемелер мен инженерлік ізденістер негізінде шығындарды бағалайды (4-ескертпе).
Резервтің дисконтталған құнын айқындау кезінде пайдаланылатын дисконттың амортизациясы немесе «күшін жою» сомасы әрбір есепті кезеңдегі қызмет нәтижелеріне жатқызылады. Дисконттың амортизациясы қаржылық шығындардың құрамында көрсетіледі.
Қаржылық кепілдіктер – бұл тиісті дебитор қарыз құралының талаптары бойынша уақтылы төлем жасамаған жағдайда, Топтан кепілдік ұстаушыға келтірілген залалдарды өтеу бойынша белгілі бір төлемдерді жүзеге асыруды талап ететін қайтарып алынбайтын шарттар. Қаржылық кепілдіктер бастапқыда әділ құн бойынша көрсетіледі, ол әдетте алынған комиссияның сомасына тең болады. Бұл сома кепілдік мерзімі ішінде сызықтық әдіспен амортизацияланады. Кепілдік әрбір есепті ай-күнге екі соманың ең көбі бойынша бағаланады: (i) бастапқы тану кезінде көрсетілген амортизацияланбаған сома; және (ii) есепті кезеңнің соңындағы жағдай бойынша міндеттемелерді реттеу үшін қажетті шығыстар сомасын ең жақсы есептік бағалау. Бұдан басқа, актив ретінде қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілетін сыйақы бойынша дебиторлық берешекке қатысты күтілетін кредиттік шығындарға арналған бағалау резерві танылады.
Сауда кредиторлық берешек контрагенттің өзінің шарттық міндеттемелерін орындау фактісі бойынша есептеледі және тиімді проценттік мөлшерлеме әдісін пайдалана отырып, амортизацияланған құны бойынша есепке алынады.
Топтың кәсіпорындары ұжымдық еңбек шарттарының ережелеріне сәйкес өз жұмыскерлеріне ұзақ мерзімді сыйақы береді. Шарттар, атап айтқанда, Топ жүмыскерлеріне еңбекке жарамсыздық, зейнетке шығу, қайтыс болу және басқа төлемдер жағдайында қаржылық көмек көрсетуді қарастырады. Жеке жәрдемақы алу құқығы, әдетте, зейнетке шыққанға дейін қалған жұмыс мерзіміне және қызметкердің ең төменгі жұмыс өтіліне байланысты беріледі.
Топтың қаржыландырылатын зейнетақы тәсімдері жоқ. Әрбір есепті ай-күнге танылатын міндеттеме зейнетақы міндеттемелерінің ағымдағы құнын білдіреді.
Еңбек қызметінің аяқталуы бойынша міндеттемелер бойынша актуарлық пайда мен залалдар, айырмалардың өткен тәжірибесінің әсері және актуарлық болжамдардағы өзгерістер сияқты, олар туындайтын кезең ішінде өзге де жиынтық табыстың құрамында көрсетіледі. Зейнетақы міндеттемелерінің ағымдағы құнындағы өзге де өзгерістер қызметтер бойынша ағымдағы шығындардың құнын қоса алғанда, жыл ішіндегі пайдада немесе залалда танылады.
Белгіленген төлемдермен зейнетақы міндеттемелерін есепке алуда пайдаланылған неғұрлым маңызды болжамдарға дисконт мөлшерлемесі, кадрлардың тұрақтамауы туралы болжам және өлім коэффициенті кіреді. Дисконт мөлшерлемесі болашақ міндеттемелердің таза келтірілген құнын анықтау үшін пайдаланылады және жыл сайын осындай міндеттемелер бойынша дисконттың күшін жою жыл ішіндегі пайдаға немесе залалға жатады. Өлім туралы болжам болашақ сыйақы төлеу ағынын болжау үшін қолданылады, содан кейін міндеттемелердің таза келтірілген құнын алу үшін дисконтталады.
Жұмыскерлерге сыйақылар, оның ішінде еңбекке жарамсыздық жағдайында Топ жұмыскерлеріне қаржылық көмек және басқа төлемдер жұмыскерлерге өзге ұзақ мерзімді сыйақылар ретінде қарастырылады. Осы сыйақылар бойынша күтілетін шығыстарды есептеу жұмыскердің еңбек қызметі барысында белгіленген төлемдермен зейнетақы жоспарларын есептеу кезінде пайдаланылатын әдістеме бойынша жүзеге асырылады. Жұмыскерлердің басқа да ұзақ мерзімді сыйақыларына қатысты актуарлық жол берулердегі өзгерістерді топ жыл сайынғы негізде жұмыскерлердің ұзақ мерзімді сыйақыларын бағалау үшін бір жыл ішіндегі пайданың немесе залалдың құрамында топ тәуелсіз кәсіби актуарийді тартады.
Жалақыға, зейнетақы аударымдарына, әлеуметтік сақтандыру қорына жарналарға, төленген жыл сайынғы демалыстар мен еңбекке жарамсыздық демалыстарына, сыйлықақылар мен ақшалай емес жеңілдіктерге арналған шығыстар Топ жұмыскерлерінің тиісті жұмыстарды жүзеге асыруына қарай есептеледі. Бұл жағдайда Топ белгіленген жарналары бар жоспарлардыі тәсімдерін қолданады. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Топ жұмыскерлердің жалақысынан зейнетақы аударымдарын ұстап қалады және оларды Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына аударады. Жұмыскерлер зейнетке шыққан кезде барлық зейнетақы төлемдерін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры жүзеге асырады. Топ жұмыскерлерінің жалақысынан ұсталатын зейнетақы аударымдарынан басқа топтың қосымша жарналарды төлеу жөніндегі қандай да бір заңды немесе практикадан туындайтын міндеттемелері жоқ.
Акцияға шаққандағы пайда Компанияның акцияларын ұстаушылардың үлесіне келетін пайданы немесе залалды есепті жыл ішінде акцияларды бөлшектеуге түзетілген пайдаға қатысатын акциялардың орташа алынған санына бөлу жолымен айқындалады.
Операциялық сегменттер бойынша есептілік Операциялық шешімдерге жауап беретін Топ басшысына ұсынылатын ішкі есептілікке сәйкес жасалады. Операциялық шешімдерге жауап беретін Топ басшысы ресурстарды бөлумен айналысады және операциялық сегменттерді бағалайды. Егер олардың түсімі, кірісі немесе активтері барлық операциялық сегменттердің жиынтық түсімінің, жиынтық табысының немесе жиынтық активтерінің кемінде он процентін құраса, есепті сегменттер жеке ашуға жатады.
Топ активтер мен міндеттемелердің теңгерімдік құнын қоса алғанда, қаржылық есептілікте көрсетілетін сомаға әсер ететін есептік бағалаулар мен жол берулерді жүргізеді. Есептік бағалау мен пайымдау тұрақты талдауға жатады және басшылықтың өткен тәжірибесіне және басқа да факторларға, оның ішінде қалыптасқан мән-жайларда негізделген болып саналатын болашақ оқиғаларға қатысты күтулерге негізделген. Есеп саясатын қолдану үдерісінде басшылық есептік бағалауларға байланысты пікірлерді қоспағанда, кәсіби пайымдауларды да пайдаланады. Қаржылық есептілікте көрсетілген сомаларға неғұрлым елеулі әсер ететін кәсіби пайымдаулар және активтер мен міндеттемелердің баланстық құнын елеулі түзету қажеттілігіне алып келуі мүмкін есептік бағалаулар мыналарды қамтиды:
Уран қорлары тиісті активтердің өтелетін құнын және тозу мен амортизация бойынша аударымдарды айқындау үшін пайдаланылатын Топтың ақша қаражатының болжамды қозғалысын бағалаудың негізгі құрауышы болып табылады. Уран қорларын бағалау кенорындарын пайдалану мерзімін де айқындайды, олар өз кезегінде активтерді жою және қалпына келтіру бойынша міндеттемелер бойынша резервтің есептеулеріне әсер етеді.
2021 және 2020 жылдары Топ геологиялық барлау жұмыстарының нәтижелері, минералдық ресурстар мен кен қорлары туралы есептер жасау үшін Австралазиялық кодекске (бұдан әрі «JORC кодексі») сәйкес кен қорлары мен минералды ресурстарды бағалау үшін тәуелсіз кеңесшіні тартты. Қорлар мен ресурстарды тәуелсіз бағалау тиісінше 2021 жылғы 31 желтоқсандағы және 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша жүргізілді. Кеңесші «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның өндіру активтеріне арналған минералдық ресурстар мен кен қорлары туралы есептер негізделген барлық негізгі ақпаратты қарады.
Кеңесшінің есебі жерасты шаймалау бойынша қолданыстағы және жоспарланған жұмыстар (минералдық ресурстар) шеңберінде ықтимал өндірілуі мүмкін уранның көлемі, сондай-ақ қазіргі уақытта кен жұмыстарын дамытудың тиісті жоспарларында өндіруге жоспарланған уран көлемі (кен қорлары) туралы пікірді қамтиды. Топ ұзақ мерзімді активтердің құнсыздануын және топтың әрбір кен орны бойынша өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу үшін, сондай-ақ активтерді жою және қалпына келтіру бойынша міндеттемелерге резервті есептеу үшін кен қорының деректерін пайдаланды.
Әрбір есепті кезеңнің соңында Топ олардың ықтимал құнсыздану белгілерін анықтау үшін активтерге (немесе генерациялайтын бірліктерге) бағалау жүргізеді. Мұндай белгілер болған кезде активтердің өтелетін құны есептеледі, ол өткізуге арналған шығыстар мен пайдалану құндылығы шегеріле отырып, активтердің әділ құнының ең үлкені ретінде айқындалады. Теңгерімдік құнның өтеу құнынан асып кетуі құнсыздану ретінде танылады. Гудвилге қатысты Топ жылына кемінде бір рет құнсыздануға тестілеу жүргізеді.
Пайдалану құнын есептеу басшылықтан топтың болашақ ақша қозғалысын бағалауды талап етеді. Ақшаның болашақ қозғалысын бағалау болашақ тауар бағаларына (уранға және өзге де өнімге), өндіріс пен сату көлемдеріне, дисконт мөлшерлемелеріне, өсу қарқынына, операциялық шығындар деңгейіне және өзге де факторларға қатысты елеулі пайымдауларды қамтиды. Құнсыздану мәніне тексеру және есеп айырысу топтың бизнес-модельдеріне сәйкес келетін болжамдарға негізделген. Субъективті сипатына байланысты бұл бағалаулар болашақ кезеңдер қызметінің және ақша қозғалысының нақты нәтижелерінен ерекшеленуі мүмкін; кез келген осындай айырмалар болашақ кезеңдерде құнсыздануға және тиісті активтердің баланстық құнының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
20-ескертпеде 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша гудвилдің құнсыздануына топтың тестілеуі туралы егжей-тегжейлі ақпарат ашылған.
Уран өнімін өндірумен байланысты активтер негізгі құралдарды, өндіріске дайындау жөніндегі шығындарды, жер қойнауын пайдалану құқықтарын, барлау және бағалау активтерін, қауымдасқан кәсіпорындарға инвестицияларды, бірлескен кәсіпорындарға инвестицияларды және өзге де инвестицияларды қамтиды.
Құнсыздануды бағалау үшін активтер басқа активтерден немесе активтер топтарынан (генерациялайтын бірліктерден) ақша қаражатының түсуінен едәуір дәрежеде тәуелсіз жекелеген сәйкестендірілетін ақша ағындары бар ең төменгі деңгейлерде топтастырылады. Топ әрбір кенорнын (келісімшарттық аумақ) жеке өндіруші бірлік ретінде айқындады. Егер бірнеше кенорны бір өңдеу зауытымен технологиялық байланысқан болса, топ мұндай кен орындарын бірыңғай өндіру бірлігі ретінде қарайды.
2021 жылғы 31 желтоқсанда басшылық талдау жүргізді және уран өнімін өндіруге байланысты активтердің (генерациялайтын бірліктердің) құнсыздану белгілерін анықтаған жоқ.
Табиғат қорғау заңнамасына және жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға сәйкес Топтың өзінің операциялық қызметі және қалдықтарды орналастыру кенорындары мен полигондарын жою, жабдықтарды бөлшектеу және жұмыстар аяқталғаннан кейін жерлерді қалпына келтіру нәтижесінде қоршаған ортаға келтірілген залалды жою жөніндегі заңды міндеттемесі болады. Резервтер бұрынғы операциялық қызмет салдарынан міндеттеменің туындауына қарай жою және қалпына келтіру жөніндегі шығындардың дисконтталған құны негізінде қалыптастырылады.
Кенорындарын жою және қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелерге арналған резервтер Топтың Қазақстан Республикасының қолданыстағы табиғат қорғау заңнамасын және келісімшарттық аумақтарда жер қойнауын пайдаланудың салдарын жою жөніндегі байланысты бағдарламаларды және техникалық-экономикалық негіздемемен және қайта қалпына келтіру жөніндегі жұмыстарды қалпына келтіру мен жүргізудің ағымдағы нормалары мен әдістеріне сәйкес инженерлік зерттеулермен нығайтылған өзге де операциялық қызметті түсіндіруі негізінде айқындалады.
Зиянды жою бойынша шығындарды бағалау табиғатты қорғау талаптары мен заңнаманы түсіндіруде әлеуетті өзгерістерге ұшырайды. Кенорындарын жою жөніндегі міндеттемелер олардың туындау ықтималдығы және олардың сомаларын негізді бағалау мүмкіндігі кезінде танылады.
2021 жылғы 31 желтоқсанға өндірістік активтерді жою бойынша міндеттемелерді есептеуді Топ тәуелсіз және ішкі кеңесшілер жүргізген бағалау нәтижелері негізінде орындады. Заңнамада көзделген және есепке енгізілген жұмыс көлемі объектілер мен инфрақұрылымды (соруу, құю және бақылау ұңғымаларын, қышқылдандырудың және ерітінділерді бөлудің технологиялық тораптарын, құбыржолдарды, кірме жолдарды, технологиялық алаңдарды, полигондарды, ғимараттарды және өзге де объектілерді) бөлшектеуді және кейіннен жерді қалпына келтіруді қамтыды.
Мұндай бағалауларды жүргізу кезіндегі негізгі жорамалдарға дисконт мөлшерлемесін, болашақ ақша ағындарының сомасы мен мерзімдерін бағалау кіреді. Дисконт мөлшерлемесі басшылық болашақта кен орындарын жоюға және қалпына келтіруге алып келетін жұмыстардың номиналды құнына қолданылады. Басшылықтың ағымдағы бағалар бойынша жүргізілген есептік бағалары инфляцияның болжамды ұзақ мерзімді деңгейін пайдалана отырып ұлғайтылды (2021 жыл: 5.12%, 2020 жыл: 5.17%) және кейіннен ақша қаражатының уақытша құнының ағымдағы нарықтық бағаларын, сондай-ақ шығындардың ең жақсы бағаларында ескерілмеген міндеттемелер бойынша тәуекелдерді көрсететін дисконт мөлшерлемесі негізінде дисконтталды. Дисконт мөлшерлемесі жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың мерзімдерімен сәйкес келетін өтеу мерзімі бар мемлекеттік облигациялардың кірістілігі ретінде айқындалған тәуекелсіз мөлшерлемеге негізделеді. 2021 жылғы 31 желтоқсанға резервті есептеу үшін Топ компаниялары қолданған дисконт мөлшерлемесі 9.85% (2020 жыл: 9.87%) құрады.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кенорындарын қалпына келтіру бойынша міндеттемеге резервтің жалпы теңгерімдік құны 31,431 миллион теңгені құрады (2020 жыл: 23,841 миллион теңге) (34-ескертпе). Ұлғаю негізінен «РУ-6» ЖШС (100% кәсіпорын) қайта құнарландыруға жұмсалатын шығындарға байланысты, өйткені кәсіпорынның кен бөлуіне егістік, жайылым, сондай-ақ Қарғалы мемлекеттік табиғи қорығы кіреді.
Топ басшылығы «Үлбі металлургия заводы» АҚ бүкіл өндірістік кешенін пайдаланудан шығару және бөлшектеу жөніндегі міндеттемелерді тану қажеттілігіне қатысты талдау жүргізді және Топтың 2021 және 2020 жж. 31 желтоқсанға қызмет ету мерзімінің соңында осы өндірістік кешенді пайдаланудан шығару жөніндегі заңды міндеттемесі жоқ деген қорытындыға келді.
Басшылық сондай-ақ Топтың саясаты мен басшылықтың растамалары өндірістік кешенді пайдаланудан шығару жөніндегі сындарлы (тұспалданатын) міндеттемені қаншалықты құра алатынын бағалады және пайдаланудан шығару жөніндегі қосымша міндеттемелерді танудың қажеттілігі жоқ деп тұжырымдады, өйткені:
Табиғат қорғау заңнамасында және болашақта атом энергиясын пайдалану саласында немесе оны түсіндіруде, сондай-ақ топтың саясатында өзгерістер болған жағдайда, мұндай міндеттемелер міндеттемені қаржылық есептілікте тану қажеттігіне әкеп соғуы мүмкін.
Қазақстанның салық және трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасы әртүрлі түсіндірулер жасауға мүмкіндік береді (37-ескертпе).
Топ уран өнімінің бір бөлігін своп (swap) шарттарында сатады. Топ шарттарды келіседі және бір контрагентпен екі жеке шарт, біреуі – жеткізуге, екіншісі – екі түрлі жеткізу пунктінде немесе әртүрлі уақыт кезеңінде бірдей бағамен бірдей уран көлемін сатып алуға жасасады. Нәтижесінде меншікті (топ кәсіпорындарынан өндірілген немесе сатып алынған) уран мен сатып алынған уран алмастырылады.
Әдетте, своп операциялары кезінде топ бір жеткізу пунктіне уранды физикалық жеткізуді жүзеге асырады және соңғы сатып алушыларға одан әрі өткізу үшін уранның осындай көлемін бөгде конвертордан сатып алады. Бұл ретте, топ тауарды түпкілікті сатып алушыларға жеткізу бойынша көліктік шығыстарға үнемдейді.
Своп мәмілелері бойынша шарттар бір-бірімен формальды түрде байланысты емес екендігіне қарамастан, басшылық осы мәмілелер байланысты болып табылады және нарықтағы қазіргі сұраныс пен ұсынысты түсінуге сүйене отырып, оқшау жүзеге асырылмас еді деген қорытындыға келді. Басшылықтың пікірінше, біртекті тауардың (уранның) бірдей көлемін бірдей бағамен жеткізу іс жүзінде осы транзакцияның экономикалық мәнін көрсете отырып, қаржылық есептілікте жинақталған негізде көрсетілуі тиіс тауарды алмастыру болып табылады. Своп операцияларын көрсетудің шарттары мен тәсілдерін түсіну пайымдауды қажет етеді.
2021 жылы топ 146,910 миллион теңге сомасындағы своп операцияларынан түскен түсімді және 135,158 миллион теңге сомасындағы сатудың өзіндік құнын танымады. 2020 жылы топ 71,331 миллион теңге сомасындағы своп операцияларынан түскен түсімді, 65,713 миллион теңге сомасындағы сатудың өзіндік құнын танымады.
2021 жылғы 22 шілдеде топ «Орталық» ӨК» ЖШС-дағы үлесінің 49% сату бойынша мәмілені аяқтады (1-ескертпе). Топтың Қадағалау кеңесіне қатысу үлесінің 51%-і және көпшілік дауысы бар. «Орталық ӨК» ЖШС өнімін өткізу маркетингтік келісімге сәйкес жүзеге асырылады, оған өзгерістер енгізу екі қатысушының келісімін талап етеді. Топ өзінің кәсіпорын бюджетін көпшілік дауыспен бекіту құқығы арқылы заңнамамен рұқсат етілген 20% лимит шегінде өндіру және өндіру үдерісін басқарады. «Орталық ӨК» ЖШС қаржыландыру туралы шешім екі қатысушының бірауызды келісімі бойынша қабылданады. Қазіргі уақытта «Орталық ӨК» ЖШС сыртқы қаржыландыруға немесе серіктестік қатысушыларынан қаржыландыруға үміт артпайды. Өндіріс көлемін топ пен CGNPC нарықтық бағамен сатып алуы керек екенін ескере отырып, өндіріс көлемі мен өндіріс шығындары қаржылық нәтижелерге үлкен әсер етеді, сондықтан бақылауды бағалау мақсаттары үшін маңызды болып саналады. Осы факторлардың негізінде Топ басшылығы топ «Орталық» ӨК» ЖШС-ны бақылауды өзіне қалдырады деген қорытындыға келді.
Төменде келтірілген қайта қаралған стандарттар 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап Топ үшін міндетті болды, бірақ Топқа айтарлықтай әсер етпеді:
2022 жылғы 1 қаңтардан бастап немесе осы күннен кейін басталатын және топ мерзімінен бұрын қабылдамаған жылдық кезеңдер үшін міндетті болып табылатын бірқатар жаңа стандарттар мен түсіндірулер жарияланды. Олар мыналар:
Қазіргі уақытта Топ осы стандарттардың әсерін бағалайды. Бұл жаңа стандарттар мен түсіндірулер Топтың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне айтарлықтай әсер етпейді деп күтілуде.
Операциялық сегменттер шаруашылық қызметті жүзеге асыратын компоненттер болып табылады, бұл ретте олар түсімді генерациялай алады немесе шығыстармен байланысты болуы мүмкін, сегменттердің операциялық нәтижелерін операциялық шешімдерге жауапты басшы үнемі талдайды және операциялық сегменттер үшін жеке қаржылық ақпарат болады. Операциялық шешімдерге жауапты басшы дегеніміз – ресурстарды бөлетін және ұйымның қызмет нәтижелерін бағалайтын бір адам немесе адамдар тобы. Операциялық шешімдерге жауап беретін басшының функцияларын Төрағаның басшылығымен Топ басқармасы орындайды.
Топ геологиялық барлаудан, уран өндіруден және уран өнімін өндіруден бастап өткізуге және қосалқы қызметтерді көрсетуге (тасымалдау мен логистиканы, сатып алуды, зерттеулерді және басқаларды қоса алғанда) дейінгі түпкі өнімдердің өндірістік тізбегіне тартылған тігінен интеграцияланған компания болып табылады. Топ қызметін екі негізгі операциялық сегмент аясында жүзеге асырады:
Негізінен уран сегментіне (бұрғылау, тасымалдау, күзет қызметтері, геологиялық барлау және т.б.) қызмет көрсететін топтың кейбір еншілес компанияларының кірістері мен шығыстары осы операциялық сегменттің нәтижелеріне бөлінбеген. Топтың бұл кәсіпорындары есептік операциялық сегменттерге енгізілмеген, өйткені олардың қаржылық нәтижелері сандық шекті мәнге сәйкес келмейді. Осы және басқа да кішігірім операциялардың нәтижелері «Өзгелер» тақырыбына енгізілген.
Топ сегменттері – бұл әртүрлі клиенттерге бағдарланған стратегиялық бизнес бірліктер болып табылады. Олардың әрқайсысы өндірістік үдерістердегі, өндірілетін тауарлардың түрлеріндегі, инвестициялық және маркетингтік стратегиядағы айырмашылықтарға байланысты бөлек басқарылады.
Операциялық шешімдерге жауап беретін басшы қарастыратын сегменттер бойынша қаржылық ақпаратқа мыналар кіреді:
Операциялық шешімдерге жауап беретін басшы әр сегменттің нәтижелерін жалпы маржа мен таза пайда негізінде бағалайды. Сегменттік қаржылық ақпарат ХҚЕС-қа сәйкес дайындалған және шоғырландырылған қаржылық есептілік деректеріне сәйкес келеді.
Басқа сегменттерден түсетін түсім шикізат пен материалдарды, тауарлар мен қызметтерді бір сегменттен екінші сегментке беруді қамтиды, сома ұқсас тауарлардың нарықтық бағалары негізінде айқындалады.
2021 және 2020 жылдардың 31 желтоқсанында аяқталған жылдар үшін есептілік сегменттер бойынша сегменттік ақпарат төменде мазмұндалған:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Уран | ҮМЗ | Өзгелері | Элиминация | Жиыны | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | 2021 | 2020 | |
| Сыртқы түсім | 616,860 | 525,532 | 55,323 | 42,625 | 18,828 | 19,300 | - | - | 691,011 | 587,457 |
| Басқа сегменттерден түсетін түсім | 4,846 | 2,404 | 4,908 | 3,712 | 54,083 | 53,209 | (63,837) | (59,325) | - | - |
| Өткізудің өзіндік құны | (350,052) | (274,968) | (42,534) | (30,066) | (65,175) | (69,868) | 54,794 | 55,278 | (402,967) | (319,624) |
| Жалпы пайда | 271,654 | 252,968 | 17,697 | 16,271 | 7,736 | 2,641 | (9,043) | (4,047) | 288,044 | 267,833 |
| Қалпына келтіруді шегергендегі құнсызданудан болған залалдар | (4,790) | 52 | (200) | (114) | 1,978 | (1,666) | - | (3) | (3,012) | (1,731) |
| Бірлескен кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | - | 22,063 | - | - | - | - | - | - | - | 22,063 |
| Қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 52,341 | 43,982 | (1,932) | (1,745) | 1,174 | (2,151) | - | - | 51,583 | 40,086 |
| Бағамдық айырма бойынша таза пайда/ (залал) | 2,845 | 2,339 | 488 | 1,379 | 12 | 41 | - | - | 3,345 | 3,759 |
| Қаржылық кірістер | 6,390 | 4,416 | 246 | 170 | 441 | 397 | - | - | 7,077 | 4,983 |
| Қаржылық шығындар | (6,237) | (7,010) | (464) | (632) | (195) | (167) | 184 | 129 | (6,712) | (7,680) |
| Табыс салығы бойынша шығыстар | (58,759) | (60,029) | (2,606) | (3,315) | (253) | (432) | - | - | (61,618) | (63,776) |
| Жыл ішіндегі пайда/(залал) | 212,963 | 222,889 | 7,085 | 6,284 | 4,222 | (5,662) | (4,244) | (2,143) | 220,026 | 221,368 |
| Тозу және амортизация | (63,348) | (56,141) | (1,924) | (1,666) | (4,718) | (4,434) | 728 | 257 | (69,262) | (61,984) |
| Қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар | 142,920 | 107,354 | 2,705 | 4,636 | 9,070 | 7,897 | - | - | 154,695 | 119,887 |
| Есептілік сегменттер активтерінің жиыны | 2,061,161 | 1,690,120 | 111,224 | 83,820 | 77,142 | 77,413 | (299,236) | (165,318) | 1,950,291 | 1,686,035 |
| Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың активтері | - | - | - | - | 1,213 | 3,244 | - | - | 1,213 | 3,244 |
| Активтер жиыны | 2,061,161 | 1,690,120 | 111,224 | 83,820 | 78,355 | 80,657 | (299,236) | (165,318) | 1,951,504 | 1,689,279 |
| Есептілік сегменттер міндеттемелерінің жиыны | 657,916 | 479,272 | 36,630 | 14,161 | 19,057 | 20,615 | (299,200) | (164,977) | 414,403 | 349,071 |
| Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын Топтардың міндеттемелері | - | - | - | - | - | 416 | - | - | - | 416 |
| Міндеттемелер жиыны | 657,916 | 479,272 | 36,630 | 14,161 | 19,057 | 21,031 | (299,200) | (164,977) | 414,403 | 349,487 |
| Күрделі шығындар | 45,096 | 33,462 | 3,631 | 4,146 | 4,791 | 3,160 | - | - | 53,518 | 40,768 |
Күрделі шығындар қаржы құралдарынан, кейінге қалдырылған салық активтерінен, еңбек қызметі аяқталғаннан кейінгі сыйақылар жоспарының активтерінен және сақтандыру шарттары бойынша туындайтын құқықтардан ерекшеленетін айналымнан тыс активтердің түсуін білдіреді.
Топтың кірістері 9-ескертпеде өнімдер мен қызметтер бойынша талданған. Қаржылық кірістер мен шығыстар туралы ақпарат 17-ескертпеде берілген.
Топтың барлық негізгі активтері Қазақстан Республикасында орналасқан. Топтың сатылымын тапсырыс берушінің тұрақты тұратын елі негізінде елдер арасында бөлу келесідей:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 | 2020 |
|---|---|---|
| Қытай | 191,212 | 195,860 |
| Ұлыбритания (Джерси аралы мен Кайман аралдарын қоса алғанда) | 156,928 | 33,856 |
| Канада | 115,163 | 65,501 |
| АҚШ | 94,114 | 56,764 |
| Франция | 50,134 | 65,443 |
| Қазақстан | 25,113 | 21,758 |
| Ресей | 10,952 | 78,548 |
| Бразилия | 9,914 | 3,332 |
| Германия | 8,283 | 3,776 |
| Жапония | 3,167 | 4,830 |
| Үндістан | 44 | 32,695 |
| Бельгия | - | 5,336 |
| Өзге елдер | 25,987 | 19,758 |
| Шоғырландырылған түсімнің жиыны | 691,011 | 587,457 |
Топтың жалпы бақылаудағы клиенттер тобы бар, олардың үлесіне Топтың шоғырландырылған кірісінің 10% астамы тиесілі. Бұл түсім 236,204 миллион теңге мөлшерінде (2020 жыл: 181,695 миллион теңге) «Уран» сегменті бойынша көрсетіледі.
Тараптар, әдетте, егер олар жалпы бақылауда болса немесе тараптардың бірінің екінші тарапты бақылау мүмкіндігі болса немесе қаржы-шаруашылық қызмет мәселелері бойынша ол қабылдайтын шешімдерге елеулі ықпал ете алатын болса немесе оған бірлескен бақылауды жүзеге асыра алатын болса, байланысты деп есептеледі. Ықтимал байланысты тараптардың әрқайсысымен өзара қарым-қатынастарды қарау кезінде басшылық мұндай өзара қарым-қатынастардың экономикалық мазмұнын ғана емес, олардың заңдық нысанын да назарға алады.
Байланысты тараптар «Самұрық-Қазына» АҚ бақылауындағы кәсіпорындарды қамтиды. Басқа мемлекеттік кәсіпорындармен операциялар, егер олар әдеттегі қызмет барысында барлық қоғамдық және жеке компанияларға дәйекті қолданылатын шарттарға сәйкес жүзеге асырылса, ашылмайды i) егер олар жеке маңызды болып табылмаса; ii) егер Топтың қызметтері барлық тұтынушыларға қолжетімді стандартты шарттарда ұсынылса немесе iii) мынадай қызметтерді жеткізушіні таңдау болмаған кезде электр энергиясын беру қызметтері, телекоммуникациялық қызметтер және т. б.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша байланысты тараптармен операциялар бойынша қалдықтар төменде берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Дебиторлық берешек және өзге де активтер | Берілген қарыздар | Кредиторлық берешек және өзге де міндеттемелер | Кредиттер және қарыздар |
|---|---|---|---|---|
| Қауымдасқан кәсіпорындар | 1,458 | 8,663 | 29,961 | 10,514 |
| Бірлескен кәсіпорындар | 4,270 | 187 | 18,508 | - |
| Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 238 | - | 606 | - |
| Бақылаушы Акционер | - | - | 127 | - |
| Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 11 | - | 1,013 | - |
| Жиыны | 5,977 | 8,850 | 50,215 | 10,514 |
Төменде 2021 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылға байланысты тараптармен операциялар көрсетілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Тауарлар мен қызметтерді сату | Алынған дивидендтер | Тауарлар мен қызметтерді сатып алу | Акционерге дивидендтер | Қаржылық және өзге де кірістер | Қаржылық және өзге де шығыстар |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қауымдасқан кәсіпорындар | 7,833 | 15,028 | 90,966 | - | 912 | - |
| Бірлескен кәсіпорындар | 12,291 | 2,080 | 29,051 | - | - | - |
| Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 79 | - | 5,867 | - | - | - |
| Бақылаушы Акционер | - | - | - | 112,561 | - | 90 |
| Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 130 | - | 5,599 | - | - | - |
| Жиыны | 20,333 | 17,108 | 131,483 | 112,561 | 912 | 90 |
2019 жылғы ақпанда «Хорасан-U» БК» ЖШС бақылауды сатып алуына байланысты Топ бірлесіп қарыз алушы болды және 2010 жылы «Қызылқұм» ЖШС компаниясы 8,716 миллион теңге (2020: 11,584 миллион теңге) сомасына берген кредит бойынша «Қызылқұм» ЖШС-мен бірлесіп ортақ жауапкершілікке ие болды.
2021 жылғы маусымда Топ «Уранэнерго» ЖШС-ға 2023 жылғы 30 маусымға дейінгі мерзімге мүлікті кепілге қойып сомасы 187 миллион теңге жаңартылатын кредит желісі түрінде қайтарымды қаржылық көмек берді (30-ескертпе).
Топ 5,220 миллион теңге (2020 жыл: 8,481 миллион теңге) сомасындағы «СКЗ-U» ЖШС қарыздары, сондай-ақ 15,934 миллион теңге (2020 жыл: 10,909 миллион теңге) сомасындағы «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС қарыздары бойынша кепілгер болып табылады (37-Ескертпе).
2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша байланысты тараптармен операциялар бойынша қалдықтар төменде берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Дебиторлық берешек және өзге де активтер | Алынатын дивидендтер | Берілген қарыздар | Кредиторлық берешек және өзге де міндеттемелер | Кредиттер және қарыздар |
|---|---|---|---|---|---|
| Қауымдасқан кәсіпорындар | 1,393 | 310 | 11,512 | 15,076 | 14,004 |
| Бірлескен кәсіпорындар | 1,347 | - | - | 2,929 | - |
| Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 73 | - | - | 933 | - |
| Бақылаушы Акционер | - | - | - | 507 | - |
| Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 10 | - | - | 18 | - |
| Жиыны | 2,823 | 310 | 11,512 | 19,463 | 14,004 |
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылға байланысты тараптармен операциялар көрсетілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Тауарлар мен қызметтерді сату | Алынған дивидендтер | Тауарлар мен қызметтерді сатып алу | Акционерге Дивидендтер | Қаржылық кірістер | Қаржылық шығыстар |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қауымдасқан кәсіпорындар | 7,585 | 42,265 | 89,684 | - | 1,183 | 15 |
| Бірлескен кәсіпорындар | 8,767 | 1,005 | 13,976 | - | 5 | - |
| Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар | 189 | - | 5,474 | - | - | - |
| Бақылаушы Акционер | 1 | - | - | 80,466 | - | 70 |
| Акционердің қауымдасқан кәсіпорындары | 113 | - | 205 | - | - | - |
| Жиыны | 16,655 | 43,270 | 109,339 | 80,466 | 1,188 | 85 |
Негізгі басқарушы қызметкерлер – бұл тікелей немесе жанама түрде Топтың қызметін жоспарлауға, басқаруға және бақылауға өкілеттік берілген және жауапты адамдар. Негізгі басқарушы қызметкерлер Компания басқармасының барлық құрамын және Директорлар кеңесінің мүшелерін қамтиды. Төмендегі кестеде негізгі басқарушы қызметкерлер көрсеткен қызметтердің орнына Топ төлейтін сыйақы туралы деректер келтірілген. Сыйақыға жалақы, сыйлықақылар, сондай-ақ олармен байланысты салықтар мен төлемдер кіреді. Бақылаушы акционердің өкілдеріне сыйақы көзделмеген және төленбейді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. | ||
|---|---|---|---|---|
| Шығыстар | Міндеттеме | Шығыстар | Міндеттеме | |
| Қысқа мерзімді төлемдер Жалақы және сыйлықақылар | 1,088 | 60 | 1,205 | 98 |
| Жиыны | 1,088 | 60 | 1,205 | 98 |
Топтың түсімі сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша туындайды, олар бойынша міндеттемелер негізінен белгілі бір уақытта орындалады.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Уран өнімін сатудан түскен кіріс | 625,048 | 529,196 |
| Бериллий өнімдерін сатудан түсетін кіріс | 26,119 | 21,866 |
| Тантал өнімдерін сатудан түскен кіріс | 15,777 | 12,205 |
| Көрсетілген өзге де қызметтерден түсетін кіріс | 6,459 | 6,911 |
| Сатып алынған тауарларды сатудан түскен кіріс | 5,860 | 5,321 |
| Ұңғымаларды бұрғылаудан түсетін кіріс | 4,357 | 5,972 |
| Материалдар мен өзге де тауарларды сатудан түскен кіріс | 3,713 | 3,030 |
| Тасымалдау жөніндегі қызметтерден түсетін кіріс | 3,413 | 2,798 |
| Зерттеулер мен игеруден түсетін кіріс | 265 | 153 |
| Фотоэлектрлік түрлендіргіштерді сатудан түскен кіріс | - | 5 |
| Түсім жиыны | 691,011 | 587,457 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Шикізат және материалдар | 241,695 | 167,546 |
| Тозу және амортизация | 66,429 | 60,002 |
| Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу | 33,294 | 31,874 |
| Табыс салығынан басқа салықтар | 25,474 | 23,775 |
| Қайта өңдеу және өзге де қызметтер | 17,404 | 19,738 |
| Тасымалдау бойынша шығыстар | 4,982 | 2,913 |
| Техникалық қызмет көрсету және жөндеу | 4,918 | 4,751 |
| Коммуналдық қызметтер | 1,703 | 1,669 |
| Жалдау | 210 | 422 |
| Зерттеу және игеру | 49 | 115 |
| Өзгелері | 6,809 | 6,819 |
| Сатудың өзіндік құнының жиыны | 402,967 | 319,624 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Тиеу, тасымалдау және сақтау жөніндегі шығыстар | 11,110 | 10,351 |
| Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу | 1,456 | 1,139 |
| Комиссиялық сыйақы | 502 | 456 |
| Шикізат және материалдар | 306 | 212 |
| Жалдау | 105 | 113 |
| Тозу және амортизация | 65 | 66 |
| Өзгелері | 2,162 | 2,015 |
| Сату жөніндегі шығыстар жиыны | 15,706 | 14,352 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу | 18,303 | 17,709 |
| Консультациялық және ақпараттық қызметтер | 4,697 | 4,467 |
| Тозу және амортизация | 2,493 | 1,744 |
| Салықтар бойынша өсімпұл | 1,266 | - |
| Сақтандыру | 788 | 519 |
| Табыс салығынан басқа салықтар | 661 | 950 |
| Байланыс қызметтері | 495 | 257 |
| Оқу шығындары | 401 | 258 |
| Техникалық қызмет көрсету және жөндеу | 390 | 441 |
| Жалдау | 352 | 75 |
| Корпоративтік іс-шаралар | 302 | 161 |
| Салықтар бойынша айыппұлдар мен өсімпұлдар | 261 | 441 |
| Іссапар шығыстары | 251 | 170 |
| Коммуналдық қызметтер | 187 | 160 |
| Күзет қызметтері | 184 | 178 |
| Шикізат және материалдар | 179 | 197 |
| Банк комиссиялары | 58 | 86 |
| Кеңсе тауарлары | 57 | 70 |
| Өкілдік шығыстар | 41 | 45 |
| Өзгелері | 2,739 | 1,654 |
| Жалпы және әкімшілік шығыстар жиыны | 34,105 | 29,582 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Қаржы активтерінің құнсыздануынан болған бұрын танылған залалдарды қалпына келтіру | 239 | 425 |
| Қаржы активтерінің құнсыздануынан болған залалдар | (447) | (68) |
| Қаржы активтерінің құнсыздануынан болған залалды/(залалдарды) қалпына келтіру | (208) | 357 |
Топ бұрын танылған мынадай қаржылық емес активтердің құнсыздануынан болған залалдарды қалпына келтіруді мойындады:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Ескертпе | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|---|
| Қорлар | 29 | 623 | 963 |
| Негізгі құралдар | 21 | 365 | 42 |
| Өндіріске дайындау бойынша залалдар | 22 | 199 | - |
| Материалдық емес активтер | 20 | - | 5 |
| Өзге активтер | 11 | 34 | |
| Құнсызданудан болған залалдарды қалпына келтіру жиыны | 1,198 | 1,044 |
Топ мынадай қаржылық емес активтердің құнсыздануынан болған залалдарды мойындады:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Ескертпе | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|---|
| Материалдық емес активтер | 20 | 2,169 | - |
| Қорлар | 29 | 1,238 | 654 |
| Сатуға арналған ретінде жіктелетін шығатын топтардың активтері | 1 | 1,084 | - |
| Қауымдасқан ұйымдарға инвестициялар | 25 | - | 1,364 |
| Өзге активтер | 512 | 1,114 | |
| Құнсызданудан болған залалдар жиыны | 5,003 | 3,132 |
Топ әзірлеген «Цифрлық кеніш» бағдарламалық қамтылымының құнсыздануынан Топ пайдалануға жарамдылығын бағалағаннан кейін бір жыл ішінде 2,169 миллион теңге мөлшерінде залал танылды.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Бірлескен қызмет бойынша операциялардан түсетін кіріс | 3,513 | 4,874 |
| Еншілес кәсіпорынның шығуынан түсетін пайда | 915 | - |
| Айыппұлдар мен өсімпұлдардан түсетін кіріс | 138 | 340 |
| Өзгелері | 2,959 | 2,156 |
| Өзге кірістер жиыны | 7,525 | 7,370 |
Бірлескен қызмет бойынша операциялардан түсетін кіріс бірлескен операциялардан уран сатып алу үшін шарттық міндеттемелер бойынша айырбас бағамының және споттық баға белгілеулердің құбылмалылығының әсерін білдіреді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Әлеуметтік сала шығыстары | 4,537 | 1,006 |
| Қаржылық емес міндеттемелерді қайта бағалау | 2,872 | 1,156 |
| Өтелмейтін ҚҚС | 2,235 | 624 |
| Өндірісті тоқтатудан болған шығындар | 1,626 | 842 |
| Ғылыми-зерттеу жұмыстары | 725 | 505 |
| Ұзақ мерзімді активтердің шығуынан болған шығыс | 411 | 19 |
| Тозу және амортизация | 275 | 172 |
| Материалдық емес активтердің шығуынан болған шығыстар | - | 347 |
| Өзгелері | 2,713 | 2,934 |
| Өзге шығыстар жиыны | 15,394 | 7,605 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Қаржы қызметінен бағамдық айырма бойынша таза залал | (1,696) | (4,396) |
| Операциялық қызметтен бағамдық айырма бойынша таза пайда | 5,041 | 8,155 |
| Бағамдық айырма бойынша таза пайда жиыны | 3,345 | 3,759 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Жалақы, оның ішінде 10% міндетті зейнетақы жарналары | 64,580 | 59,270 |
| Әлеуметтік салық және әлеуметтік аударымдар | 6,904 | 6,437 |
| Қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу жиыны | 71,484 | 65,707 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Тиімді проценттік мөлшерлемелер әдісі бойынша есептелген проценттік кірістер | ||
| Ақша қаражаты және оның баламалары | 3,087 | 2,679 |
| Қысқа мерзімді бағалы қағаздар | 959 | 94 |
| Амортизацияланған құн бойынша бағаланатын қарыздар | 912 | 1,182 |
| Мерзімді депозиттер | 129 | - |
| Өзгелері | 114 | 402 |
| Өзге қаржылық кірістер | ||
| Туынды қаржы активі | 1,732 | 435 |
| Өзгелері | 144 | 191 |
| Қаржылық кірістер жиыны | 7,077 | 4,983 |
| Қаржылық шығыстар | ||
| Кредиттер және қарыздар бойынша проценттік шығыстар | 3,546 | 4,284 |
| Резервтер бойынша дисконтты есептен шығару | 2,259 | 2,629 |
| Өзгелері | 907 | 767 |
| Қаржылық шығыстар жиыны | 6,712 | 7,680 |
Жыл ішіндегі пайдада немесе залалда көрсетілген табыс салығы бойынша шығыстар мынадай құрамдас бөліктерді қамтиды:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Ағымдағы табыс салығы | 85,345 | 65,492 |
| Кейінге қалдырылған табыс салығы | (23,727) | (1,716) |
| Табыс салығы бойынша шығыстар жиыны | 61,618 | 63,776 |
Топтың 2021 және 2020 жылдардағы пайдасының көп бөлігіне қолданылатын табыс салығының ағымдағы мөлшерлемесі 20% құрайды. Еншілес компаниядағы үлесті сатуға қатысты 33,466 теңге мөлшеріндегі пайдаға салынатын салық (1-ескертпе) тікелей капиталда танылды.
Төменде табыс салығы бойынша есеп айырысу және нақты шығыстарды салыстыру берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Салық салынғанға дейінгі пайда | 281,644 | 285,144 |
| Заңмен белгіленген 20% мөлшерлемелік табыс салығы бойынша шығыстың есеп айырысу сомасы | 56,329 | 57,029 |
| Алдыңғы кезеңдердің табыс салығын түзету | 5,401 | 3,966 |
| Трансферттік баға белгілеу бойынша түзетулер | 5,371 | 2,561 |
| Бақыланатын шетелдік компанияның пайдасы | 1,383 | - |
| Дивидендтер бойынша төлем көзінен салық | 1,240 | 2,310 |
| Бірлескен кәсіпорындар мен қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелерінің үлесі | (10,317) | (8,017) |
| Өзге баптар | 2,211 | 5,927 |
| Бір жылдағы табыс салығы бойынша шығыстар | 61,618 | 63,776 |
ХҚЕС пен Қазақстанның салық заңнамасы арасындағы айырмашылықтар қаржылық есептілікті жасау мақсатында активтер мен міндеттемелердің баланстық құны мен табыс салығын есептеу үшін олардың базасы арасында уақытша айырмашылықтардың туындауына әкеп соғады. Осы уақытша айырмашылықтардың өзгеруінің салық салдары төменде егжей-тегжейлі берілген және 20% мөлшерлеме бойынша көрсетіледі.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 1 қаңтар 2021 ж. | Пайда немесе залал құрамында қалпына келтірілгені/ (жатқызылғаны) | Шетелдік функционалдық валютасы бар кәсіпорындар бойынша аударым әсері | Кәсіпорындардың шығуы | 2021 жылғы 31 желтоқсан |
|---|---|---|---|---|---|
| Шегерілетін/(салық салынатын) уақытша айырмалардың салықтық әсері | |||||
| Негізгі құралдар, материалдық емес активтер және жер қойнауын пайдалануға құқықтар | (129,120) | 5,483 | 6 | 136 | (123,495) |
| Дебиторлық берешек | (374) | 166 | - | - | (208) |
| Алынған қарыздар | - | 3 | - | - | - |
| Резервтер | 438 | 1,134 | - | - | 1,572 |
| Қызметкерлерге демалыстар және сыйлықақылар бойынша есептелген міндеттемелер | 1,155 | 508 | - | - | 1,663 |
| Салықтар | 916 | 593 | - | - | 1,509 |
| Қорлар | 12,513 | 15,563 | - | - | 28,076 |
| Өзге активтер | (111) | 269 | - | - | 158 |
| Өзге міндеттемелер | 306 | 8 | (4) | - | 310 |
| (114,277) | 23,727 | 2 | 136 | (90,412) | |
| Танылған кейінге қалдырылған салық активі | 13,206 | 17,483 | - | - | 30,689 |
| Танылған кейінге қалдырылған салық міндеттемесі | (127,483) | 6,244 | 2 | 136 | (121,101) |
Басшылық 2021 жылы (2020 жыл: 438 миллион теңге) 1,572 миллион теңге сомасында кейінге қалдырылған салық активтері есепті кезең аяқталғаннан кейін 12 айдан астам мерзімде өтелуі мүмкін деп есептейді. Еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар негізінен дивидендтер арқылы өтелетін болады. Еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындардың дивидендтері салық салудан босатылған, сондықтан Топ осы инвестициялардың бөлінбеген пайдасына кейінге қалдырылған салықты танымады.
2020 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылдағы уақытша айырмашылықтар қозғалысының салықтық әсері төменде келтірілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2020 жылғы 1 қаңтар | Пайда немесе залал құрамында қалпына келтірілгені/ (жатқызылғаны) | Бизнесті сатып алу және басқалар | 2020 жылғы 31 желтоқсан |
|---|---|---|---|---|
| Шегерілетін/(салық салынатын) уақытша айырмалардың салықтық әсері | ||||
| Негізгі құралдар, материалдық емес активтер және жер қойнауын пайдалануға құқықтар | (131,377) | 2,225 | 32 | (129,120) |
| Дебиторлық берешек | 83 | (457) | - | (374) |
| Алынған қарыздар | (16) | 16 | - | - |
| Кредиторлық берешек | (1,301) | 1,301 | - | - |
| Резервтер | 1,414 | (976) | - | 438 |
| Міндеттемелерді есептеу | 1,104 | 51 | - | 1,155 |
| Ауыстырылған салық шығыны | 198 | (198) | - | - |
| Салықтар | 1,262 | (346) | - | 916 |
| Қорлар | 11,837 | 676 | - | 12,513 |
| Өзге активтер | 609 | (720) | - | (111) |
| Өзге міндеттемелер | 163 | 144 | (1) | 306 |
| (116,024) | 1,716 | 31 | (114,277) | |
| Танылған кейінге қалдырылған салық активі | 13,558 | (352) | - | 13,206 |
| Танылған кейінге қалдырылған салық міндеттемесі | (129,582) | 2,068 | 31 | (127,483) |
Топтың қазіргі құрылымы кезінде Топтың кейбір кәсіпорындарының салық залалдары Топтың басқа кәсіпорындарының салық салынатын пайдасы мен ағымдағы салық міндеттемелеріне қарсы есепке алынбайды және, тиісінше, шоғырландырылған салық залалы орын алса да, салықтар есептелуі мүмкін. Сондықтан кейінге қалдырылған салық активтері мен міндеттемелерді өзара есепке алу, егер олар бір салық төлеушіге қатысты болса ғана мүмкін болады.
Топ 2021 жылы 602 миллион теңге сомасында (2020 жыл: 5,435 миллион теңге) танылмаған салық шығындарына қатысты кейінге қалдырылған салық активтерін танымады және танылмаған салық шығындары бар 2021 жылы өткізілген кәсіпорындар бойынша салық шығындарын есептеуден алып тастады. Танылмаған салық шығындарын есептеу мерзімі төменде келтірілгендей аяқталады:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| 2025 ж. | - | 2,719 |
| 2026 ж. | - | 676 |
| 2027 ж. | - | 188 |
| 2028 ж. | - | 1,120 |
| 2029 ж. | - | 172 |
| 2030 ж. | 368 | 560 |
| 2031 ж. | 234 | - |
| Салық залалдарына қатысты танылмаған кейінге қалдырылған салық активінің жиыны | 602 | 5,435 |
Акцияға базалық пайда жыл ішінде айналыста жүрген Компания акционерлерінің үлесіне келетін пайданың немесе залалдың қатынасы ретінде есептеледі (32-ескертпе). Компанияда реттелетін әлеуетті қарапайым акциялар жоқ, сондықтан бір акцияға шаққандағы пайда бір акцияға шаққандағы негізгі пайдаға сәйкес келеді. Акцияға шаққандағы пайда келесідей есептеледі:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Жай акциялардың иелеріне тиесілі кезеңдегі пайда (қазақстандық миллион теңгемен) | 140,773 | 183,541 |
| Айналыстағы қарапайым акциялардың саны (мың) | 259,357 | 259,357 |
| Меншік иелеріне жатқызылатын кезең ішіндегі пайда негізінде есептелген жай акцияға базалық және таратылған пайда (акцияға теңгемен | 543 | 708 |
2019 жылғы 27 қыркүйекте Компания «Қазақстан қор биржасы» АҚ («KASE») ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында АҚШ долларына индекстелген 70 миллион дана облигацияларды орналастырды. Компания әрбір есепті кезеңнің соңындағы жағдай бойынша қаржылық жағдай туралы есепте KASE Листингтік қағидаларына сәйкес есептелген бір акцияның баланстық құны туралы деректерді көрсетуі қажет.
Бір акцияның теңгерімдік құны келесідей есептеледі:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Топтың жиынтық активтері (қазақстандық миллион теңгемен) | 1,951,504 | 1,689,279 |
| Материалдық емес активтер (қазақстандық миллион теңгемен) | (58,940) | (59,906) |
| Топтың жиынтық міндеттемелері (қазақстандық миллион теңгемен) | (414,403) | (349,487) |
| 1,478,161 | 1,279,886 | |
| Айналыстағы жай акциялардың саны (мың дана) | 259,357 | 259,357 |
| Бір акцияның теңгерімдік құны (бір акцияға теңгемен) | 5,699 | 4,935 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | Лицензиялар мен патенттер | Бағдарламалық жасақтама | Гудвил | Өзгелері | Жиыны |
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | |||||
| Құны | 1,897 | 6,634 | 54,953 | 1,329 | 64,813 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (844) | (2,257) | (6,459) | (556) | (10,116) |
| Теңгерімдік құн | 1,053 | 4,377 | 48,494 | 773 | 54,697 |
| Түсімдер | 425 | 373 | - | 14 | 812 |
| Істен шығу | (22) | (207) | - | (127) | (356) |
| Жыл ішіндегі амортизация | (243) | (551) | - | (95) | (889) |
| Істен шығулар бойынша амортизация және құнсыздану | 22 | 47 | 127 | 196 | |
| Құнсыздануды қалпына келтіру | - | 5 | - | - | 5 |
| Негізгі құралдардан аударымдар (21-ескертпе) | 22 | 5,419 | - | - | 5,441 |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
| Құны | 2,322 | 12,219 | 54,953 | 1,216 | 70,710 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (1,065) | (2,756) | (6,459) | (524) | (10,804) |
| Теңгерімдік құн | 1,257 | 9,463 | 48,494 | 692 | 59,906 |
| Түсімдер | 204 | 631 | - | 19 | 854 |
| Істен шығу | (4) | (218) | - | (13) | (235) |
| Істен шығулар мен аударымдар бойынша амортизация және құнсыздану | 4 | 218 | - | 13 | 235 |
| Жыл ішіндегі амортизация | (284) | (1,163) | - | (96) | (1,543) |
| Құнсыздану | - | (2,169) | - | (2,169) | |
| Негізгі құралдардан аударымдар (21-ескертпе) | 2 | 834 | - | 1,833 | 2,669 |
| АҚ-дағы құнсыздану (НҚ-дан аудару) | - | - | - | (777) | (777) |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
| Құны | 2,524 | 13,466 | 54,953 | 3,055 | 73,998 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (1,345) | (5,870) | (6,459) | (1,384) | (15,058) |
| Теңгерімдік құн | 1,179 | 7,596 | 48,494 | 1,671 | 58,940 |
Гудвил алдыңғы кезеңдердегі бизнес бірлестіктеріне жатады және мыналарды құрайды: 5,166 миллион теңге «Мыңқұдық» кенорнының «Орталық» учаскесіндегі «Орталық» ӨК» ЖШС жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларға жатады, 24,808 миллион теңге «Қаратау» ЖШС-ға және 18,520 миллион теңге «Ақбастау» БК» АҚға жатады, олар «Буденовское» кен орнының учаскелерінде жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды тәуелсіз жүзеге асырады. Гудвил жылына кемінде бір рет құнсыздану мәніне тестіленеді. Осы кәсіпорындардың әрқайсысына қолданылатын гудвилдің теңгерімдік құны олардың ақша ағындарын генерациялайтын бірліктер арасында бөлінген және өтелетін құн жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың қолданылу мерзімі ішінде болжанатын ақша ағындары негізінде есептелген пайдалану құндылығы ретінде айқындалған. Ақша ағындарының болжамдары басшылықпен бекітілген барланған қорлардың бекітілген көлемі, өндірудің есептік көлемі және кен орнын пайдалану мерзімдері және 2021 жылы жылдық 12.97% дисконттау мөлшерлемесі (2020 жыл: жылдық 12.35%) негізінде айқындалған. Өндіріс көлемі құзыретті органмен келісілген және тәуелсіз кеңесшінің есебіне сәйкес келеді және өндіруші бірліктердің өндірістік қуаттарына негізделген. Есептеулерде пайдаланылған негізгі жорамалдар өткізу бағасындағы болжамды өзгерістерді және өндірістік және күрделі шығындарды қамтиды. Болжамды ақша ағындарын есептеу кезінде пайдаланылатын сату бағалары 2021 жылдың төртінші тоқсанында жарияланған «Ux Consulting LLC» тәуелсіз ресми көзін пайдалану арқылы анықталды. Кезеңнің өндірістік шығындары мен күрделі шығындары 2022-2026 жылдарға арналған бекітілген бюджетке және есептерде көзделген 5.12% өсуге негізделген, бұл инфляцияның ұзақ мерзімді орташа болжамдарына шамамен сәйкес келеді. Есептелген өтелетін құн гудвилді қоса алғанда, үш генерациялайтын бірліктің ұзақ мерзімді активтерінің теңгерімдік құнынан едәуір асып түседі, сондықтан негізгі жол берулердегі тіпті елеулі өзгерістер де құнсыздануға әкелмейді.
Негізгі құралдардың теңгерімдік құнының өзгерістері төменде берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Жер | ТЖ инфрақұрылымы | Ғимараттар | Машиналар мен жабдықтар | Көлік құралдары | Өзгелері | Аяқталмаған құрылыс | Жиыны |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | ||||||||
| Құны | 406 | 2,007 | 135,023 | 83,240 | 20,133 | 6,011 | 19,372 | 266,192 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | - | (860) | (32,800) | (36,984) | (11,406) | (2,938) | (1,751) | (86,739) |
| Теңгерімдік құны | 406 | 1,147 | 102,223 | 46,256 | 8,727 | 3,073 | 17,621 | 179,453 |
| Түсімдер | 11 | - | 414 | 3,190 | 1,981 | 703 | 10,483 | 16,782 |
| Аударымдар | 2 | 28 | 6,638 | 5,406 | 335 | 119 | (12,528) | - |
| Жыл ішіндегі амортизация | - | (86) | (5,228) | (6,470) | (1,534) | (768) | - | (14,086) |
| Құнсызданудан болған залал (13-ескертпе) | - | - | (28) | (1) | - | - | (223) | (252) |
| Өткен кезеңдерде танылған құнсызданудан болған залалды қалпына келтіру | - | - | 8 | 33 | - | - | 1 | 42 |
| Істен шығу | - | - | (121) | (640) | (444) | (77) | (292) | (1,574) |
| Қорлардан аударымдар | - | - | 13 | 56 | - | 18 | 201 | 288 |
| Материалдық емес активтерден/(-ге) аударымдар (20-ескертпе) | - | - | - | 19 | - | - | (5,460) | (5,441) |
| Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерге аударымдар | - | - | (13) | - | (1) | - | - | (14) |
| Инвестициялық жылжымайтын мүлікке аударымдар | - | - | (2,135) | (68) | - | - | - | (2,203) |
| Істен шығулар бойынша амортизация және құнсыздану | - | - | 110 | 566 | 412 | 67 | 214 | 1,369 |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | (6) | - | (503) | (548) | - | - | - | (1,057) |
| Өндіріске дайындау бойынша шығындарға ақша аудару (22-ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (593) | (593) |
| Презентация валютасына қайта есептеу | - | - | 19 | - | 11 | 3 | - | 33 |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | ||||||||
| Құны | 413 | 2,035 | 139,335 | 90,655 | 22,015 | 6,777 | 11,183 | 272,413 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | - | (946) | (37,938) | (42,856) | (12,528) | (3,639) | (1,759) | (99,666) |
| Теңгерімдік құны | 413 | 1,089 | 101,397 | 47,799 | 9,487 | 3,138 | 9,424 | 172,747 |
| Түсімдер | - | - | 47 | 3,997 | 2,987 | 414 | 11,450 | 18,895 |
| Аударымдар | - | - | 2,004 | 1,772 | 94 | 96 | (3,966) | - |
| Жыл ішіндегі амортизация | - | (89) | (5,563) | (6,802) | (1,612) | (799) | - | (14,865) |
| Құнсызданудан болатын залал | - | - | - | - | - | - | (9) | (9) |
| Өткен кезеңдерде танылған құнсызданудан болған залалды қалпына келтіру | - | - | 10 | 41 | - | - | 314 | 365 |
| Істен шығу | (6) | - | (284) | (1,486) | (540) | (220) | (442) | (2,978) |
| Құнсызданудың істен шығуы | - | - | - | - | - | - | 2 | 2 |
| Қорлардан аударымдар | - | - | - | 271 | - | 9 | 659 | 939 |
| Материалдық емес активтерге аударымдар (20-ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (2,669) | (2,669) |
| ҰМА-ға шыққан АҚ бойынша құнсыздану | - | - | - | - | - | - | 777 | 777 |
| Инвестициялық жылжымайтын мүліктен/(-ке) аударымдар | - | - | 3 | 89 | - | (29) | - | 63 |
| Істен шығулар мен аударымдар бойынша амортизация және құнсыздану | - | - | 191 | 1,385 | 521 | 212 | 7 | 2,316 |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | - | - | (1,859) | 13 | - | - | - | (1,846) |
| Өндіріске дайындау бойынша шығындарға ақша аудару (22-ескертпе) | - | - | - | - | - | - | (2,255) | (2,255) |
| Презентация валютасына қайта есептеу | - | - | - | - | 4 | 1 | - | 5 |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | ||||||||
| Құны | 407 | 2,035 | 139,246 | 95,311 | 24,560 | 7,148 | 13,960 | 282,567 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | - | (1,035) | (43,300) | (48,232) | (13,619) | (4,226) | (668) | (111,080) |
| Теңгерімдік құны | 407 | 1,000 | 95,946 | 47,079 | 10,941 | 2,822 | 13,292 | 171,487 |
12,773 миллион теңге (2020 жыл: 11,773 миллион теңге) мөлшеріндегі амортизация бойынша шығыстар өзіндік құн құрамында, 65 миллион теңге (2020 жыл: 67 миллион теңге) өткізу бойынша шығыстар құрамында, 1,243 миллион теңге (2020 жыл: 1,318 миллион теңге) жалпы және әкімшілік шығыстар құрамында, 170 миллион теңге (2020 жыл: 158 миллион теңге) өзге шығыстар құрамында көрсетілген. Амортизацияның қалған бөлігі дайын өнімнің, аяқталмаған өндірістің және өзге қорлардың құрамына кіреді.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша аяқталмаған құрылыс негізінен «Үлбі металлургия заводы» АҚ өндірісін 1,311 миллион теңге мөлшерінде (2020 жыл: 1,307 миллион теңге) техникалық қайта жарақтандыруды және «Инкай» БК» ЖШС-де 3,127 миллион теңге мөлшерінде аффинаж цехын салуды қамтиды.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша негізгі құралдарды сатып алу бойынша шарттық міндеттемелердің сомасы 5,615 миллион теңгені құрады (2020 жыл: 8,304 миллион теңге).
Қарыздар бойынша капиталдандырылған шығындар 2021 жылы жоқ (2020 жыл: 0).
Толық амортизацияланған, бірақ әлі де пайдаланылатын негізгі құралдардың жалпы теңгерімдік құны 2021 жылғы 31 желтоқсанда 25,943 миллион теңгені (2020 жыл: 21,093 миллион теңге) құрайды.
31 желтоқсанда аяқталған жылдар үшін ұзақ мерзімді активтерге тозу және амортизация бойынша шығысты есептеу төменде берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Өндіріске дайындау бойынша шығындар | 34,185 | 27,308 |
| Жер қойнауын пайдалану құқығы | 27,917 | 25,531 |
| Негізгі құралдар | 14,865 | 14,086 |
| Материалдық емес активтер | 1,543 | 889 |
| Пайдалану құқығы нысанындағы активтер | 148 | 267 |
| Есептелген тозу мен амортизация жиыны | 78,658 | 68,081 |
31 желтоқсанда аяқталған жылдар ішінде пайдаға немесе залалға жатқызылған тозу және амортизация бойынша шығыстар төменде берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Өткізудің өзіндік құны | 66,764 | 60,002 |
| Жалпы және әкімшілік шығыстар | 2,493 | 1,744 |
| Сату жөніндегі шығыстар | 65 | 66 |
| Өзге де шығыстар | 275 | 172 |
| Пайдаға немесе залалға жатқызылған тозу және амортизация бойынша шығыстар жиыны | 69,597 | 61,984 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | Кенорнын дайындау | Кенорындарын қалпына келтіру | Ионоалмастырғыш шайыр | Жиыны |
|---|---|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | ||||
| Құны | 262,393 | 18,255 | 15,931 | 296,579 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (147,164) | (3,609) | (5,066) | (155,839) |
| Теңгерімдік құн | 115,229 | 14,646 | 10,865 | 140,740 |
| Түсімдер | 22,236 | - | - | 22,236 |
| Қорлардан аудару | 3,651 | - | 1,933 | 5,584 |
| Негізгі құралдардан аударымдар (21-ескертпе) | 593 | - | - | 593 |
| Барлау және бағалау активтерінен аударымдар (24-ескертпе) | - | - | 26 | 26 |
| Жыл ішіндегі амортизация | (25,815) | (701) | (792) | (27,308) |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | (3,431) | (10,121) | - | (13,552) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | ||||
| Құны | 285,442 | 8,134 | 17,890 | 311,466 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (172,979) | (4,310) | (5,858) | (183,147) |
| Теңгерімдік құн | 112,463 | 3,824 | 12,032 | 128,319 |
| Түсімдер | 27,870 | - | - | 27,870 |
| Қорлардан аудару | 6,823 | - | 867 | 7,690 |
| Негізгі құралдардан аударымдар (21-ескертпе) | 2,255 | - | - | 2,255 |
| Барлау және бағалау активтерінен аударымдар (24-ескертпе) | 649 | 384 | - | 1,033 |
| Жыл ішіндегі амортизация | (33,260) | (193) | (732) | (34,185) |
| Құнсыздануды қалпына келтіру | - | 199 | - | 199 |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | 631 | 4,861 | - | 5,492 |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | ||||
| Құны | 323,670 | 13,379 | 18,757 | 355,806 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (206,239) | (4,304) | (6,590) | (217,133) |
| Теңгерімдік құн | 117,431 | 9,075 | 12,167 | 138,673 |
Учаскені қалпына келтіру бойынша активтер топтың кенорындарын қалпына келтіруге резервтер құру кезінде қалыптастырылған капиталдандырылған шығындарды білдіреді. Резервтер мен байланысты активтердің баланстық құны әрбір есепті кезеңнің соңында қайта қаралады (4 және 34-ескертпелер).
| Қазақстандық миллион теңгемен | |
|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | |
| Құны | 646,153 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (43,111) |
| Теңгерімдік құн | 603,042 |
| Жыл ішіндегі амортизация | (25,531) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | |
| Құны | 646,153 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (68,642) |
| Теңгерімдік құн | 577,511 |
| Түсім | 2,466 |
| Барлау және бағалау активтерінен аударымдар (24-ескертпе) | 897 |
| Жыл ішіндегі амортизация | (27,917) |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | |
| Құны | 649,516 |
| Жинақталған амортизация және құнсызданудан болған залалдар | (96,559) |
| Теңгерімдік құн | 552,957 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | Материалдық активтер | Материалдық емес активтер | Жиыны |
|---|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | 19,504 | 3,423 | 22,927 |
| Түсімдер | 938 | - | 938 |
| Өндіріске дайындық бойынша шығындарға аударымдар (22-ескертпе) | (26) | - | (26) |
| Қорларға аударымдар | (25) | (1) | (26) |
| Құнсыздану | (23) | - | (23) |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | (845) | - | (845) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | 19,523 | 3,422 | 22,945 |
| Түсімдер | 3,425 | - | 3,425 |
| Өндіріске дайындық бойынша шығындарға аударымдар (22-ескертпе) | (1,033) | - | (1,033) |
| Жер қойнауын пайдалану құқығына аударымдар (23-ескертпе) | - | (897) | (897) |
| Есептік бағалаудағы өзгерістер | (62) | - | (62) |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | 21,853 | 2,525 | 24,378 |
Төмендегі кестеде қауымдасқан кәсіпорындарға Топ инвестицияларының баланстық құнының өзгерістері берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| 1 қаңтарға арналған теңгерімдік құн | 84,626 | 90,943 |
| Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 47,294 | 39,482 |
| Жарғылық капиталға салымдар, ақшалай емес | - | 163 |
| Сату үшін активтерге аударымдар | - | (2,297) |
| Қауымдасқан кәсіпорындардан алынған дивидендтер | (15,028) | (42,265) |
| Инвестицияның құнсыздануы (1, 13-ескертпе) | - | (1,364) |
| Өзгелер | - | (36) |
| 31 желтоқсанға арналған теңгерімдік құн | 116,892 | 84,626 |
Төменде топтың негізгі қауымдасқан кәсіпорындарындағы қатысу үлестері келтірілген:
| Ел | Негізгі қызмет | 2021 ж. | 2020 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қатысу үлесі/Дауыс беру құқығы | Теңгерімдік құн миллион теңгемен | Қатысу үлесі/Дауыс беру құқығы | Теңгерімдік құн миллион теңгемен | |||
| «КАТКО» БК» ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 49% | 85,123 | 49% | 55,845 |
| «Заречное» БК» АҚ | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 49,98% | 10,968 | 49,98% | 10,983 |
| «Оңтүстік тау-кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 30% | 13,196 | 30% | 11,321 |
| «Қызылқұм» ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 50% | 6,616 | 50% | 5,424 |
| «Каустик» АҚ | Қазақстан | Каустикалық сода жеткізу | 40% | - | 40% | - |
| «SSAP» ЖШС (бұрынғы «Қазатомөнеркәсіп КҚЗ» БК ЖШС) | Қазақстан | Күкірт қышқылын өндіру | 9,89% | 693 | 9,89% | 668 |
| «Русбурмаш Қазақстан» БК ЖШС | Қазақстан | Геологиялық барлау және іздестіру, бұрғылау жұмыстарын жүзеге асыру | 49% | 183 | 49% | 240 |
| «Жаңақорған-Транзит» ЖШС | Қазақстан | Көліктік-экспедициялық қызметтер | 40% | 113 | 40% | 145 |
| Қауымдасқан кәсіпорындарға инвестициялар жиыны | 116,892 | 84,626 | ||||
2018 жылғы 22 қаңтарда «КАТКО» БК» ЖШС (бұдан әрі Серіктестік) уранның қосымша қорлары табылған № 2 учаскеде (Төртқұдық) жаңа кен бөлінісін алды. «Оңтүстік Төртқұдық» жобасын әзірлеуді қатысушылар 2017/2018 жыл бойы мақұлдады. Алайда 2015-2018 жылдары барлау кезеңін ұзарту туралы жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа ресми түрде қосымша қол қойылған жоқ. 2020 жылғы қарашада Энергетика министрлігі серіктестіктің «Оңтүстік Төртқұдық» кен орнын өнеркәсіптік игеру үшін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа қосымша келісім жасасу туралы өтінішінен бас тартты. 2020 жылдың желтоқсанында Серіктестік Жоғарғы Сотқа Энергетика министрлігінің іс-әрекетіне шағымдану туралы талап арызбен жүгінді. 2021 жылғы 24 мамырда Жоғарғы Сот серіктестіктің талап арызын қараусыз қалдыру туралы ұйғарым шығарды. Осы ұйғарымға Серіктестік 2021 жылғы 19 қарашада апелляциялық шағым берді. 2022 жылғы 17 қаңтарда ҚР Жоғарғы соты апелляциялық шағымды қабылдамады. 2021 жылы серіктестік және Қазақстан Республикасының Үкіметі атынан Энергетика министрлігі мен Әділет министрлігі дауды реттеу бойынша келіссөздерді бастады. Топ басшылығы серіктестік өз қызметін таяу болашақта жалғастырады және құнсызданудан болатын қандай да бір залалды танымайды деп есептейді.
Топтың әрбір маңызды қауымдасқан кәсіпорны бойынша 2021 жылғы жиынтық қаржылық ақпарат төменде берілген. Бұл ақпарат Топтың үлестік қатысу әдісін қолдануы нәтижесінде түзетулерден кейін ХҚЕС бойынша қауымдасқан кәсіпорындардың есептілік көрсеткіштерін көрсетеді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | «Қызылқұм» ЖШС | «КАТКО» БК» ЖШС | «Оңтүстік тау-кен-химия компаниясы» БК» ЖШС | «Заречное» БК» АҚ | Өзгелері | Барлығы |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қысқа мерзімді активтер | 3,897 | 125,413 | 57,210 | 15,224 | 2,742 | 204,486 |
| Оның ішінде ақша қаражаты | 2,243 | 88,359 | 31,079 | 5,610 | 461 | 127,752 |
| Ұзақ мерзімді активтер | 22,383 | 85,480 | 35,287 | 15,777 | 11,510 | 170,437 |
| Активтер жиыны | 26,280 | 210,893 | 92,497 | 31,001 | 14,252 | 374,923 |
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | (4,318) | (10,192) | (29,373) | (4,671) | (5,283) | (53,837) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (3,171) | (329) | (22,143) | (1,595) | (3,266) | (30,504) |
| Компаниядан қарызды қоса алғанда | (3,169) | - | - | - | - | (3,169) |
| Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (7,192) | (9,874) | (11,099) | (1,676) | (408) | (30,249) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (6,152) | (64) | (7,645) | (27) | - | (13,888) |
| Компаниядан қарызды қоса алғанда | (6,152) | - | - | - | - | (6,152) |
| Міндеттемелер жиыны | (11,510) | (20,066) | (40,472) | (6,347) | (5,691) | (84,086) |
| Таза активтер | 14,770 | 190,827 | 52,025 | 24,654 | 8,561 | 290,837 |
| Қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі топтың үлесі | 7,384 | 93,506 | 15,608 | 12,321 | 1,052 | 129,871 |
| Топта іске асырылмаған пайда | - | (8,451) | (2,412) | (1,396) | - | (12,259) |
| Өзгелері | (768) | - | - | 43 | (145) | (870) |
| Гудвил | - | 68 | - | - | 82 | 150 |
| Инвестициялардың теңгерімдік құны | 6,616 | 85,123 | 13,196 | 10,968 | 989 | 116,892 |
| Түсім жиыны | 12,486 | 116,791 | 91,587 | 23,727 | 10,166 | 254,757 |
| Тозу және амортизация | 12,486 | 116,791 | (5,904) | (5,781) | (612) | (22,540) |
| Қаржылық кірістер | (672) | (9,571) | 381 | - | 31 | 496 |
| Қаржылық шығындар | 66 | 18 | (1,263) | (166) | (430) | (3,226) |
| Бағамдық айырма бойынша таза пайда/(залал) | (510) | (857) | (125) | 126 | - | 1,763 |
| (Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | (270) | 2,032 | (16) | (11) | 1 | (1,570) |
| Табыс салығы | (2) | (1,542) | (13,210) | (1,818) | (24) | (31,718) |
| Жыл ішіндегі пайда жиыны | (536) | (16,130) | 52,477 | 6,853 | 101 | 122,832 |
| Жиынтық табыстың жиыны | 2,385 | 61,016 | 52,477 | 6,853 | 101 | 122,832 |
| Іске асырылмаған пайда | - | (620) | (1,408) | (872) | - | (2,900) |
| Өзгелері | - | - | - | - | - | - |
| Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 1,193 | 29,278 | 14,334 | 2,553 | (64) | 47,294 |
| Алынған дивидендтер | - | - | 12,459 | 2,569 | - | 15,028 |
Топтың әрбір маңызды қауымдасқан кәсіпорны бойынша 2020 жылға арналған жиынтық қаржылық ақпарат төменде берілген. Бұл ақпарат топтың үлестік қатысу әдісін қолдануы нәтижесінде түзетулерден кейін ХҚЕС бойынша қауымдасқан кәсіпорындардың есептілік көрсеткіштерін көрсетеді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | «Қызылқұм» ЖШС | «КАТКО» БК» ЖШС | «Оңтүстік тау-кен-химия компаниясы»БК» ЖШС | «Заречное» БК» АҚ | Өзгелері | Барлығы |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қысқа мерзімді активтер | 1,336 | 73,445 | 40,574 | 10,414 | 3,426 | 129,195 |
| Оның ішінде ақша қаражаты | 248 | 54,080 | 24,619 | 3,444 | 224 | 82,615 |
| Ұзақ мерзімді активтер | 25,811 | 73,426 | 34,984 | 16,311 | 11,656 | 162,188 |
| Барлық активтер | 27,147 | 146,871 | 75,558 | 26,725 | 15,082 | 291,383 |
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | (4,299) | (8,291) | (24,674) | (2,583) | (6,225) | (46,072) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (3,144) | (265) | (19,999) | (32) | (3,642) | (27,082) |
| Компаниядан қарызды қоса алғанда | (3,089) | - | - | - | - | (3,089) |
| Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (10,463) | (8,768) | (9,804) | (1,201) | (398) | (30,634) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (9,526) | (201) | (6,719) | - | - | (16,446) |
| Компаниядан қарызды қоса алғанда | (9,509) | - | - | - | - | (9,509) |
| Міндеттемелер жиыны | (14,762) | (17,059) | (34,478) | (3,784) | (6,623) | (76,706) |
| Таза активтер | 12,385 | 129,812 | 41,080 | 22,941 | 8,459 | 214,677 |
| Қауымдасқан кәсіпорындардың таза активтеріндегі топтың үлесі | 6,192 | 63,608 | 12,324 | 11,465 | 1,097 | 94,686 |
| Топта іске асырылмаған пайда | - | (7,831) | (1,003) | (524) | - | (9,358) |
| Өзгелері | (768) | - | - | 42 | (126) | (852) |
| Гудвил | - | 68 | - | - | 82 | 150 |
| Инвестициялардың теңгерімдік құны | 5,424 | 55,845 | 11,321 | 10,983 | 1,053 | 84,626 |
| Барлық түсім | 11,119 | 93,923 | 76,439 | 20,253 | 15,505 | 217,239 |
| Тозу және амортизация | (628) | (11,830) | (5,252) | (3,431) | (2,050) | (23,191) |
| Қаржылық кірістер | 33 | 16 | 192 | 5 | 89 | 335 |
| Қаржылық шығындар | (2,351) | (824) | (1,384) | (116) | (1,271) | (5,946) |
| Бағамдық айырма бойынша таза пайда/(залал) | (11) | 6,038 | 261 | (177) | (322) | 5,789 |
| (Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | 38 | (56) | (36) | (7) | 3 | (58) |
| Табыс салығы | (201) | (13,178) | (10,775) | (1,750) | (142) | (26,046) |
| Жыл ішіндегі жиыны (залал)/пайда | 682 | 52,267 | 41,531 | 6,426 | (1,194) | 99,712 |
| Өзге жиынтық (залал)/кіріс | (47) | - | (41) | - | - | (88) |
| Жиынтық (залал)/кіріс жиыны | 635 | 52,267 | 41,490 | 6,426 | (1,194) | 99,624 |
| Іске асырылмаған пайда | - | (538) | (926) | (192) | - | (1,656) |
| Қауымдасқан кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 341 | 25,073 | 11,533 | 3,020 | (485) | 39,482 |
| Алынған дивидендтер | 1,568 | 30,870 | 7,780 | 2,047 | - | 42,265 |
Төмендегі кестеде бірлескен кәсіпорындардағы Топ инвестицияларының теңгерімдік құнының өзгерістері көрсетілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| 1 қаңтарға арналған теңгерімдік құн | 35,261 | 33,122 |
| Жарғылық капиталға жарналар | - | 2,499 |
| Бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 4,289 | 604 |
| Бірлескен кәсіпорындардан алынған дивидендтер | (2,080) | (1,005) |
| Өзгелері | 333 | 41 |
| 31 желтоқсанға арналған теңгерімдік құн | 37,803 | 35,261 |
Төменде топтың негізгі бірлескен кәсіпорындарындағы қатысу үлестері келтірілген:
| Ел | Негізгі қызмет | 2021 ж. | 2020 ж. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Қатысу үлесі/Дауыс беру құқығы | Теңгерімдік құны миллион теңгемен | Қатысу үлесі/Дауыс беру құқығы | Теңгерімдік құны миллион теңгемен | |||
| «Семізбай-U» ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 51,00% | 20,945 | 51,00% | 17,900 |
| «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС | Қазақстан | Жылу бөлетін құрамалар мен олардың компоненттерін шығару | 51,00% | 2,705 | 51,00% | 4,636 |
| «Буденовское» БК» ЖШС | Қазақстан | Уран өнімін өндіру, қайта өңдеу және экспорттау | 51,00% | 6,071 | 51,00% | 5,881 |
| «Уранэнерго» ЖШС | Қазақстан | Электр энергиясын беру және тарату, электр желілері мен қосалқы стансаларды пайдалану | 79.23% | 3,095 | 79,52% | 3,068 |
| «СКЗ-U» ЖШС | Қазақстан | Күкірт қышқылын өндіру | 49,00% | 4,987 | 49.00% | 3,776 |
| «СП УКР ТВС» ЖАҚ | Украина | Ядролық отын өндірісі | 33,33% | - | 33,33% | - |
| Бірлескен кәсіпорындарға инвестициялар жиыны | 37,803 | 35,261 | ||||
Топтың әрбір маңызды бірлескен кәсіпорны туралы жиынтық қаржылық ақпарат төменде келтірілген. Бұл ақпарат Топтың үлестік қатысу әдісін қолдануы нәтижесінде түзетулерден кейін ХҚЕС бойынша бірлескен кәсіпорын есептілігінің көрсеткіштерін көрсетеді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | «Семізбай-U» ЖШС | «Буденовское» БК» ЖШС | «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС | Өзгелері | Барлығы | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | |
| Қысқа мерзімді активтер | 30,089 | 14,186 | 194 | 194 | 51,164 | 6,464 | 3,974 | 5,278 | 85,256 | 26,122 |
| Оның ішінде ақша қаражаты | 13,132 | 2,946 | 22 | 193 | 5,747 | 39 | 219 | 1,012 | 19,120 | 4,190 |
| Ұзақ мерзімді активтер | 20,687 | 20,572 | 25,791 | 23,840 | 21,939 | 26,980 | 24,846 | 25,680 | 93,263 | 97,072 |
| Барлық активтер | 50,776 | 34,758 | 25,820 | 24,034 | 73,103 | 33,444 | 28,820 | 30,958 | 178,519 | 123,194 |
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | (7,090) | (2,647) | (296) | (495) | (35,769) | (2,231) | (9,735) | (9,424) | (52,890) | (14,797) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (3,183) | (72) | (15) | (13) | (1,680) | (370) | (6,007) | (5,693) | (10,885) | (6,148) |
| Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (4,412) | (4,077) | (1,933) | (320) | (32,031) | (22,122) | (4,239) | (9,194) | (42,615) | (35,713) |
| Оның ішінде сауда және басқа да кредиторлық берешектер мен резервтерді шегергендегі қаржылық міндеттемелер | (66) | - | (1,933) | (320) | (31,241) | (21,729) | (2,877) | (8,463) | (36,117) | (30,512) |
| Барлық міндеттемелер | (11,502) | (6,724) | (2,229) | (815) | (67,800) | (24,353) | (13,974) | (18,618) | (95,505) | (50,510) |
| Таза активтер | 39,274 | 28,034 | 23,591 | 23,219 | 5,303 | 9,091 | 14,846 | 12,340 | 83,014 | 72,684 |
| Бірлескен кәсіпорындардың таза активтеріндегі Топтың үлесі | 20,030 | 14,297 | 12,031 | 11,841 | 2,705 | 4,636 | 8,724 | 7,484 | 43,490 | 38,258 |
| Бірлескен кәсіпорынның залалдарындағы жинақталған танылмаған үлес | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Гудвил | 4,105 | 4,105 | - | - | - | - | (1,374) | (1,374) | 2,731 | 2,731 |
| Құнсыздану | - | - | - | - | - | - | (21) | (21) | (21) | (21) |
| Өзгелері | 120 | (7) | - | - | - | - | 753 | 755 | 873 | 748 |
| Жұмсалмаған кіріс | - | - | (5,960) | (5,960) | - | - | - | - | (5,960) | (5,960) |
| Топта іске асырылмаған пайда | (3,310) | (495) | - | - | - | - | - | - | (3,310) | (495) |
| Инвестициялардың теңгерімдік құны | 20,945 | 17,900 | 6,071 | 5,881 | 2,705 | 4,636 | 8,082 | 6,844 | 37,803 | 35,261 |
| Түсім жиыны | 40,913 | 26,068 | - | - | - | 2 | 12,769 | 12,357 | 53,682 | 38,427 |
| Тозу және амортизация | (4,836) | (3,177) | - | - | (559) | (7) | (1,337) | (1,275) | (6,732) | (4,459) |
| Қаржылық кірістер | 62 | 85 | - | - | 4 | 2 | 33 | 34 | 99 | 121 |
| Қаржылық шығындар | (501) | (531) | (1) | (20) | (1,466) | (615) | (107) | (277) | (2,075) | (1,443) |
| Бағамдық айырма бойынша таза (залал)/ пайда | (146) | 30 | 5 | 486 | (592) | (1,273) | (236) | (1,498) | (969) | (2,255) |
| Құнсыздану | - | (255) | (14) | (49) | (11) | - | - | (2,623) | (25) | (2,927) |
| Табыс салығы | (3,978) | (2,015) | (61) | (9) | (397) | (396) | (642) | (852) | (5,078) | (3,272) |
| Жыл ішіндегі пайда/(залал) | 15,569 | 8,082 | (280) | 408 | (3,788) | (3,422) | 2,505 | (1,464) | 14,006 | 3,604 |
| Өзге жиынтық табыс/(залал) | 34 | 14 | - | - | - | - | 2 | - | 36 | 14 |
| Жиынтық табыс/(залал) жиыны | 15,603 | 8,096 | (280) | 408 | (3,788) | (3,422) | 2,507 | (1,464) | 14,042 | 3,618 |
| Өзгелері | (2,815) | (314) | - | - | - | - | - | - | (2,815) | (314) |
| Бірлескен кәсіпорындар нәтижелеріндегі үлес | 5,125 | 3,807 | (142) | 208 | (1,932) | (1,745) | 1,238 | (1,666) | 4,289 | 604 |
| Алынған дивидендтер | 2,080 | 1,005 | - | - | - | - | - | - | 2,080 | 1,005 |
Топ China General Nuclear Power Corporation (CGNPC) бірлесіп Қазақстанда байытылған уранға қайта есептегенде қуаты жылына 200 тонна Қытай АЭС үшін жылу бөлгіш құрамалар (бұдан әрі – ЖБҚ) өндіретін завод салу жобасын іске асыруда. 2015 жылғы желтоқсанда Компанияның еншілес ұйымдары және CGNPC заводтың құрылысын ұйымдастыру және одан әрі пайдалануға жауапты «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС (тиісінше 51% және 49% иелену үлестерімен) бірлескен кәсіпорнын құрды. ЖБҚ заводы 2020 жылдың желтоқсанында пайдалануға берілді. 2021 жыл ішінде завод ЖБҚ өндіру технологиясының иесінде сертификаттаудан өтті, сондай-ақ завод өнімін соңғы пайдаланушы – (CGNPC Uranium Resources Company Limited (бұдан әрі-CGNPC-URC) Қытайдың атом электр стансаларына ядролық отынның сертификатталған жеткізушісі болып танылды.
«Үлбі-ЖБҚ» ЖШС мен CGNPC-URC арасындағы ЖБҚ жеткізуге ұзақ мерзімді келісімшарт 2021 жылғы мамырда күшіне енді.
Басшылық топтың өз өкілеттіктерін «Уранэнерго» ЖШС бақылауды жүзеге асыру үшін пайдалануға мүмкіндігі жоқ деген қорытындыға келді. Тиісінше, бұл инвестиция бірлескен кәсіпорынға салынған инвестиция ретінде жіктеледі.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Сауда дебиторлық берешегі | 215,483 | 115,026 |
| Байланысты тараптардың сауда дебиторлық берешегі | 4,713 | 2,398 |
| Жалпы сауда дебиторлық берешегінің жиынтығы | 220,196 | 117,424 |
| Дебиторлық берешектің құнсыздануына арналған резерв | (148) | (90) |
| Байланысты тараптардың дебиторлық берешегінің құнсыздануына арналған резерв | (24) | (20) |
| Таза қысқа мерзімді сауда дебиторлық берешек жиынтығы | 220,024 | 117,314 |
| Басқа да дебиторлық берешек | 175 | 160 |
| Байланысты тараптардың басқа да дебиторлық берешегі | 44 | 22 |
| Жалпы өзге дебиторлық берешек жиынтығы | 219 | 182 |
| Басқа дебиторлық берешектің құнсыздануына арналған резерв | (105) | (78) |
| Таза қысқа мерзімді өзге де дебиторлық берешек жиыны | 114 | 104 |
| Таза қысқа мерзімді дебиторлық берешек жиыны | 220,138 | 117,418 |
Топтың кредиттік және валюталық тәуекелдерге, сондай-ақ сауда дебиторлық берешегінің құнсыздануынан болатын залалдарға ұшырағыштығы туралы ақпарат 40-ескертпеде ашылған.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Ұзақ мерзімді | ||
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 17,654 | 14,846 |
| Өтелетін ҚҚС | 11,315 | 14,544 |
| Ұзақ мерзімді қорлар | 7,247 | 7,790 |
| Ұзақ мерзімді активтер үшін берілген аванстар | 1,857 | 972 |
| Болашақ кезеңдердің шығыстары | 926 | 809 |
| Қызметкерлерге берілген қарыздар | 271 | 454 |
| Басқа активтер | 263 | 1,450 |
| Өзге де ұзақ мерзімді активтер жиынтығы | 39,533 | 40,865 |
| Қысқа мерзімді | ||
| Тауарлар мен қызметтер үшін берілген аванстар | 3,026 | 3,402 |
| Болашақ кезеңдердің шығыстары | 1,465 | 1,758 |
| Байланысты тараптарға тауарлар мен қызметтер үшін берілген аванстар | 1,244 | 423 |
| Сақтандыру бойынша алдын ала төлем | 1,025 | 871 |
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 427 | 354 |
| Табыс салығынан басқа салықтар бойынша алдын ала төлем | 371 | 767 |
| Қызметкерлердің берешегі | 259 | 274 |
| Байланысты тараптардан дивидендтер бойынша берешек | - | 310 |
| Өзге активтер | 6 | - |
| Өзге қысқа мерзімді активтер жиынтығы | 7,823 | 8,159 |
Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты, қызметкерлерге берілген қарыздар және өзге де ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтер құрамындағы дивидендтер бойынша берешек қаржы активтері болып табылады. Қалған өзге ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді активтер қаржылық емес активтер болып табылады.
Ұзақ мерзімді қорлар топқа құрылған сәттен бастап тиесілі және болашақта уран таблеткаларын өндіру жөніндегі жаңа объектілер пайдалануға берілгеннен кейін пайдалануға арналған байытылған уран қорларын қамтиды. Басшылықтың есепті кезеңнен кейінгі жыл ішінде шаруашылық қызмет барысында осы қорларды пайдалану жөніндегі жоспарлары жоқ.
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың талаптарына сәйкес топ кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі Болашақ қызметті қаржыландыру мақсатында ақша қаражатын ұзақ мерзімді банктік депозиттерге аударады. 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі болашақ қызметті қаржыландыруға жататын ұзақ мерзімді банктік депозиттерде пайдалануға шектелген ақша қаражатының жалпы сомасы 2021 жылы 17,654 миллион теңгені (2020 жылы: 14,751 миллион теңге) құрады.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Дайын өнім және қайта сатуға арналған тауарлар | 223,750 | 185,397 |
| оның ішінде уран өнімі | 222,195 | 183,633 |
| Аяқталмаған өндіріс | 30,409 | 22,923 |
| Шикізат және материалдар | 14,879 | 20,179 |
| Өзге материалдар | 5,709 | 5,104 |
| Өңдеудегі материалдар | 3,091 | 1,204 |
| Қосалқы бөлшектер | 789 | 682 |
| Отын | 479 | 655 |
| Ескірген және өтімсіз қорлар бойынша резерв және өткізудің таза құнына дейін есептен шығару | (3,250) | (2,755) |
| Қорлар жиыны | 275,856 | 233,389 |
Төменде резервтегі өзгерістер көрсетілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| 1 қаңтарға қалдық | (2,755) | (3,152) |
| Резервті бір жыл ішінде қалпына келтіру | 623 | 963 |
| Жыл ішінде есептен шығарылған қорлар | 130 | 108 |
| Жыл ішінде есептелген резерв | (1,238) | (654) |
| Шетел валютасын қайта есептеу | (10) | (20) |
| 31 желтоқсандағы қалдық | (3,250) | (2,755) |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Ұзақ мерзімді | ||
| «Қызылқұм» ЖШС | 5,547 | 8,495 |
| Құнсыздануға арналған резерв | (54) | (72) |
| Ұзақ мерзімді қарыздар жиыны | 5,493 | 8,423 |
| Қысқа мерзімді | ||
| «Қызылқұм» ЖШС | 3,170 | 3,089 |
| «Уранэнерго» ЖШС | 189 | - |
| Құнсыздануға арналған резерв | (2) | - |
| Қысқа мерзімді қарыздар жиыны | 3,357 | 3,089 |
2010 жылы қаржылық қолдау көрсету мақсатында топ «Қызылқұм» ЖШС-ке 2024 жылы өтеу мерзімімен ұзақ мерзімді қарыз берді. Осы қарыз бойынша міндеттемелерді қамтамасыз ету үшін мүлік кепілі қабылданды. 2015 жылдың желтоқсан айынан бастап «Хорасан-U» БК» ЖШС бірлесіп қарыз алушы болып табылады және осы кредит бойынша «Қызылқұм» ЖШС-мен бірлесіп ортақ жауапкершілікке ие.
2021 жылғы маусымда топ айналым капиталын толықтыру үшін 2023 жылғы 30 маусымға дейінгі мерзіммен жаңартылатын кредиттік желі түріндегі мүлікті кепілге қойып, «Уранэнерго» ЖШС қайтарымды қаржылық көмек көрсетті. Осы желі аясында 12 айға дейінгі мерзімге ақшалай транш беріле алады.
Байланысты тараптардың қарыздары бойынша орташа алынған жылдық проценттік мөлшерлеме 2021 жылы 8.5% құрады (2020 жыл: 8.5%). Ішкі бағалауға сәйкес, осы қарыздар бойынша кредиттік тәуекел деңгейі рұқсат етілген деңгейде.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Банктердегі ағымдағы шоттар | 138,867 | 95,257 |
| Талап етілгенге дейінгі салымдар | 22,338 | 14,987 |
| Кассадағы ақша қаражаты | 8 | 5 |
| Кері репо мәмілелері | - | 3,118 |
| Құнсыздануға арналған резерв | (23) | (20) |
| Ақша қаражатының және олардың баламаларының жиыны | 161,190 | 113,347 |
2021 жылғы 31 желтоқсанда Компанияның жарияланған және төленген жай акцияларының саны 259,356,608 дананы құрайды (2020 жыл: 259,356,608 дана), олардың 75% «Самұрық-Қазына» АҚ-ға тиесілі және акциялардың/жаһандық депозитарлық қолхаттардың 25% Астана халықаралық биржасында (AIX) және Лондон қор биржасында (Астана қ.) LSE) листингпен еркін айналымда болады. Бір жаһандық депозитарлық қолхат бір акциядағы үлесті білдіреді. Әрбір қарапайым акция бір дауыс құқығын береді. Акцияның номиналды құны 142.9 теңгеге тең.
Жыл ішінде мынадай дивидендтер жарияланды және төленді:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Дивидендтер бойынша 1 қаңтарға кредиторлық берешек | - | - |
| Жыл ішінде жарияланған дивидендтер | 150,082 | 99,002 |
| Жыл ішінде төленген дивидендтер | (150,082) | (99,002) |
| 31 желтоқсанға дивидендтер бойынша кредиторлық берешек | - | - |
| Жарияланған акцияға дивидендтер, теңгемен | 579 | 382 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Ұзақ мерзімді міндеттемелер | ||
| Облигациялар | 77,700 | 76,300 |
| Ұзақ мерзімді кредиттер мен қарыздар жиыны | 77,700 | 76,300 |
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | ||
| Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 10,514 | 14,004 |
| Облигациялар | 803 | 788 |
| Банктік кредиттер | - | 6,734 |
| Қысқа мерзімді кредиттер мен қарыздар жиыны | 11,317 | 21,526 |
| Кредиттер мен қарыздар жиыны | 89,017 | 97,826 |
Топтың 31.12.2021 жылғы қаржылық міндеттемелері «Қазақстан қор биржасы» АҚ («KASE») ұйымдастырылған бағалы қағаздар нарығында орналастырылған облигациялармен және вексельдермен ұсынылған.
Компания 2019 жылғы 27 қыркүйекте АҚШ долларына индекстелген, айналым мерзімі 2024 жылғы 27 қазанға дейінгі 70 миллион дана облигацияларды және жылдық 4% купондық сыйақыны орналастырды. Бір облигацияның номиналды құны 1,000 теңгені құрайды.
Вексельдер «Хорасан-U «БК» ЖШС Тобының Еншілес кәсіпорны 2014 жылғы желтоқсанда өндіріске дайындық бойынша активтер үшін берешекті өтеу мақсатында шығарылды. Шарттарға сәйкес вексельдер жылдық 0.1% проценттік мөлшерлемемен талап етіледі. 2021 жылғы 31 желтоқсанға осы вексельдер бойынша талап ету құқығы топтың қауымдастырылған компаниясы «Қызылқұм» ЖШС-не тиесілі.
Төменде Топтың кредиттері мен қарыздары туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Валюта | Төлем мерзімі (жыл) | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|---|---|
| Банктік кредиттер | ||||
| Sumitomo Mitsui Bankinq Corporation | АҚШ долл. | 2021 ж. | - | 6,734 |
| Банк кредиттерінің жиыны | - | 6,734 | ||
| Облигациялар | ||||
| Облигациялар | АҚШ долл. | 2024 ж. | 78,503 | 77,088 |
| Облигациялар жиыны | 78,503 | 77,088 | ||
| Вексель бойынша міндеттемелер | ||||
| «Қызылқұм» ЖШС | Тенге | талап еткенге дейін | 10,514 | 14,004 |
| Вексель бойынша міндеттемелер жиыны | 10,514 | 14,004 | ||
2021 жылы сыйақының тіркелген пайыздық мөлшерлемесімен қарыздар бойынша орташа алынған жылдық пайыздық мөлшерлеме 3.52% (2020 жыл: 3.31%) және құбылмалы сыйақы мөлшерлемесімен қарыздар бойынша 2021 жылы 0.97% (2020 жыл: 1.99%) құрады.
Төмендегі кестеде ұсынылған кезеңдердің әрқайсысы үшін қарыз сомасының және Топтың қаржылық қызмет нәтижесінде туындайтын міндеттемелеріндегі өзгерістердің талдауы берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Кредиттер және займдар | Міндеттемелер жалдау бойынша | Еншілес кәсіпорындағы үлесті сатып алу жөніндегі міндеттеме | Барлығы |
|---|---|---|---|---|
| 2019 жылғы 31 желтоқсандағы берешек | 159,964 | 1,394 | - | 161,358 |
| Кредиттер мен қарыздардан түсетін түсімдер | 119,093 | - | - | 119,093 |
| Бағамдық айырмашылық | 11,391 | 17 | - | 11,408 |
| Есептелген сыйақы | 4,174 | 110 | - | 4,284 |
| Кредиттер мен қарыздарды өтеу | (191,991) | (465) | - | (192,456) |
| Сыйақыны төлеу | (4,149) | (128) | - | (4,277) |
| Ақша қаражатының қозғалысына байланысты емес өзге де өзгерістер | (656) | (182) | - | (838) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсандағы берешек | 97,826 | 746 | - | 98,572 |
| Кредиттер мен қарыздардан түсетін түсімдер | 65,525 | - | 65,525 | |
| Бағамдық айырмашылық | 1,749 | 7 | - | 1,756 |
| Есептелген сыйақы | 3,168 | 60 | - | 3,228 |
| Кредиттер мен қарыздарды өтеу | (76,108) | (452) | - | (76,560) |
| Сыйақыны төлеу | (3,143) | (122) | - | (3,265) |
| Опцион путына қатысты міндеттемені тану (1-ескертпе) | - | - | 185,210 | 185,210 |
| Опцион путына қатысты міндеттемені танудың күшін жою (1-ескертпе) | - | - | (185,210) | (185,210) |
| Ақша қаражатының қозғалысына байланысты емес өзге де өзгерістер | - | 52 | - | 52 |
| 2021 жылғы 31 желтоқсандағы берешек | 89,017 | 291 | - | 89,308 |
| Қазақстандық миллион теңгемен | Кәсіптік ауруларға байланысты өтемақы төлеуге арналған резерв | Қоршаған ортаны қорғауға арналған резерв | Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв | Өзгелері | Жиыны |
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға | |||||
| Ұзақ мерзімді | 228 | 3,420 | 35,799 | 40 | 39,487 |
| Қысқа мерзімді | 85 | 96 | 706 | - | 887 |
| Барлығы | 313 | 3,516 | 36,505 | 40 | 40,374 |
| Жыл ішінде құрылған резервтер | (27) | (1) | (27) | 2 | (53) |
| Дисконтты есептен шығару | 22 | 244 | 2,362 | 1 | 2,629 |
| Жұмсалу | - | - | (24) | - | (24) |
| Резервті қалпына келтіру | - | - | (43) | - | (43) |
| Жыл ішінде пайдаланылған резервтер | (77) | (100) | - | - | (177) |
| Есептік бағалаулардағы өзгерістер | - | (459) | (14,975) | - | (15,434) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
| Ұзақ мерзімді | 154 | 3,061 | 23,135 | 43 | 26,393 |
| Қысқа мерзімді | 77 | 96 | 706 | - | 879 |
| Жиыны | 231 | 3,157 | 23,841 | 43 | 27,272 |
| Жыл ішінде құрылған резервтер | 14 | (1) | - | 32 | 45 |
| Дисконтты есептен шығару | 23 | 241 | 1,993 | 2 | 2,259 |
| Жұмсалу | - | - | (78) | - | (78) |
| Жыл ішінде пайдаланылған резервтер | (72) | - | 272 | - | 200 |
| Есептік бағалаулардағы өзгерістер | - | (2,040) | 5,403 | - | 3,363 |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға | |||||
| Ұзақ мерзімді | 129 | 1,261 | 30,725 | 77 | 32,192 |
| Қысқа мерзімді | 67 | 96 | 706 | - | 869 |
| Жиыны | 196 | 1,357 | 31,431 | 77 | 33,061 |
Топтың радиоактивті қалдықтарды көму, объектіні жапқаннан кейін негізгі құралдардың ластанған объектілерін жою және пайдаланудан шығару жөніндегі заңды міндеттемесі болады. Полигондарды жоюға және активтерді қалпына келтіруге арналған резерв сомасы қалдықтарды орналастыру полигондарын пайдаланудың күтілетін кезеңі үшін ұзақ мерзімді орташа инфляцияның болжамды мөлшерлемесіе және есепті кезеңнің соңындағы дисконт мөлшерлемесін қолдана отырып, есепті күндерге қолданылған номиналды бағаларды пайдалана отырып айқындалған.
Топ топтың әрбір учаскесі бойынша кен орындарын қалпына келтіру шығындарын бағалауды жүзеге асырды. Тарату іс-шараларына арналған шығындардың дисконтталмаған жалпы құны 148,683 миллион теңгені құрайды (2020 жыл: 116,533 миллион теңге). Кен орындарын қалпына келтіруге арналған резерв сомасы келтірілуге жататын шығыстар бойынша ағымдағы бағаларды (есепті күнгі бағаларды) пайдалана отырып және міндеттемені өтеу күніне дейінгі кезең үшін инфляцияның болжамды мөлшерлемесін қолдану жолымен (2021-2045 жылдар кезеңі үшін 5.12% шегінде) айқындалған. Міндеттеменің ағымдағы құны 2021 жылғы 31 желтоқсанда тәуекелсіз мөлшерлеме болып табылатын 9.85% (2020 жыл: жылдық 9.87%) мөлшерінде дисконттау мөлшерлемесін пайдалана отырып бағаланды, өйткені болашақ ақшаның әкетілуі осындай міндеттемеге тән тәуекелдерді көрсетеді.
Міндеттеменің ұзақ мерзімді сипатын ескере отырып, әрбір кен орнын қалпына келтіру кезеңіндегі шығындардың нақты құнына қатысты белгісіздік бар (4-ескертпе). Бағалаудағы өзгерістер жаңадан бұрғыланған ұңғымаларды, салынған құмтұтқыштарды және одан әрі жоюға жататын өзге де объектілерді ескере отырып, жыл сайынғы негізде объектілерді жою құнын қайта есептеу салдарынан болады.
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың талаптарына сәйкес топ кен орындарын қалпына келтіру жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруға ақшалай қаражатты арнайы ұзақ мерзімді депозиттік шотқа аударады. 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша арнайы депозиттік шотқа жинақталған аударымдар 21,963 миллион теңгені құрады (2020 жыл: 19,246 миллион теңге).
Төменде міндеттемелердің теңгерімдік құнын есептеу үшін негіз болған негізгі жол берулер берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Байланысты тараптарға саудалық кредиторлық берешек | 33,620 | 18,880 |
| Сауда кредиторлық берешек | 29,302 | 23,227 |
| Қысқа мерзімді кредиторлық берешек жиынтығы | 62,922 | 42,107 |
| Өзге кредиторлық берешек | 3,092 | 1,841 |
| Байланысты тараптардың өзге кредиторлық берешегі | - | - |
| Өзге кредиторлық берешек жиыны | 3,092 | 1,841 |
| Қысқа мерзімді кредиторлық берешек жиыны | 66,014 | 43,948 |
Топтың сауда және өзге де кредиторлық берешекке қатысты валюталық тәуекелге және өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығы туралы ақпарат 40-ескертпеде ашылған.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Ұзақ мерзімді | ||
| Тауар қарызы бойынша міндеттемелер | 13,461 | - |
| Алынған аванстар | 3,740 | 3,632 |
| Сатып алушылармен шарттар бойынша міндеттемелер (9-ескертпе) | 2,564 | - |
| Алынған субсидиялардан болашақ кезеңдердің кірістері | 1,356 | 1,309 |
| Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 |
| Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 133 | 250 |
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 76 | 396 |
| Байланысты тараптардан алынған аванстар | 2 | 7 |
| Басқа міндеттемелер | 1,823 | 622 |
| Ұзақ мерзімді өзге міндеттемелер жиыны | 23,420 | 6,481 |
| Қысқа мерзімді | ||
| Сатып алушылармен шарттар бойынша міндеттемелер | 16,598 | 85 |
| Уран своп келісімшарттары бойынша өтеуге берешек | 15,355 | 11,588 |
| Пайдаланылмаған демалыстар мен сыйлықақылар бойынша есептелген міндеттемелер | 8,425 | 5,775 |
| Бірлескен операциялар бойынша міндеттемелер | 4,569 | - |
| Әлеуметтік салаға аударымдар бойынша міндеттеме | 3,600 | - |
| Еңбекақы бойынша қарыз | 1,561 | 1,509 |
| Әлеуметтік жарналар | 1,301 | 1,078 |
| Алынған аванстар | 1,280 | 1,460 |
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 361 | 620 |
| Назардан тыс қалған үлес бойынша төлеуге дивидендтер | 263 | 265 |
| Болашақ кезеңдердің кірістері | 166 | 203 |
| Тауарлық қарыздар бойынша міндеттемелер | 99 | 10,522 |
| Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 90 | 7 |
| Байланысты тараптардан алынған аванстар | 46 | 69 |
| Басқа міндеттемелер | 3,624 | 1,813 |
| Қысқа мерзімді өзге міндеттемелер жиыны | 57,338 | 34,994 |
2020 ж. Топ жалпы сомасы 21.9 миллон АҚШ долларына тауарлық қарыз шарты бойынша дайын өнімді алды. Бастапқыда қайтару бойынша міндеттемелер 8,597 миллион теңге сомасында танылды. Міндеттемелер кейіннен дайын өнім бағасының өзгеруіне сәйкес қайта бағаланды. Ағымдағы кезеңде төлем мерзімін 2023 жылғы мамыр-маусымға дейін ұзартатын қосымша келісімдерге қол қойылды, соның нәтижесінде міндеттемелер 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелерге қайта жіктелді.
Бірлескен операциялар бойынша міндеттемелер топтың бірлескен операциялар шарттары бойынша міндеттемелерін білдіреді, олар қатысушылардан кезең ішінде уранның тең мөлшерін сатып алуды талап етеді. 2021 жылы Топ тиісті көлемді толық сатып алған жоқ.
Әлеуметтік салаға аударымдар бойынша міндеттемелер негізінен «Ақбастау» БК» АҚ-қа жатады. Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа өзгерістер енгізу бойынша қабылданған шаралар аясында «Ақбастау» БК» АҚ бір жыл ішінде өңірге 6 миллиард теңге мөлшерінде әлеуметтік қолдау көрсету туралы уәкілетті органмен уағдаластыққа қол жеткізді, онда ол өндіру жұмыстарын жүзеге асырады.
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар шеңберінде Топқа жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар жасалғанға дейін келісімшарттық аумақтарды геологиялық зерттеуге және уран кенорындарын барлауға мемлекет шеккен жиынтық шығындарды өтеу бойынша міндеттемелер артылады. Салық заңнамасының талаптарына сәйкес тарихи шығындар коммерциялық өндіру ай-күнінен басталатын 10 жылдық кезең аяқталғанға дейін тоқсан сайынғы тең төлемдермен өтелуге жатады. Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер АҚШ долларында номиналданған тарихи шығындар үшін 3.3% және теңгемен номиналданған тарихи шығындар үшін 7% мөлшерлеме бойынша дисконтталған болжамды болашақ төлемдер сомасында көрсетіледі.
Топтың сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша мынадай міндеттемелері бар:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Сатып алушылармен шарттар бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелер-елеулі құқық | 2,564 | - |
| Уран таблеткаларын сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша алынған қысқа мерзімді аванстар | 16,598 | 85 |
| 19,162 | 85 |
Сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелер бұл қосымша қорларды сатып алу үшін сатып алушылар берген опциондар. Топ маңызды құқық 2026 жылы, құқық пайдаланылған немесе оның мерзімі аяқталған кезде кіріс ретінде танылады деп күтеді.
Қысқа мерзімді аванстар негізінен «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС-мен келісімшарт бойынша 16,420 миллион теңге сомасында алынған аванстарды қамтиды. 2021ж. Топ өндіріс басталған кезде 2022 жылға жоспарланған кірісті мойындамады (1-ескертпе).
Қазақстан Республикасындағы салық шарттары өзгерістерге, жүйесіз қолдануға және интерпретацияға бейім. Атап айтқанда, жер қойнауын пайдалануға арналған ағымдағы келісімшарттардың 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап салықтық тұрақтылығы жоқ және салық міндеттемелері жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен есептеледі, бұл топтың позициясын қоса алғанда, жер қойнауын пайдаланушылардың салық позицияларының қолайсыз өзгерістеріне әкеп соғуы мүмкін. Қазақстан заңдары мен ережелерін түсіндірудегі алшақтықтар топ пен қазақстандық уәкілетті органдардың қосымша салықтар, айыппұлдар мен өсімпұлдар есептеуіне алып келуі мүмкін.
Қазақстандық заңнама және салық салу практикасы үздіксіз даму жағдайында, сондықтан әртүрлі түсіндірулерге және кері күші болуы мүмкін жиі өзгерістерге ұшырайды. Салық органдары салық жылы аяқталғаннан кейін бес жыл ішінде ретроспективті тексеру жүргізе алады.
Топ басшылығы оның тиісті заңнаманы интерпретациясы қолайлы деп санайды және Топтың салық ұстанымы негізделген болады. Топ басшылығының пікірінше, Топ осы шоғырландырылған қаржылық есептілікте қалыптастырылған резервтерден немесе ашулардан асатын ағымдағы және әлеуетті салықтық талаптар бойынша елеулі залалдарға ұшырамайды.
2021 жылы Топтың барлық өндіруші кәсіпорындары бойынша тиісті қазақстандық органдар трансферттік баға белгілеу бойынша салықтық тексерулерді бастады, бірақ салық органдарының тексерулерді тоқтатуына байланысты есепті ай-күні аяқталған жоқ. Осы тексерулер барысында салық органдары еншілес және тәуелді қоғамдардың сатып алу-сату шарттарына енгізілген кейбір көлік дифференциалдарын Құжаттамалық растауға қызығушылық танытты. Заңнама, атап айтқанда, қазақстандық компаниялардан халықаралық операцияларда пайдаланылған бағалар есебінің дәлелдемесін сақтауды және қажет болған жағдайда ұсынуды талап етеді.
Бүгінгі күні, төменде сипатталған жағдайларды қоспағанда, трансферттік баға белгілеуге салық бойынша ешқандай қосымша есептеулер жүргізілген жоқ. Топ басшылығы, егер топтың трансферттік баға белгілеу тәжірибесіне салық органдары қарсылық білдірген жағдайда, өз ұстанымын негіздей алады деп санайды.
«Хорасан-U» БК» ЖШС-де (еншілес компания) трансферттік баға белгілеу салық органдары жүргізген кешенді салықтық тексеру нәтижелеріне енгізілді, оның қорытындысы бойынша 2021 жылы 910 миллион теңге қосымша есептелді. Кәсіпорын тексеру актісінің нәтижелеріне шағым түсірді және 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топ бұл мәселеге қатысты ешқандай міндеттемелерді мойындамады.
2009 жылғы 1 қаңтардан бастап топ нарықтық бағаларды ескеретін қосымша табыс салығын дербес есептейді. 2021 жылы танылған қосымша табыс салығының сомасы 5,371 миллион теңгені құрады (2020 жылы: 2,561 миллион теңге).
Салық органдары жүргізген тексеру нәтижесінде Компания трансферттік баға белгілеудің түрлі мәселелері бойынша 6,282 миллион теңге мөлшерінде қосымша табыс салығын қосымша есептеу бойынша талап алды. Ең маңызды мәселе 4,320 миллион теңге шекті келісімдер бойынша жасалған уранды сатып алу-сатудың қысқа мерзімді шарттары бойынша танылды. Топ салық органдарымен даулы мәселелерді талқылауға дайындалуда және мәселені оң шешу үшін бар күшін салуға ниетті.
Тексеру барысында салық органдары еншілес және тәуелді кәсіпорындар үшін Қытайдағы көлік дифференциалын құжаттық растау бөлігінде Топ үшін жалпы трансферттік баға белгілеу мәселесін көтерді, бұл бұрын CNEIC хатымен расталған, тәуекелдің ең жоғары есептік сомасы 9,135 милион теңгені құрайды. Бұл тәртіп қолданыстағы практиканы бекіту үшін 2021 жылы табиғи уран концентратына баға қалыптастыру қағидаларына (әдістемесіне) енгізілген.
2021 жылдың ішінде Топ кәсіпорындарының көпшілігінде 2016-2019/2020 жылдарға кешенді салықтық тексерулер жүргізілді, бұл жалпы сомасы 5,377 миллион теңгеге айыппұлдар мен өсімпұлдарды қоса алғанда, салықтардың қосымша есептелуіне алып келді. Тексеру нәтижелеріне мыналар енгізілді:
Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардың талаптарына сәйкес Топтың өндіруші кәсіпорындары оларда көрсетілген міндеттемелерді сақтауға міндетті. Жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарда көзделген талаптарды сақтамау келісімшарттардың бұзылуын, айыппұлдар мен өсімпұлдарды қоса алғанда, теріс салдарға әкеп соғуы мүмкін. Жер қойнауын пайдалану туралы қолданыстағы заңнамаға сәйкес айыппұл төлеу қаржылық міндеттемелерді орындаудан босатылмайды.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша кейбір кәсіпорындарда уран өндірісі заңнамамен рұқсат етілген шектен 20% асады. Бұдан басқа, кен өндіруші кәсіпорындар жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар бойынша өздерінің қаржылық міндеттемелерін орындамаған, бұл орындалмаған міндеттеме сомасының 1%-і немесе 2021 жылы 270 млн теңге – 420 млн теңге мөлшерінде айыппұл санкцияларына әкелуі мүмкін. Топ 31 жылғы 2021 желтоқсандағы жағдай бойынша қаржылық есептіліктегі қосымша міндеттемелерді мойындамады, өйткені ол қайта қаралған жұмыс бағдарламаларына сәйкес болашақ кезеңдерде қаржылық міндеттемелерді өтеуді жоспарлап отыр.
2020 жылы коронавирус инфекциясының таралуын болдырмау мақсатында Компания бір жыл ішінде бірқатар шаралар қабылдады, оның ішінде кен дайындық және жөндеу-қалпына келтіру жұмыстарын тоқтатты. Осыған байланысты 2020 жылға арналған өндірістік жоспарлар түзетілді. Шарттық міндеттемелерден немесе еншілес, қауымдасқан және бірлескен кәсіпорындар өндірісінен ауытқу нәтижесінде ҚР тиісті нормативтік актілеріне сәйкес жол берілетін деңгейлерден асып түсті. Барлық еншілес, қауымдасқан және БК тиісті мемлекеттік органдардан форс-мажор жағдайларының туындағаны туралы актілерді алды және форс-мажор жағдайлардың туындауына байланысты өндіріс көлемінің төмендегені туралы құзыретті органға хабарлама жіберді. Топ 2021 жылдың ішінде жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға қол қоюға және өндірудің төмендетілген көлемін және қаржылық міндеттемелерді ескере отырып, ең төменгі жұмыс бағдарламаларын жаңартуға бастамашылық етті; 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша толықтыруларға мемлекеттік органдар тарапынан қол қойылмаған. Топтың белгілі бір өндіруші кәсіпорындары құзыретті органдардан айыппұлдар туралы хабарлама алды және бұл сомалар олардың пайда болуына байланысты шығыстарға жатқызылды.
Қазақстанда сақтандыру қызметтерінің нарығы қалыптасу кезеңінде және басқа елдерде таралған сақтандырудың көптеген түрлері әзірге қолжетімді емес. 2021 жылы компания кәсіпорындарының мүлкін кездейсоқ және күтпеген тікелей физикалық әсер ету нәтижесінде жойылудың, жоғалудың немесе зақымданудың «тәуекелдерінен» сақтандырудың корпоративтік бағдарламасын іске асыру басталды (жабдықтың сынуын/істен шығуын және өндірістегі үзілісті қоспағанда).
Компанияның өндіру қызметіне және өндіріске қатысты тәуекелдерді, оның ішінде авариялар немесе өндірістік үдерістер нәтижесінде мүлікке немесе қоршаған ортаға келтірілген залалға байланысты өндірісті тоқтатудан немесе үшінші тұлғалар алдындағы міндеттемелерден туындаған зиянды толық сақтандыру өтемі жоқ.
Компания директорлар мен лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін сақтандыруды жүзеге асырады. Сақтандыру полистері компания менеджерлерінің оларды әдеттегі міндеттері аясында қабылданған шешімдер мен іс-әрекеттерден («болжалды заңсыз әрекеттер») туындауы мүмкін шағымдардан қорғау үшін жауапкершілігін қамтиды. Полистің шарттары сақтандыру өтемінің сомасын жария етуге тыйым салады.
2021 жылы жаңа Экологиялық кодекс күшіне енді. Осы Кодекстің ережелерінің бірі Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті беретін ең озық қолжетімді техникаларды (ОҚТ) қолдануға байланысты кешенді экологиялық рұқсаттарды алуды міндеттейді. Кодексті енгізудің бірінші кезеңінде мұнай-газ, тау-кен металлургиясы, химия және электр энергетикасы салаларындағы 50 ірі кәсіпорын ОҚТ-ға рұқсат алуға міндетті болады. Топтың уран өндіруші кәсіпорындары 50 ірі кәсіпорын тізіміне енбеген, дегенмен Топ қоршаған ортаға айтарлықтай әсер ететін I санаттағы белгілі бір объектілерге ие. Бұл объектілерді пайдалану 2025 жылдан бастап кешенді экологиялық рұқсат алуды талап етеді. Жаңа Кодекске сәйкес, қазіргі уақытта уранды өндіру/қайта өңдеу қызметі ОҚТ енгізуді талап етпейді. Алайда бұл жағдай өзгеруі мүмкін. Осы Кодекстің топтың белгілі бір кәсіпорындарына қолданылатын өзге де ережелері шығарындылар мониторингінің автоматтандырылған жүйелерін орнатуды және қалдықтармен жұмыс істеу әдістерін қамтиды.
Толық бағалау жүргізілгенге дейін Қазақстанның жаңа экологиялық кодексінің жаңа талаптарының қаржылық салдарларын бағалау мүмкін емес, бірақ экологиялық талаптарды сақтау құнының өсуі не қалдықтарды басқару және тиісті мониторинг процестерін әзірлеу үшін қажетті қосымша инвестициялар түрінде не қалдықтарды өндіру үшін төлемақыны арттыру түрінде күтіледі. Толық бағалау аяқталғанға дейін Топ басшылығы жаңа Кодекстің қаржылық салдарын бағалай алмайды.
Есепті күнгі жағдай бойынша басшылық Үлбі металлургия зауытының өндірістік кешенін қалпына келтіруді және бөлшектеуді қаржыландыру бойынша топтың заңды немесе конструктивті міндеттемелері жоқ деп қорытындылады (4-ескертпе).
Кепілдіктер екінші Тарап өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда топтың төлемдерді жүзеге асыру жөніндегі қайтарып алынбайтын міндеттемелерін білдіреді. Кейбір байланысты тараптарға берілген қаржылық кепілдіктер бойынша ең жоғары кредиттік тәуекел 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 21,154 миллион теңгені (2020 жыл: 19,390 миллион теңге) құрады (8-Ескертпе).
Топ негізінен несиелер мен қарыздарға байланысты белгілі бір шарттарды орындауы керек. 2021 жылғы 31 желтоқсандағы және 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топ кредиттік шарттарда көзделген талаптарды сақтады.
Топқа мезгіл-мезгіл, әдеттегі іс-әрекет барысында талап арыздар түсуі мүмкін. 2021 жылы және 31 жылғы 2021 желтоқсандағы жағдай бойынша топқа қатысты айтарлықтай шағымдар немесе сот процестері болған жоқ. Өз бағалауына сүйене отырып, басшылық олар айтарлықтай залалдарға әкелмейді деп санайды.
Төмендегі кестеде 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топ үшін елеулі бақыланбайтын үлесі бар елеулі еншілес кәсіпорындар туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Тіркеу орны және негізгі қызмет орны | Назардан тыс қалған үлес проценті | Назардан тыс қалған үлеске келетін пайда/ залал | Еншілес кәсіпорындағы назардан тыс қалған үлестер |
|---|---|---|---|---|
| Еншілес кәсіпорынның атауы | ||||
| «Үлбі металлургия зауыты» АҚ | Қазақстан | 5,67% | 568 | 7,491 |
| «Аппақ» ЖШС | Қазақстан | 35% | 4,614 | 11,113 |
| «Инкай» БК» ЖШС | Қазақстан | 40% | 45,556 | 123,120 |
| «Хорасан-U» БК» ЖШС | Қазақстан | 50% | 11,839 | 110,290 |
| «Байкен-U» ЖШС | Қазақстан | 47,5% | 9,034 | 60,106 |
| «Орталық» ӨК» ЖШС | Қазақстан | 49% | 7,780 | 34,857 |
| «Волковгеология» АҚ | Қазақстан | 3,38% | (138) | 281 |
| Жиыны | 79,253 | 347,258 | ||
Төмендегі кестеде 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша топ үшін айтарлықтай, назардан тыс қалған үлесі бар елеулі еншілес кәсіпорындар туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Тіркеу орны және негізгі қызмет орны | Назардан тыс қалған үлес проценті | Назардан тыс қалған үлеске келетін пайда/ залал | Еншілес кәсіпорындағы жинақталған назардан тыс қалған үлестер |
|---|---|---|---|---|
| Еншілес кәсіпорынның атауы | ||||
| «Үлбі металлургия зауыты» АҚ | Қазақстан | 9,82% | 788 | 7,284 |
| «Аппақ» ЖШС | Қазақстан | 35% | 2,879 | 9,378 |
| «Инкай» БК» ЖШС | Қазақстан | 40% | 19,292 | 94,682 |
| «Хорасан-U» БК» ЖШС | Қазақстан | 50% | 8,888 | 98,450 |
| «Байкен-U» ЖШС | Қазақстан | 47,5% | 6,236 | 57,301 |
| «Волковгеология» АҚ | Қазақстан | 10% | (303) | 420 |
| «Қазатомөнеркәсіп-Даму» ЖШС | Қазақстан | 10% | 47 | (378) |
| Жиыны | 37,827 | 267,137 | ||
Осы еншілес кәсіпорындар бойынша жинақталған қаржылық ақпарат төмендегі кестеде келтірілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | «Үлбі металлургия зауыты» АҚ | «Аппақ» ЖШС | Инкай» БК» ЖШС | «Байкен-U» ЖШС | «Хорасан-U» БК» ЖШС | «Орталық» ӨК» ЖШС | «Волковгеология» АҚ | «Қазатомөнеркәсіп-Даму» ЖШС | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | 2021 ж. | 2020 ж. | |
| Қысқа мерзімді активтер | 74,957 | 46,052 | 17,164 | 17,428 | 108,441 | 54,033 | 44,227 | 29,913 | 89,727 | 63,461 | 54,052 | - | 8,042 | 9,086 | - | - |
| Ұзақ мерзімді активтер | 37,032 | 40,019 | 20,538 | 15,578 | 216,565 | 221,077 | 106,269 | 113,575 | 182,054 | 185,335 | 29,228 | - | 8,054 | 7,409 | - | - |
| Қысқа мерзімді міндеттемелер | (31,240) | (7,046) | (2,880) | (3,000) | (11,199) | (8,731) | (5,060) | (3,604) | (16,990) | (16,441) | (8,569) | - | (7,820) | (6,878) | - | - |
| Ұзақ мерзімді міндеттемелер | (5,390) | (7,116) | (2,910) | (3,052) | (35,022) | (35,470) | (18,733) | (19,086) | (34,049) | (35,291) | (3,573) | - | (91) | (163) | - | - |
| Капитал, соның ішінде | 75,359 | 71,909 | 31,912 | 26,954 | 278,785 | 230,909 | 126,703 | 120,798 | 220,742 | 197,064 | 71,138 | - | 8,185 | 9,454 | - | - |
| Топтың меншікті капиталы | 67,868 | 64,625 | 20,799 | 17,576 | 155,665 | 136,227 | 66,597 | 63,497 | 110,452 | 98,614 | 36,281 | - | 7,904 | 9,034 | - | 378 |
| Назардан тыс қалған үлес | 7,491 | 7,284 | 11,113 | 9,378 | 123,120 | 94,682 | 60,106 | 57,301 | 110,290 | 98,450 | 34,857 | - | 281 | 420 | - | (378) |
| Түсім | 60,254 | 46,338 | 30,902 | 21,970 | 131,866 | 78,973 | 49,981 | 38,060 | 63,117 | 49,290 | 59,195 | - | 23,513 | 21,453 | - | - |
| Тозу және амортизация | (1,924) | (1,666) | (3,184) | (1,073) | (10,913) | (10,985) | (12,694) | (10,028) | (13,842) | (11,394) | (4,971) | - | (1,424) | (1,489) | - | - |
| Оның ішінде түзетулердің әділ құнға дейінгі амортизациясы | - | - | - | - | (2,205) | (3,356) | (6,985) | (3,992) | (8,868) | (6,366) | - | - | - | - | - | - |
| Қаржылық кірістер | 360 | 171 | 278 | 244 | 127 | 111 | 340 | 358 | 116 | 187 | 8,045 | - | 22 | - | - | - |
| Қаржылық шығындар | (467) | (636) | (218) | (180) | (359) | (339) | (69) | (123) | (72) | (105) | (8,186) | - | (319) | (9) | - | - |
| Табыс салығы | (2,606) | (3,314) | (3,932) | (2,918) | (20,547) | (13,597) | (6,219) | (4,395) | (8,584) | (5,699) | (7,218) | - | 61 | 117 | - | - |
| Оның ішінде түзетулердің амортизациясынан әділ құнға дейінгі салықтық әсері | - | - | - | - | 441 | 658 | 1,404 | 800 | 1,774 | 1,273 | - | - | - | - | - | - |
| Бағамдық айырма бойынша таза пайда | 488 | 1,379 | 12 | 388 | 404 | 285 | 91 | 399 | 613 | 1,826 | 56 | - | - | 1 | - | - |
| (Құнсыздану)/құнсыздануды қалпына келтіру | (198) | (112) | 9 | (78) | (478) | - | (164) | - | - | - | 22 | - | 60 | (233) | - | - |
| Жыл ішіндегі пайда/(залал) | 5,606 | 5,463 | 13,183 | 8,227 | 76,693 | 33,315 | 19,019 | 13,148 | 23,679 | 17,775 | 27,016 | - | (1,511) | (3,233) | - | 472 |
| Компанияның акционерлеріне қатысты пайда | 5,038 | 4,675 | 8,569 | 5,348 | 31,137 | 14,023 | 9,985 | 6,912 | 11,840 | 8,887 | 19,236 | - | (1,373) | (2,930) | - | 425 |
| Назардан тыс қалған үлеске жататын пайда | 568 | 788 | 4,614 | 2,879 | 45,556 | 19,292 | 9,034 | 6,236 | 11,839 | 8,888 | 7,780 | - | (138) | (303) | - | 47 |
| Жыл ішіндегі пайда | 5,606 | 5,463 | 13,183 | 8,227 | 76,693 | 33,315 | 19,019 | 13,148 | 23,679 | 17,775 | 27,016 | - | (1,511) | (3,233) | - | 472 |
| Жыл ішіндегі өзге жиынтық кіріс/(залал) | 15 | 50 | 1 | 1 | - | (32) | (8) | (20) | - | - | 2 | - | (9) | (2) | - | - |
| Бір жылдағы жиынтық табыс/(залал) жиыны | 5,622 | 5,513 | 13,184 | 8,228 | 76,693 | 33,283 | 19,011 | 13,128 | 23,679 | 17,775 | 27,018 | - | (1,520) | (3,235) | - | 472 |
| Назардан тыс қалған қатысу үлестеріне жарияланған дивидендтер | 360 | 268 | 2,879 | 1,902 | 17,117 | 12,189 | 6,225 | 10,450 | - | - | - | - | 1 | (2) | - | - |
| Ақша қаражатының таза түсімі/(шығуы): | ||||||||||||||||
| операциялық қызмет | 7,561 | 6,935 | 13,376 | 5,807 | 26,366 | 46,968 | 13,777 | 19,324 | 12,606 | 19,052 | 17,440 | - | 109 | (639) | - | (86) |
| инвестициялық қызмет | (2,838) | (3,329) | (6,160) | (2,346) | (8,894) | (6,016) | (3,585) | (5,124) | (8,557) | (3,032) | (2,527) | - | (1,057) | (736) | - | 49 |
| қаржылық қызмет | (3,812) | (2,958) | (8,278) | (5,481) | (28,832) | (30,749) | (11,869) | (22,038) | (3,504) | (3,367) | (3) | - | 750 | 1,478 | - | (24) |
| Ақша қаражатының таза түсімі/(шығуы) | 911 | 648 | (1,062) | (2,020) | (11,360) | 10,203 | (1,677) | (7,838) | 545 | 12,653 | 14,910 | - | (198) | 103 | - | (61) |
«Инкай» БК» ЖШС бақыланбайтын қатысу үлесі мен Топ арасында пайданы бөлуге «Инкай» БК»ЖШС дивидендтерін бөлу әсер етеді. 2020 және 2021 жылдар ішінде «Инкай» БК» ЖШС жариялаған/жариялауға тиіс дивидендтер Cameco мен Компания арасындағы келісімге түзетулерге сәйкес меншік үлесін есепке алмағанда, тиісінше 59.4% және 40.6% мөлшерінде бөлінді. Бұл түзету 2020-2021 жылдары өндірістің 20%-ке төмендеуіне байланысты Cameco залалдарын өтеу үшін тараптармен келісілді. Тиісінше, 20,857 миллион теңге (2020 ж.: 5,978 миллион теңге) Топқа келетін пайдадан назардан тыс қалған қатысу үлесіне жататын пайдаға қайта сыныпталды.
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік мынадай еншілес кәсіпорындарды қамтиды:
| Қызмет түрі | Иелену үлесі | ||
|---|---|---|---|
| 2021 ж. | 2020 ж. | ||
| «Қазатомөнеркәсіп-Даму» ЖШС | Топтың инвестициялық қызметі бойынша консультациялық қызметтер көрсету | - | 90% |
| «KAP Technology» ЖШС | Байланыс қызметтерін көрсету | 100% | 100% |
| «Qorgan Security» ЖШС | Күзет қызметтерін көрсету | 100% | 100% |
| «Аппақ» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 65% | 65% |
| «Үлбі металлургия зауыты» АҚ | Уран материалдарын өндіру және қайта өңдеу, сирек металдар мен жартылай өткізгіш материалдар өндірісі | 94,33% | 90,18% |
| «Волковгеология» АҚ | Уран кенорындарын геологиялық барлау және зерттеу, Бұрғылау жұмыстарын жүзеге асыру, радиоактивтілік деңгейлерінің, экологиялық жағдайлардың мониторингі | 96,62% | 90% |
| «Жоғары технологиялар институты» ЖШС | Ғылыми-зерттеу, жобалау-конструкторлық, тәжірибелік-конструкторлық және инжинирингтік консультациялық қызметтер көрсету | 100% | 100% |
| «МК «KazSilicon» ЖШС | Металлургиялық және поликристалды кремнийді өндіру және сату, кремний өндірісінің қалдықтарын қайта өңдеу | - | 100% |
| «Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС | Күн сапалы кремний, кремний тілімшелер және фотоэлектрлі тілімшелер өндірісі | - | 100% |
| «Astana Solar» ЖШС | Фотоэлектрлік модульдер өндірісі | - | 100% |
| «Орталық» ӨК» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 51% | 100% |
| «РУ-6» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 100% | 100% |
| «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 100% | 100% |
| «Сауда-көлік компаниясы» ЖШС | Кешенді материалдық-техникалық қамтамасыз ету және көлік-экспедициялық қызмет көрсету | 99,9999% | 99,9999% |
| Kazakatom TH AG | Уранды өткізу үшін маркетингтік функцияларды жүзеге асыру, қаржы қаражатын, тауарлар мен құқықтарды инвестициялау және әкімшілендіру | 100% | 100% |
| «Инкай» БК» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 60% | 60% |
| «Байкен-U» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 52,5% | 52,5% |
| «Хорасан-U»ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
Осы шоғырландырылған қаржылық есептілік мынадай бірлескен операцияларды қамтиды:
| Қызмет түрі | Иелену үлесі | ||
|---|---|---|---|
| 2021 ж. | 2020 ж. | ||
| «Қаратау» ЖШС | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
| «Ақбастау» БК» АҚ | Уран өнімін барлау, өндіру, қайта өңдеу және өткізу | 50% | 50% |
| Energy Asia (BVI) Limited (EAL) | Коммерциялық және инвестициялық қызмет | 50% | 50% |
Швейцарияда орналасқан Kazakatom TH AG және Виргин аралдарында тіркелген EAL компанияларын қоспағанда, барлық кәсіпорындар Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген және өз қызметін жүзеге асырады.
Қаржы құралдарына қатысты есепке алу саясаты және ашу қаржы құралдарының мынадай сыныптарына қолданылады:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Ескертпе | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|---|
| Қаржылық активтер | |||
| Сауда дебиторлық берешегі | 27 | 220,024 | 117,314 |
| Банктердегі ағымдағы шоттар | 31 | 138,844 | 95,237 |
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 28 | 18,081 | 15,200 |
| Талап етілгенге дейінгі салымдар | 31 | 22,338 | 14,987 |
| Байланысты тараптарға берілген қарыздар | 30 | 8,850 | 11,512 |
| Өзге инвестициялар | 5,224 | 5,423 | |
| Кері репо мәмілелері | 30 | - | 3,118 |
| Туынды қаржы активі | - | 1,048 | |
| Қызметкерлерге берілген қарыздар | 28 | 271 | 454 |
| Байланысты тараптардан дивидендтер бойынша берешек | 28 | - | 310 |
| Өзге дебиторлық берешек | 27 | 114 | 104 |
| Мерзімді депозиттер | 28 | 43,235 | 15 |
| Кассадағы ақша қаражаты | 31 | 8 | 5 |
| Қаржылық активтер жиыны | 456,989 | 264,727 | |
| Қаржылық міндеттемелер | |||
| Облигациялар | 33 | 78,503 | 77,088 |
| Сауда кредиторлық берешек | 35 | 62,922 | 42,107 |
| Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 33 | 10,514 | 14,004 |
| Әлеуметтік салаға аударымдар бойынша міндеттеме | 36 | 3,600 | - |
| Банктік кредиттер | 33 | - | 6,734 |
| Өзге кредиторлық берешек | 35 | 3,092 | 1,841 |
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 36 | 437 | 1,016 |
| Жалдау бойынша міндеттемелер | 291 | 746 | |
| Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 36 | 133 | 250 |
| Артықшылықты акцияларды ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 36 | 265 | 265 |
| Бақыланбайтын үлес бойынша төлеуге дивидендтер | 36 | 263 | 265 |
| Қаржылық міндеттемелер жиыны | 160,020 | 144,316 | |
Қаржылық тәуекелдерге кредиттік тәуекел, өтімділік тәуекелі және нарықтық тәуекел (валюталық тәуекел, проценттік тәуекел және баға тәуекелі) жатады. Тәуекелдерді басқару жөніндегі топтың саясаты Топ ұшырайтын тәуекелдерді анықтау және талдау, тәуекелдің жол берілетін шекті мәндерін және бақылаудың тиісті тетіктерін белгілеу, сондай-ақ тәуекелдер мониторингі және белгіленген шектеулерді сақтау мақсатында әзірленді. Тәуекелдерді басқару саясаты мен жүйелері нарық жағдайлары мен топ қызметінің өзгеруіне байланысты өзгерістер енгізу қажеттілігі тұрғысынан үнемі талданады. Топ тәуекелдерді басқару процесінде ішкі саясаттар мен рәсімдерді орындау мониторингінің тиісінше жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
Осы ескертпеде Топтың көрсетілген қаржылық тәуекелдердің әрқайсысына ұшырағыштығы туралы, Топтың мақсаттары, оның саясаты және осы тәуекелдерді бағалау мен басқару рәсімдері туралы және топтың капиталды басқаруға тәсілдері туралы ақпарат берілген. Сандық сипаттағы қосымша ақпарат осы шоғырландырылған қаржылық есептіліктің бүкіл мәтіні бойынша ашылады.
Директорлар кеңесі топтың мақсаттарын қоюға және тәуекелдерді басқару жөніндегі саясатты бекітуге жауап береді. Басқарма тәуекелдерді басқару саясатын іске асыруға және тәуекелдерді басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыруға жауап береді. Тәуекелдерді басқару жөніндегі Комитет оның орындалуына жауап береді және басқарма мен Директорлар кеңесі алдында өз жұмысы туралы тұрақты есеп береді.
Топ кредиттік тәуекелге, атап айтқанда, қаржы құралы бойынша Тараптардың бірінің өз міндеттемелерін орындамау арқылы екінші Тарапқа қаржылық залал келтіру тәуекеліне ұшырайды. Кредиттік тәуекелге ұшырау төлемді кейінге қалдыру шартымен Топтың өнімді сатуы және нәтижесінде қаржылық активтер туындайтын контрагенттермен басқа да мәмілелер жасау нәтижесінде туындайды. Кредиттік тәуекел, негізінен, Топтың сатып алушылардың дебиторлық берешегімен, ақша қаражатымен және олардың баламаларымен, байланысты тараптарға берілген мерзімді депозиттермен және қарыздармен байланысты.
Қаржы активтерінің баланстық құны және қаржылық кепілдіктердің номиналды құны (37-Ескертпе) Топтың кредиттік тәуекелге ұшырағыштығының ең жоғары деңгейін көрсетеді. Ақша қаражатымен, олардың баламаларымен және мерзімді депозиттермен байланысқан кредиттік тәуекел контрагенттерді халықаралық рейтингтік агенттіктер беретін жоғары қолжетімді кредиттік рейтингтері бар банктер ұсынуына байланысты шектелген.
Төменде 2021 жылғы 31 желтоқсандағы топтың салымдары орналастырылған қаржы мекемелерінің кредиттік рейтингі туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Рейтингімен Standard & Poor’s AАА А- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВВ+ ВBB- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВ+ В- | Өзгелері | Барлығы |
|---|---|---|---|---|---|
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 7,449 | 1,206 | 8,997 | 429 | 18,081 |
| Мерзімді депозиттер | - | - | 43,235 | - | 43,235 |
| Банктердегі ағымдағы шоттар | 49,430 | 27,613 | 61,801 | - | 138,844 |
| Талап етілгенге дейінгі салымдар | 3,024 | 337 | 18,977 | - | 22 338 |
| Жиыны | 59,903 | 29,156 | 133,010 | 429 | 222,498 |
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанға Топтың салымдары орналастырылған қаржы мекемелерінің кредиттік рейтингі туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Рейтингімен Standard & Poor’s AАА А- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВВ+ ВBB- | Рейтингімен Standard & Poor’s ВВ+ В- | Өзгелері | Барлығы |
|---|---|---|---|---|---|
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 924 | 1,035 | 12,812 | 429 | 15,200 |
| Мерзімді депозиттер | - | - | 15 | - | 15 |
| Банктердегі ағымдағы шоттар | 7,476 | 33,758 | 54,001 | 2 | 95,237 |
| Талап етілгенге дейінгі салымдар | 651 | - | 14,336 | - | 14,987 |
| Жиыны | 9,051 | 34,793 | 81,164 | 431 | 125,439 |
Топ барлық сауда және өзге де дебиторлық берешек үшін бүкіл мерзім ішінде күтілетін кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві пайдаланылатын күтілетін кредиттік залалдарды бағалауға 9 ХҚЕС-те (IFRS) көзделген оңайлатылған тәсілді қолданады.
Күтілетін кредиттік залалдарды бағалау үшін сауда қарызы несиелік тәуекелдің жалпы сипаттамаларына және төлемнің кешіктірілген күндерінің санына қарай топтастырылды.
Күтілетін кредиттік залалдардың деңгейлері тиісінше 2021 жылғы 31 желтоқсанға немесе 2020 жылғы 31 желтоқсанға дейін 24 ай бұрын сату бойынша төлемдер кестесіне және осы кезеңде келтірілген ұқсас тарихи кредиттік залалдарға негізделеді. Өткен кезеңдердегі залалдар деңгейі макроэкономикалық факторлар туралы ағымдағы және болжамды ақпаратты ескере отырып түзетілмейді, өйткені оның айтарлықтай әсері жоқ.
Жақын болашақта күтілетін орта (12 ай) күтілетін несиелік залалдардың параметрлерін бағалау үшін қолданылатын уақыт қатарларында көрсетілген ортаға ұқсас.
Сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві төмендегі кестеде ұсынылған резервтер матрицасына сәйкес айқындалады.
| Қазақстандық миллион теңгемен | Шығындар деңгейі | Жалпы баланстық құны | Бүкіл мерзімге барлық мерзім үшін шығындар |
|---|---|---|---|
| 2021 ж. | |||
| Сауда дебиторлық берешегі | |||
| ағымдағы | 0,06% | 220,084 | (132) |
| төлемнің 30-дан 90 күнге дейін кешіктірілуімен | 32,04% | 104 | (32) |
| төлемнің 360 күннен астам кешіктірілуімен | 100% | 8 | (8) |
| Сауда дебиторлық берешегінің жиынтығы (жалпы баланстық құны) | 220,196 | ||
| Кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві | (172) | ||
| Сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша сауда дебиторлық берешек жиынтығы (баланстық құны) | 220,024 | ||
| Қазақстандық миллион теңгемен | Шығындар деңгейі | Жалпы баланстық құны | Бүкіл мерзімге барлық мерзім үшін шығындар |
|---|---|---|---|
| 2020 ж. | |||
| Сауда дебиторлық берешегі | |||
| ағымдағы | 0,07% | 114,072 | (81) |
| төлемнің 30 күннен кем кешіктірілуімен | 0,15% | 3,328 | (5) |
| төлемнің 360 күннен астам кешіктірілуімен | 100% | 23 | (23) |
| Сауда дебиторлық берешегінің жиынтығы (жалпы баланстық құны) | 117,423 | ||
| Кредиттік залалдарға арналған бағалау резерві | (109) | ||
| Сатып алушылармен жасалған шарттар бойынша сауда дебиторлық берешек жиынтығы (баланстық құны) | 117,314 | ||
Төмендегі кестеде 2021 және 2020 жылдардың басы мен аяғы арасындағы кезеңде болған сауда және басқа да дебиторлық берешек үшін кредиттік залалдарға арналған бағалау резервіндегі өзгерістер түсіндіріледі.
| Қазақстандық миллион теңгемен | Сауда дебиторлық берешегі | Басқа да дебиторлық берешек |
|---|---|---|
| 2020 жылғы 1 қаңтарға құнсыздануға арналған резерв | 483 | 764 |
| Жыл ішінде құнсыздануға арналған резервтің ұлғаюы | 47 | 2 |
| Қалпына келтірілді | (398) | (11) |
| Жыл ішінде есептен шығарылған сомалар | (23) | (681) |
| 2020 жылғы 31 желтоқсанға құнсыздануға арналған резерв | 109 | 74 |
| Жыл ішінде құнсыздануға арналған резервтің ұлғаюы | 184 | 34 |
| Шетел валютасын қайта есептеу | 1 | - |
| Қалпына келтірілді | (121) | (2) |
| Жыл ішінде есептен шығарылған сомалар | (1) | - |
| 2021 жылғы 31 желтоқсанға құнсыздануға арналған резерв | 172 | 106 |
Топтың сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік тәуекелге ұшырауы, негізінен, әрбір сатып алушының жеке сипаттамаларына байланысты. Клиенттер базасының демографиялық көрсеткіштері, оның ішінде белгілі бір салаға немесе сатып алушылар өз қызметін жүзеге асыратын елге тән дефолт қаупі несиелік тәуекел деңгейіне айтарлықтай әсер етпейді. Топ кредиттік тәуекелдің шоғырлануына ұшырайды. 2021 жылы топ кірістерінің шамамен 65% (2021 жылғы 31 желтоқсандағы дебиторлық берешектің 53%-і) жеті негізгі сатып алушыға сатуға тиесілі (2020 ж.: кірістердің 66%-і және дебиторлық берешектің 52%-і жеті негізгі сатып алушыға сатуға келеді). Топ ұқсас сипаттамалары бар контрагенттерді олар байланысты Тараптар болған кезде анықтайды.
Топ кредиттік саясатты қолданады, оған сәйкес әрбір жаңа клиенттің кредиттік қабілеттілігі оған төлемдер мен жеткізілімдерді жүзеге асырудың стандартты шарттары мен мерзімдері ұсынылғанға дейін жеке-жеке талданады.
Топ сауда және басқа дебиторлық берешектерге қатысты сақтандыруды талап етпейді.
Географиялық өңірлер бөлінісінде есепті күнгі жағдай бойынша сауда дебиторлық берешекке қатысты кредиттік тәуекелдің ең жоғары деңгейі мынадай болды:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Қытай | 68,397 | 35,639 |
| Канада | 60,276 | 9,089 |
| АҚШ | 46,564 | 6,767 |
| Ресей | 20,134 | 18,570 |
| Ұлыбритания | 11,929 | 13,265 |
| Қазақстан | 5,792 | 6,932 |
| Еуропалық Одақ | 5,645 | 22,709 |
| Жапония | 1,287 | 3,063 |
| Аргентина | - | 1,221 |
| Бразилия | - | 59 |
| Жиыны | 220,024 | 117,314 |
Тауарларды сату бойынша орташа кредиттік кезең 30 күнді құрайды. Шот-фактура берілген күннен бастап алғашқы 30 күн ішіндегі дебиторлық берешек бойынша проценттер есептелмейді.
Байланысты тараптарға берілген қарыздарға қатысты кредиттік тәуекел (30-ескертпе) берілген қаражатты қайтармау мүмкіндігіне байланысты туындайды. Бірлескен және қауымдасқан кәсіпорындарға берілген қарыздарға қатысты топ қарыз алушылардың активтерін кепілдендіру түріндегі қарызды қамтамасыз етуді талап ету арқылы кредиттік тәуекелді азайтады. Қарыз алушыларда несиелік рейтинг болмайды.
Күтілетін кредиттік залалдарды бағалау-оны алу үшін бағалау әдіснамасы, модельдері және бастапқы деректері пайдаланылатын бағалау. Мынадай компоненттер кредиттік залалдарға арналған бағалау резервіне елеулі әсер етеді: дефолтты айқындау, кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаюы, дефолт ықтималдығы, дефолт тәуекеліне ұшырау және дефолт жағдайындағы залал мөлшері, сондай-ақ макроэкономикалық сценарий модельдері. Топ есептелген күтілетін кредиттік залалдар мен берілген кредиттер мен кепілдіктер бойынша нақты шығындар арасындағы алшақтықты азайту мақсатында модельдер үшін модельдер мен бастапқы деректерді үнемі тексереді және растайды.
Топ күтілетін несиелік залалдарды, негізінен өзінің болжамды макроэкономикалық моделінің нәтижелерін бағалау үшін расталған болжамды ақпаратты пайдаланды. Талдау үшін оңай түсіндірілетін кейбір болжамдарды қолдануға болады: ЖІӨ өсу қарқыны, инфляция, айырбас бағамы, мұнай бағасы және қысқа мерзімді экономикалық индикатор. Соңғы макроэкономикалық сценарийде инфляция деңгейінің тарихи байқалатын мәндері және жұмыс істемейтін қарыздар үлесі ғана пайдаланылады. Перспективалар туралы ақпарат есепті күннен кейінгі келесі жылдың шегіндегі дефолт ықтималдығының параметрлеріне енгізіледі. Бұдан басқа, кредиттік шығындарды есептеу үшін S&P рейтингтік агенттігінің «Annual Global Corporate Default Study and Rating Transitions» жыл сайынғы есебіне сәйкес дефолттың корпоративтік орташа кумулятивтік ықтималдығы бойынша деректер жыл сайын жаңартылады.
Өтімділік тәуекелі-бұл кәсіпорынның қаржылық міндеттемелерін орындауда қиындықтарға тап болу қаупі. Топ қолда бар қаражатты күнделікті пайдалану қажеттілігіне байланысты тәуекелге ұшырайды. Өтімділік тәуекелін Топтың корпоративтік қаржы департаменті басқарады. Басшылық ай сайын Топтың ақша қаражатының қозғалысы болжамдарын бақылайды.
Топ негізінен қарыз қаражатынан, сауда және басқа да кредиторлық берешектен тұратын тұрақты қаржыландыру базасын қолдауға тырысады. Топтың өтімділікті басқаруға деген көзқарасы Топтың өз міндеттемелерін өтеу үшін әдеттегі, сондай-ақ қауырт жағдайларда, жол берілмейтін шығындардың туындауына жол бермей және Топтың беделіне нұқсан келтірмей жеткілікті өтімді қаражаттың мүмкіндігінше тұрақты болуын қамтамасыз ету болып табылады. Топ өтімділік деңгейіне қатысты күтпеген талаптарға тез және тиісті түрде жауап беру мүмкіндігіне ие болу үшін қолда бар ақша қаражатын өтімді активтердің әртараптандырылған портфельдеріне инвестициялайды.
Топ күтілетін операциялық шығыстарды жабу үшін жеткілікті көлемде бірінші талап ету бойынша қолжетімді ақша қаражатының болуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда олардың туындауын негізді түрде болжау мүмкін емес ерекше жағдайлардың ықтимал әсері ескерілмейді, мысалы, табиғи апаттар.
Төменде өтімділік тәуекелін басқарудың маңызды элементі болып табылатын қысқа мерзімді депозиттерге орналастырылғандарды қоса алғанда, Топтың пайдаланылмаған қарыздары және уақытша бос ақша туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Қысқа мерзімді депозиттердегі сома | 65,558 | 14,987 |
| Шоттардағы ақша қаражатының сомасы | 138,867 | 95,257 |
| Қарыздар бойынша пайдаланылмаған сома | 177,902 | 241,602 |
| Жиыны | 382,327 | 351,846 |
Бұдан әрі келтірілген кесте өтеуге дейін қалған шарттық мерзімдер бойынша есепті күнгі жағдай бойынша міндеттемелерді бөлуді көрсетеді. Өтеу мерзімдері кестесінде ашылған сомалар алынған кредиттер бойынша міндеттемелердің жалпы сомасын және қаржылық кепілдіктерді қоса алғанда, келісімшарттық дисконтталмаған ақша ағындарын ұсынады. Бұл дисконтталмаған ақша ағындары қаржылық жағдай туралы есепке енгізілген сомадан ерекшеленеді, өйткені қаржылық жағдай туралы есепте көрсетілген сома дисконтталған ақша ағындары негізінде есептеледі.
Төлеуге берілетін сома тіркелген болып табылмаған жағдайларда, кестедегі сома есепті күнгі қолданыстағы шарттарға сүйене отырып айқындалады. Валюталық төлемдер споттың айырбастау бағамын пайдалана отырып, есепті кезеңнің соңына қайта есептеледі.
Төменде 2021 жылғы 31 желтоқсанға қаржылық міндеттемелерді өтеудің шарттық мерзімдері туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Теңгерімдік құны | Шарт бойынша ақша қаражатының ағындары | Талап еткенге дейін және 1 айдан кем | 1 айдан 3 айға дейін | 3 айдан 1 жылға дейін | 1 жылдан 5 жылға дейін | 5 жылдан астам |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Облигациялар | 78,503 | 88,550 | - | - | 3,080 | 85,470 | - |
| Сауда кредиторлық берешек | 62,922 | 62,922 | - | 62,922 | - | - | - |
| Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 10,514 | 10,514 | 10,514 | - | - | - | - |
| Әлеуметтік салаға аударымдар бойынша міндеттеме | 3,600 | 3,600 | - | - | 3,600 | - | - |
| Өзге кредиторлық берешек | 3,092 | 3,092 | - | 3,092 | - | - | - |
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 437 | 437 | - | 90 | 271 | 76 | - |
| Жалдау бойынша міндеттемелер | 291 | 350 | - | 52 | 156 | 102 | 40 |
| Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 133 | 21,154 | 21,154 | - | - | - | - |
| Артықшылық акцияларын ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 | - | - | - | 265 | - |
| Өзге қатысушыларға төленетін дивидендтер | 263 | 263 | - | 263 | - | - | - |
| Жиыны | 160,020 | 191,147 | 31,668 | 66,419 | 7,107 | 85,913 | 40 |
Жоғарыда келтірілген кестеде сатуға арналған опцион тетігіне сәйкес «Орталық ӨК» ЖШС және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС-қа қатысты сатуға арналған опцион орындалған жағдайда талап етілуі мүмкін ақша қаражатының әлеуетті жылыстауы қамтылмайды. Бұл, Топтың бағалауы бойынша, ол осындай пут опциондардың орындалуын бақылайды және, демек, ақша қаражатын төлеу бойынша сөзсіз міндеттемелерге ие емес (толығырақ 1-ескертпені қараңыз).
Төменде 2020 жылғы 31 желтоқсанға қаржылық міндеттемелерді өтеудің шарттық мерзімдері туралы ақпарат берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | Теңгерімдік құны | Шарт бойынша ақша қаражатының ағындары | Талап еткенге дейін және 1 айдан кем | 1 айдан 3 айға дейін | 3 айдан 1 жылға дейін | 1 жылдан 5 жылға дейін | 5 жылдан астам |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Банктік кредиттер | 6,734 | 6,763 | - | - | 6,763 | - | - |
| Банктік емес несиелер | - | - | - | - | - | - | - |
| Облигациялар | 77,088 | 88,589 | - | - | 788 | 87,801 | - |
| Сауда кредиторлық берешек | 42,107 | 42,107 | - | 42,107 | - | - | - |
| Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | 14,004 | 14,004 | 14,004 | - | - | - | - |
| Өзге кредиторлық берешек | 1,841 | 1,841 | - | 1,841 | - | - | - |
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 1,016 | 1,055 | - | 155 | 465 | 435 | - |
| Жалдау бойынша міндеттемелер | 746 | 898 | - | 133 | 400 | 262 | 103 |
| Шығарылған қаржылық кепілдіктер | 257 | 19,390 | 19,390 | - | - | - | - |
| Артықшылық акцияларын ұстаушылар алдындағы міндеттемелер | 265 | 265 | - | - | - | 265 | - |
| Өзге қатысушыларға төленетін дивидендтер | 265 | 265 | - | 265 | - | - | - |
| Жиыны | 144,323 | 175,177 | 33,394 | 44,501 | 8,416 | 88,763 | 103 |
Топ нарықтық тәуекелдердің әсеріне бейім. Нарықтық тәуекел – бұл нарықтық бағалардың өзгеруі Топтың пайдасына немесе оның қаржылық құралдарының құнына теріс әсер ететін тәуекел. Нарықтық тәуекелдер а) шетел валюталары, б) проценттік активтер мен міндеттемелер және В) нарықтағы жалпы және ерекше өзгерістер тәуекеліне ұшыраған үлестік құралдар бойынша ашық позициялармен байланысты. Нарықтық тәуекелді басқарудың мақсаты нарықтық тәуекелге ұшырауды бақылау және инвестициялардың кірістілігін оңтайландыруға қол жеткізе отырып, оны қолайлы шектерде ұстау болып табылады. Басшылық қабылданатын тәуекелдің деңгейіне қатысты лимиттерді белгілейді және олардың сақталуын тұрақты негізде бақылайды. Алайда, бұл тәсілді қолдану нарықта айтарлықтай өзгерістер болған жағдайда осы шектеулерден тыс шығындардың алдын ала алмайды.
Төменде келтірілген нарықтық тәуекелге сезімталдық бір фактордың өзгеруіне негізделген, өйткені барлық басқа ауыспалы сипаттамалар өзгеріссіз қалады. Іс жүзінде бұл мүмкін емес және бірнеше факторлардың өзгеруі бір – бірімен байланысты болуы мүмкін-мысалы, проценттік мөлшерлеме мен валюта бағамдарының өзгеруі.
Топ Функционалдық валютадан өзгеше валютада көрсетілген сату, сатып алу және қарыздарды тарту операцияларын жүзеге асыра отырып, валюталық тәуекелге ұшырайды. Қарыздар Топтың қолданыстағы бөлімшелері ақша қаражатының ағындары жинақталатын валютаға сәйкес келетін валюталармен көрсетілген. Осылайша, негізінен туынды құралдарды пайдаланбай экономикалық хеджирлеу әсеріне қол жеткізіледі. Шетел валюталарында көрсетілген өзге де ақшалай активтер мен міндеттемелерге қатысты Топ төлем валютасын ескере отырып, болашақ шығыстарды жоспарлау арқылы жол берілетін шектерде тәуекелге ұшыраған нетто-позицияны ұстап тұруға тырысады. Топ негізінен АҚШ долларының құбылу қаупіне ұшырайды.
Топтың валюталық тәуекелге ұшырағыштығы былайша берілген:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| АҚШ долларымен көрсетілген | ||
| Сауда дебиторлық берешегі | 207,325 | 105,945 |
| Банктердегі ағымдағы шоттар | 95,630 | 60,125 |
| Байланысты тараптарға берілген қарыздар* | 8,663 | 11,512 |
| Басқа да дебиторлық берешек | 1 | - |
| Мерзімді депозиттер | 43,212 | - |
| Өзге активтер | 17,252 | 13,300 |
| Активтер жиыны | 372,083 | 190,882 |
| Облигациялар* | (78,503) | (77,088) |
| Банктік және банктік емес несиелер | - | (6,734) |
| Сауда және өзге де кредиторлық берешек | (13,110) | (1,079) |
| Басқа да қаржылық міндеттемелер | (34,048) | (10,593) |
| Міндеттемелер жиыны | (125,661) | (95,494) |
| Валюталық тәуекелге ұшыраудың таза сомасы | 246,422 | 95,388 |
* «Қызылқұм» ЖШС берген қарыз және облигациялар теңгемен номинацияланған, бірақ теңгеге қатысты АҚШ доллары бағамының өзгеруіне индекстеу туралы ережелерден тұрады.
2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша теңге бағамының 13%-ке әлсіреуі және АҚШ долларына қатысты 10%-ке нығаюы (2020 жыл: 14%-ке әлсіреуі және 11%-ке нығаюы) кезең ішінде капитал мен пайданың немесе залалдың шамасын төменде көрсетілген сомаларға ұлғайтқан/азайтқан болар еді.
| В миллионах казахстанских тенге | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| АҚШ доллары бағамының 13% ке өсуі (2020 ж.: 14%) | 25,628 | 10,688 |
| АҚШ доллары бағамының 10% ке төмендеуі (2020 ж.: 11%) | (19,714) | (8,394) |
Жоғарыда көрсетілгендей, АҚШ долларына қатысты теңге бағамының өзгеруі 2021 жылғы тарихи нарықтық деректер негізінде есептелген орташа квадраттық ауытқу мөлшеріндегі нарықтық тәуекелдің ықтимал өзгерістері болып табылады.
Топтың қызметі халықаралық нарықтарда АҚШ долларымен белгіленетін уран бағасының ауытқуына әсер етеді. Топтың жыл сайынғы бюджеті келесі жылға арналған уранның болжамды бағалары негізінде дайындалады.
Уранның бағасы тарихи ауытқуларға ұшырайды және Топтың бақылауынан тыс көптеген факторлардың әсерінен болады, олар мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:
Есепті ай-күнгі жағдай бойынша Топтың қаржылық активтері мен қаржылық міндеттемелеріне қатысты нарықтық бағалардың өзгеру тәуекелінің елеулі әсері болған жоқ.
Сыйақы мөлшерлемелерінің өзгеруі негізінен тартылған қарыздарға олардың әділ құнын (сыйақының бекітілген мөлшерлемесі бар борыштық міндеттемелер) я болмаса олар бойынша ақша қаражатының болашақ ағындарын (сыйақының ауыспалы мөлшерлемесі бар борыштық міндеттемелер) өзгерте отырып әсер етеді. Жаңа кредиттер мен қарыздарды тарту кезінде басшылық өзінің кәсіби пайымдаулары негізінде өтеу мерзімі басталғанға дейін күтілетін кезең ішінде Топ үшін қандай сыйақы мөлшерлемесі (тіркелген немесе ауыспалы) неғұрлым тиімді болатынын айқындайды. 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топтың қарыз алу құралдарының шамамен 100% (2020 жыл: шамамен 93%) сыйақының тіркелген мөлшерлемесіне ие. Есепті күнге сыйақы мөлшерлемелерінің түрлері бойынша Топтастырылған Топтың пайыздық қаржы құралдарының құрылымы мынадай болды:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Сыйақының тіркелген мөлшерлемесі бар құралдар | ||
| Мерзімді депозиттер | 43,235 | 15 |
| Пайдаланылуы шектеулі ақша қаражаты | 18,081 | 15,200 |
| Талап етілгенге дейінгі салымдар | 22,338 | 14,987 |
| Байланысты тараптарға берілген қарыздар | 8,850 | 11,512 |
| Кері репо мәмілелері | - | 3,118 |
| Облигациялар | (78,503) | (77,088) |
| Вексель бойынша қысқа мерзімді міндеттемелер | (10,514) | (14,004) |
| Таза позиция | 3,487 | (46,260) |
| Сыйақының құбылмалы мөлшерлемесі бар құралдар | ||
| Банктік кредиттер | - | (6,734) |
| Таза позиция | - | (52,994) |
Топ өзгерістері кезең ішіндегі пайданың немесе залалдың құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланатын құралдар үшін көзделген тәртіппен сыйақының бекітілген мөлшерлемесі бар ешқандай қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді ескермейді. Сондықтан есепті күнге сыйақы мөлшерлемелерінің қандай да бір өзгеруі кезең ішіндегі пайда немесе шығын көрсеткішіне әсер етпес еді. Алайда, қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелер пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруі салдарынан әділ құнның өзгеру тәуекеліне ұшырайды. Проценттік мөлшерлемелердің ықтимал өзгерістері осындай қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің әділ құнына елеулі әсер етпейді.
2021 жылы сыйақы мөлшерлемелерінің 125 (25) базистік пунктке ұлғаюы (азаюы) (2020 жыл: сыйақы мөлшерлемелерінің 100 (25) базистік пунктке ұлғаюы (азаюы) есепті күнге капитал мен кезең ішіндегі пайданың немесе залалдың шамасын төменде көрсетілген сомаға азайтар (ұлғайтар) еді. Бұл болжам ағымдағы нарықтық мөлшерлемелерге, сондай-ақ экономикалық ортаға негізделген проценттік мөлшерлемелердегі ықтимал өзгерістердің негізділігін басшылықтың бағалауы болып табылады. Бұл талдау барлық басқа айнымалылар, атап айтқанда шетел валюталарының айырбастау бағамдары өзгеріссіз қалады және есепті күнге өтелмеген міндеттемелердің сомасы жыл бойы өтелмеген болып қалады деген болжамға сүйене отырып жүргізілді.
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. |
|---|---|---|
| Базистік тармақтардың 125-ке (2021 ж.), 100-ге (2020 ж.) ұлғаюы | - | (54) |
| Базистік тармақтардың 25-ке (2021 ж.), 25-ке (2020 ж.) азаюы | - | 13 |
Келесі кестеде көрсетілген құралдарды қоспағанда, Топ қаржылық есептілікте танылған қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің баланстық құны олардың әділ құнына шамамен тең деп есептейді:
| Қазақстандық миллион теңгемен | 2021 ж. | 2020 ж. | ||
|---|---|---|---|---|
| Баланстық құны | Әділ құн | Баланстық құны | Әділ құн | |
| Қаржылық міндеттемелер | ||||
| Тарихи шығындар бойынша міндеттемелер | 437 | 326 | 1,016 | 759 |
| Жиыны | 437 | 326 | 1,016 | 759 |
Қаржылық міндеттемелердің әділ құнын бағалау кезінде басшылық мынадай жол берулерді пайдаланды: (а) процентсіз қаржылық міндеттемелер мен тіркелген проценттік мөлшерлемелері бар міндеттемелер үшін қаржылық міндеттемелер нарықтық міндеттемелерге барынша жақындатылған тиімді проценттік мөлшерлеме бойынша дисконтталды; (б) құбылмалы мөлшерлемесі бар қаржылық міндеттемелер үшін қаржылық міндеттемелердің әділ құны іс жүзінде баланстық құннан ерекшеленбейді, өйткені ақшаның уақытша құнының әсері шамалы.
Топ Топтың үздіксіз қызметті жалғастыру, инвесторлардың, кредиторлардың және нарықтың сенімін сақтау, акционерлерге табыстылықтың қолайлы деңгейін қамтамасыз ету, капитал құнын барынша азайтуға мүмкіндік беретін капиталдың оңтайлы құрылымын қолдау, сондай-ақ бизнестің болашақ дамуын қамтамасыз ету үшін капиталдың тұрақты базасын қолдау саясатын ұстанады. Капитал қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есепте танылған Топтың барлық капиталы мен резервтерін қамтиды.
Топ кәсіпорындары банктермен жасасқан кредиттік келісімдердің міндетті шарттарына сәйкес, Топ өзіне қолданылатын заңдарды барлық жағынан сақтауы тиіс, кредиттік келісімдерде көзделген жағдайларды қоспағанда, оның қандай да бір активтеріне қатысты міндеттемелер жасамауы немесе оларды құруға жол бермеуі немесе активтерді өткізбеуі, сатып алуға, бірігуге және бірігуге кредит беруші банктерден рұқсат алуға тиіс. шыққан жағдайда, сондай-ақ Топ уранды азаматтық мақсаттар үшін ядролық қаруды таратпау туралы шартқа қол қойған және Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің мүшелері болып табылатын елдерде ғана болатын сатып алушыларға сата алады. Сонымен қатар, Топ Топтың шоғырландырылған ақпаратына негізделген бірнеше негізгі қаржылық көрсеткіштерді белгіленген деңгейде ұстауы керек, мысалы:
Топта капиталды басқару үшін ұқсас сыртқы ішкі сандық көрсеткіштер белгіленген.
Топ қаржылық емес ұйымдар үшін борыш пен қаржылық орнықтылықты басқарудың бірыңғай қағидаттары мен механизмдерін қабылдау арқылы мақсаты қаржылық тәуекелдерді басқару болып табылатын борышты және қаржылық орнықтылықты басқару саясатын қолданады.
2021 және 2020 жылдар ішінде Топ кредиттер мен қарыздарға байланысты шарттарды қоса алғанда, капитал деңгейіне қойылатын барлық сыртқы және ішкі талаптарды сақтады.
Әділ құнды бағалау нәтижелері әділ құн иерархиясының деңгейлері бойынша былайша талданады және бөлінеді:(i) 1-деңгейге ұқсас активтер немесе міндеттемелер үшін белсенді нарықтарда баға белгіленетін бағалар (түзетілмейтін) бойынша бағалар жатады; (ii) 2-деңгейге – барлық пайдаланылатын Елеулі бастапқы деректер актив немесе міндеттеме үшін тікелей (яғни, мысалы, бағалар) немесе жанама (яғни, мысалы, бағадан туынды құралдар) бақыланатын болып табылатын бағалау әдістерінің көмегімен алынғандар, және (iii) бақыланатын нарықтық деректерге негізделмеген бағалар болып табылатын 3-деңгейдің бағалары (яғни бақыланбайтын бастапқы деректерге негізделген). Қаржы құралдарын әділ құн иерархиясында қандай да бір санатқа жатқызу кезінде басшылық пайымдауларды пайдаланады. Егер әділ құнды бағалауда елеулі түзетуді талап ететін байқалатын деректер пайдаланылса, онда ол 3-деңгейге жатады. Пайдаланылатын деректердің маңыздылығы әділ құнды бағалаудың барлық жиынтығы үшін бағаланады.
Әділ құн бойынша бағаланбайтын, бірақ әділ құнды ашу жасалатын барлық активтер мен міндеттемелерді бағалау әділ құн иерархиясының 3-деңгейіне жатады.
Әділ құн иерархиясының 3 деңгейінде әділ құнды бағалау ақшалай қаражаттың дисконтталған ағындарының әдісі арқылы орындалды. Белсенді нарықта баға белгілеулері жоқ құбылмалы проценттік мөлшерлемесі бар туынды құралдардың әділ құны теңгерімдік құнға тең деп қабылданды. Белсенді нарықта баға белгілеулері жоқ тіркелген проценттік мөлшерлемесі бар құралдардың әділ құны ұқсас кредиттік тәуекел мен өтеудің ұқсас мерзімін болжайтын жаңа құралдар үшін қарыз алу нарығында қолданыстағы проценттік мөлшерлемесі қолдана отырып, ақша қаражатының дисконтталған ағындарының әдісіне негізделеді.
Құбылмалы проценттік мөлшерлемесі бар құралдардың әділ құны, әдетте, олардың баланстық құнына тең. Амортизацияланған құны бойынша көрсетілетін активтердің әділ құнын бағалау 3-деңгейге жатады. Тіркелген проценттік мөлшерлемесі бар құралдардың әділ бағалау құны ұқсас кредиттік тәуекелді және өтеудің ұқсас мерзімін болжайтын жаңа құралдар үшін қолданыстағы проценттік мөлшерлемені қолдана отырып, ақша қаражатының күтілетін болашақ ағындарының сомаларын дисконттау әдісіне негізделеді. Пайдаланылған дисконттау мөлшерлемесі контрагенттің несиелік тәуекеліне байланысты.
Өзге міндеттемелердің әділ құны бағалау әдістерін пайдалана отырып айқындалады. Белгіленген проценттік мөлшерлеме және белгіленген өтеу мерзімі бар құралдардың есептік әділ құны ұқсас кредиттік тәуекелі және өтеуге дейінгі осындай мерзімі бар жаңа құралдары үшін проценттік мөлшерлемені қолдана отырып, күтілетін дисконтталған ақша ағындарына негізделеді. Талап бойынша өтелетін немесе алдын ала хабардар ету кезінде өтелетін міндеттемелердің әділ құны («талап бойынша өтелуге жататын міндеттемелер») талап бойынша төленетін, міндеттемені өтеу туралы ықтимал талап қоюдың бірінші күнінен бастап дисконтталған сома ретінде есептеледі. Пайдаланылатын дисконттау мөлшерлемелері өтеу мерзімі мен міндеттеме валютасына байланысты жылдық 4.5%-тен 11,8%-ке дейін өзгеріп отырады.
9 «Қаржы құралдары» ХҚЕС (IFRS) сәйкес Топ өзінің қаржы активтерін мынадай санаттар бойынша жіктейді: (а) пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері; (б) Өзге жиынтық кіріс арқылы бағаланатын қаржы активтері және (В) амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қаржы активтері. «Пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржы активтері» санатының екі кіші санаты бар: (i) міндетті түрде пайда немесе шығын арқылы әділ құны бойынша бағаланатын активтер және (ii) бастапқы тану кезінде немесе кейіннен осы санатқа жатқызылған активтер. Есепті кезеңнің соңында Топтың барлық қаржы активтері пайда немесе шығын арқылы әділ құн бойынша ескерілетін туынды қаржы активінен басқа амортизацияланған құн бойынша санатқа енгізіледі. Топтың барлық қаржылық міндеттемелері амортизацияланған құны бойынша көрсетілді. Әділ құн шамамен баланстық құнға тең.
Есепті ай-күннен кейін Қазақстан мен Ресейде/Украинада маңызды геосаяси оқиғалар болды. Бүгінгі таңда бұл оқиғалар Топтың қызметіне айтарлықтай әсер еткен жоқ, дегенмен нәтижесінде пайда болған нарықтық белгісіздік Компанияның бағалы қағаздарының сатылатын бағасының айтарлықтай төмендеуіне әкелді. Басшылық, егер бар болса, Топтың қаржылық жағдайына немесе операциялық нәтижелеріне болашақ әсерлердің салдарын болжай алмайды. Басшылық жоғарыда аталған оқиғалардың ықтимал әсерін бақылауды жалғастырады және бизнеске жағымсыз әсердің алдын алу үшін барлық қажетті қадамдарды жасайды.
2022 жылғы 2 қаңтарда Қазақстанның Маңғыстау облысында отын бағасының өсуіне байланысты митингілер басталды, олар одан әрі Қазақстанның басқа өңірлеріне таралды. Наразылық білдірушілер бірқатар әлеуметтік және экономикалық талаптарды алға тартты. Үкімет талаптарға жауап ретінде, оның ішінде отын бағасын төмендету бойынша шаралар қабылдағанына қарамастан, кейіннен митингілер Алматы қаласында және елдің оңтүстік өңірлеріндегі жаппай тәртіпсіздіктерге ұласты.
Осыған байланысты 2022 жылғы 5 қаңтарда елде 2022 жылғы 19 қаңтарға дейін төтенше жағдай режімі енгізілді, байланыс құралдарына, сондай-ақ азаматтар мен көлік қозғалысына, оның ішінде теміржол тасымалы мен әуе қатынасына шектеулер енгізілді.
Бүгінгі таңда еліміздің барлық өңірлерінде жағдай тұрақтанды, төтенше жағдай режімі жойылды. Коммуналдық объектілер мен тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерінің функционалдығы қалпына келтірілді, байланыс құралдары мен қозғалысқа шектеулер алынып тасталды.
24 ақпанда Ресей президенті Луганск Халық Республикасы мен Донецк Халық Республикасының тәуелсіздігін мойындайтынын жариялады, ал Ресей әскерлері Украина аумағына жіберілді. Ресейдің әрекеттеріне жауап ретінде АҚШ, Еуропалық Одақ және бірқатар басқа мемлекеттер Ресейге қарсы санкциялар, соның ішінде бірқатар ресейлік қаржы институттарын SWIFT-тен ажыратуды енгізді.
Ресей рублінің күрт құнсыздануына байланысты теңге бағамы түзетіле бастады. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстандық қаржы жүйесінің тұрақтылығын қолдау бойынша бірқатар шаралар қабылдады.
АҚШ азаматтары мен заңды тұлғаларға Сбербанкпен, ВТБ Банкімен және ҚР Қаржы министрлігінің тізбесінде көрсетілген өзге де ұйымдармен шетелдік активтерді бақылау басқармасының рұқсатынсыз (осы банктердің 50 процент немесе одан да көп үлесі бар еншілес компанияларды қоса алғанда) есеп айырысуды және өзге де қызметті жүргізуге тыйым салынғандықтан, Топтың осы банктермен және олардың еншілес компанияларымен қызмет етуі немесе өзара әрекеттесуі ұтымды емес. Топ қолданыстағы санкцияларға жатпайтын банктерге бос қаражатты қайта бөлу бойынша шаралар қабылдады.
Топтың Уранды байыту орталығымен (УБО) (Ресей резиденті) уранды қайта өңдеуге арналған шарты бар. Осы қаржылық есептілік күніне Топ осы Келісім бойынша қызмет көрсету жалғасады деп болжайды, өйткені жағдай УБО қызметіне және оның Топ үшін уранды қайта өңдеу бойынша мүмкіндіктеріне әсер етпеуі тиіс. Келісімшарт АҚШ долларымен көрсетілген, сондықтан бұл қызметтерді сатып алуға әсер етуі мүмкін. УБО валюталық шоттарын шектеу және бұғаттау жағдайында немесе ресейлік банктер SWIFT жүйесінен шыққан жағдайда УБО-мен АҚШ долларымен өзара есеп айырысуды жүргізу кезінде қиындықтар тәуекелі туындауы мүмкін.
Топтың экспортталатын өнімінің бір бөлігі Ресей аумағы бойынша тасымалданады және тиісінше Ресей аумағы бойынша транзитпен де, теңіз кемелерімен жүктерді жеткізумен де байланысты тәуекелдер бар. Топ Ресейге қарсы санкциялармен жағдайды және олардың дайын өнімді тасымалдауға ықтимал әсерін үнемі қадағалап отырады. Осы қаржылық есептілік күні Топтың өнімдерін түпкілікті тұтынушыларға жеткізуге байланысты қызметіне шектеулер жоқ.
Қазіргі уақытта Украинадағы оқиғалар Топтың қаржылық жағдайына әсер етпеді. Топ кірістерінің көп бөлігі АҚШ долларымен түседі және қаржыландыру АҚШ долларымен де тартылып, валюталық тәуекелдерді хеджирлеудің табиғи әсерін тудырады. Тиісінше, Ұлттық валютаның айырбас бағамының ауытқуы Топтың қаржылық нәтижелеріне айтарлықтай әсер етпейді.
2021 жылғы 22 қарашада Топ Genchi Global Limited компаниясымен «ANU Energy OEIC Ltd.» (бұдан әрі – «ANU Energy» немесе «Қор»), Астана халықаралық қаржы орталығында (бұдан әрі-АХҚО) құрылған. Қордың мақсаты жеке уранды ұзақ мерзімді инвестициялар ретінде сақтау болып табылады, оны бастапқы сатып алу қор құрылтайшыларының 50 миллион АҚШ доллары мөлшеріндегі бірлескен инвестициялары есебінен жүзеге асырылатын болады. Топтың қорға талап етілетін күрделі жарнасы 24.5 миллион АҚШ долларын құрайды және бұл сома 2022 жылдың наурыз айында төленді.
Қордың операциялық қызметі басталғаннан кейін оны дамытудың екінші кезеңі шеңберінде уранның қосымша көлемін сатып алу мақсатында жария немесе жеке орналастыру арқылы институционалдық және/немесе жеке инвесторлардан 500 миллион АҚШ долларына дейін қосымша инвестициялар тарту көзделеді. Орналастыру параметрлері мен мерзімдері нарықтық шарттармен айқындалады.
Сондай-ақ негіздемелік келісімге сәйкес Топ және ANU Energy табиғи уран концентраттарын сатып алу-сату туралы қысқа мерзімді шартқа қол қойды, оның аясында Топ 2022 жылғы мамырдан кешіктірмей табиғи уран концентраттарын жеткізуді жүзеге асырады.
Шығыс Қазақстан облысының (ШҚО) экология департаменті жүргізген тексеру нәтижелері бойынша ҮМЗ-ге әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама берілді, оның негізінде 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ҮМЗ-нің қаржылық есептілігінде жүзеге асырылған есептеулерге сәйкес 42 миллион теңге мөлшерінде айыппұл салу резерві есептелді.
2022 жылдың 10 ақпанында ҮМЗ ШҚО экология департаментінен есеп алды, оған сәйкес әкімшілік айыппұл 18,516 миллион теңгені құрады.
Топ басшылығы осы есеппен келіспейді және есептеулерді растау ықтималдығын екіталай деп санайды. ҮМЗ бұл әкімшілік айыппұлға сотта дау айта бастады.
| Термин | Анықтама |
|---|---|
| AIX | Astana International Exchange – Astana International Exchange – «Астана» Халықаралық қаржы орталығының биржасы (ХҚОБ) |
| CGN | China General Nuclear Power Corporation |
| CEO | Chief Executive Offiсer – Бас атқарушы директор |
| CO2 | Көмірқышқыл газы |
| COSO | Ішкі бақылау – интеграцияланған модель |
| CRM | Customer Relationship Management – клиенттермен өзара қатынастарды басқару жүйесі |
| EBITDA | Проценттерді, салықтарды және амортизацияны төлегенге дейінгі пайда |
| ERP | Enterprise resource planning – кәсіпорын ресурстарын жоспарлау |
| ESAP | Environmental and Social Action Plan – Экономикалық және әлеуметтік салалардағы іс-қимыл жоспары |
| EVA | Economic Value Added – Экономикалық қосылған құн – кәсіпорынға инвестицияланған бүкіл капитал үшін барлық салықтар мен төлемдерді төлегеннен кейінгі кәсіпорынның экономикалық пайдасының көрсеткіші |
| GRI | Global Reporting Initiative – Тұрақты даму саласындағы есептілік жөніндегі жаһандық бастама |
| HR | Human Resources |
| HSE | «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Директорлар кеңесінің өндірістік қауіпсіздік комитеті |
| ICMM | Кен ісі және металдар жөніндегі халықаралық кеңес |
| IFC | International Finance Corporation – Халықаралық Қаржы Корпорациясы |
| INB | Indústrias nucleares do Brasil |
| IPO | Initial public offering – акцияларды алғашқы жария орналастыру |
| ISO | International Organization for Standardization – Халықаралық стандарттау ұйымы |
| ISO 14001 | Халықаралық стандарт Environmental management systems – Requirements with guidance for use / Қоршаған орта менеджменті жүйелері – Қолдану жөніндегі талаптар мен нұсқаулық |
| ISSA | International Social Security Association – Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығы (ХӘҚҚ) |
| KASE | Kazakhstan Stock Exchange – Қазақстан қор биржасы |
| LSE | London Stock Exchange – Лондон қор биржасы |
| LTIFR | Lost Time Injury Frequency Rate – Жазатайым оқиғалардың жиілік коэффициенті |
| NAV | Net Assets Value – таза активтердің құны |
| NEI | Nuclear Energy Institute – Ядролық энергетика институты |
| ISO 45001 | Халықаралық стандарт Occupational Health and Safety Management Systems / Кәсіби қауіпсіздік пен денсаулықты басқару жүйелері – Талаптар |
| PSM | Process safety management – өндірістік үдерістің қауіпсіздігін басқару |
| REGSUN | Уран өндірісінің және шығу тегі табиғи радиоактивті материалдың қауіпсіздігін реттеу жөніндегі жыл сайынғы кеңес |
| SLA | Service Level Agreement – қызмет көрсету деңгейі туралы келісім |
| SPO | Secondary public offering – акцияларды екінші рет жария орналастыру |
| U3O8 | Уран шалатотығы-тотығы |
| UF6 | Уран гексафториді |
| UME | Uranium Metal Content Equivalent –Уран металл құрамының эквиваленті |
| UO2 | Уран диоксиді |
| UO3 | Уран триоксиді |
| WNA | World Nuclear Association – Дүниежүзілік ядролық қауымдастық |
| WNTI | World Nuclear Transport Institute — Дүниежүзілік ядролық тасымалдау институты |
| «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ | «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы» |
| ТҮБАЖ | Технологиялық үдерістерді басқарудың автоматтандырылған жүйесі |
| АЭС | Атом электр стансасы |
| АФЦ | Аффинаж цехы |
| ЯЭА | Ядролық энергия агенттігі |
| ЕДБ | Екінші деңгейлі банктер |
| АКТП | Айналмалы көлденең термиялық пеші |
| ІНҚ | Ішкі нормативтік құжаттар |
| ЖБУ | Жоғары байытылған уран |
| УБҚҚ | Уақытша бос қаржы құралдары |
| ТГАЖ | Кен-геологиялық ақпараттық жүйесі |
| ЖДҚ | Жаһандық депозитарлық қолхаттар |
| ПҚҚ | Пайдалы қазбалар қорлары жөніндегі мемлекеттік комиссия |
| Топ | Қазатомөнеркәсіп және оның шоғырландырылған еншілес ұйымдары |
| КДЖ | Кен дайындық жұмыстары |
| ГБЖ | Геологиялық барлау жұмыстары |
| УГФ | Уран гексафториді |
| ЕТҰ | Еншілес және тәуелді ұйымдар |
| ЯҚТШ | Ядролық қаруды таратпау туралы шарт |
| ӨК | Өндіруші кәсіпорын |
| ЖКО | Жол-көлік оқиғасы |
| ЖАҚ | Жабық акционерлік қоғам |
| СКС | Сатып алу категориясының стратегиясы |
| УШТ | Уранның шалатотығы-тотығы |
| ИГР | Импульстік графит реакторы |
| БЖЖ | Біріктірілген жоспарлау жүйесі |
| ЭСАЖ | Электрондық сатып алудың ақпараттық жүйесі |
| АТ | Ақпараттық технологиялар |
| ҚР МС ИСО/МЭК 17025 | Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Стандарты |
| ҚАӨ/ Қазатомөнеркәсіп/ Компания | «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ |
| Кодекс | Акцияларының (қатысу үлестерінің) елу процентінен астамы тікелей немесе жанама түрде «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ тиесілі ұйымдардағы корпоративтік басқару кодексі |
| ҚНК | Қызметтің негізгі көрсеткіші |
| ТНК | Тиімділіктің негізгі көрсеткіші |
| РҚК | Реактивті қуат компенсаторлары |
| СКЖ | Стандарттаудың корпоративтік жүйесі |
| КО | Корпоративтік орталық |
| АЭХААГ | Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік |
| МАЭК | Маңғыстау атом-энергетикалық комбинаты |
| Жергілікті қамту | Осы Шарт бойынша еңбекке ақы төлеудің жалпы қорынан сатып алу туралы шартты орындауға тартылған Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбегіне ақы төлеу құнының және (немесе) Қазақстан Республикасы резиденттерінің жеткілікті дәрежеде қайта өңдеу немесе толық өндіру қлшемшарттарына сәйкес тауарда (тауарларда) белгіленген жергілікті шығарылымның үлесі (үлестері) құнының сатып алу туралы шарт бойынша тауардың (тауарлардың) жалпы құнындағы пайыздық қамтылуы |
| МК | Металлургия комбинаты |
| ЗАСС | Зертханааралық салыстырмалы сынақтар |
| ПҚО | Пайдалы қазбалардың кен орындары |
| ҚЕХС | Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары |
| ҚР ЭМ | Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі |
| ҚР ҰБ | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі |
| ПҚСС | Пайдалы қазбаларды өндіруге салынатын салық |
| ҒЗТКЖ | Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар |
| ТБУ | Төмен байытылған уран |
| ҚК (ДК) | Қадағалау кеңесі (Директорлар кеңесі) |
| ҒО | Ғылыми орталық |
| ЖӘШ | Жалпы және әкімшілік шығыстар |
| АМТ | Аса маңызды тапсырмалар |
| ҚӘ | Қауіпті әрекеттер |
| БҰҰ | Біріккен Ұлттар Ұйымы |
| ЖШҚ | Жауапкершілігі шектеулі қоғам |
| ҚО | Қоршаған орта |
| АЖЖ | Акционерлердің жалпы жиналысы |
| ЕҚжӨҚ | Еңбек қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік |
| ҚЖ | Қауіпті жағдайлар |
| БУӨ | Байытылған уран өнімі |
| ЗТБ | Заңды тұлғалар бірлестігі |
| ҚМА | Қауіпсіздіктің мінез-құлық аудиті |
| ПГ | Парниктік газдар |
| АБІ | Алдын ала біліктілік іріктеу |
| ӨЕ | Өнімді ерітінді |
| ЖҰШ | Жерасты ұңғымалық шаймалау |
| ПТР | Полимеразды тізбекті реакция |
| ӨЭБ | Өндірістік экологиялық бақылау |
| РАҚ | Радиоактивті қалдықтар |
| ҚР | Қазақстан Республикасы |
| БҰҰ КӨ НК | БҰҰ климаттың өзгеруі туралы негіздемелік конвенциясы |
| РФ | Ресей Федерациясы |
| ІАҚ | Ішкі аудитор қызметі |
| БФҚ | Бас физиктің қызметі |
| ДК | Директорлар кеңесі |
| ББҰ | Бірлесіп бақыланатын ұйым |
| БАҚ | Бұқаралық ақпарат құралдары |
| ТМД | Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы |
| БО | Бірлескен операциялар |
| БК | Бірлескен кәсіпорын |
| ТБЖ | Тәуекелдерді басқару жүйесі |
| СХК | «Сібір химия комбинаты» ААҚ |
| АҚШ | Америка Құрама Штаттары |
| КЭС | Күн электр стансасы |
| ЖБЖ | Жылу бөлетін жинақтар |
| ТД | Тауарлық десорбат |
| ТМҚ | Тауарлық-материалдық құндылықтар |
| ТРҚҚ | Төмен радиоактивті қатты қалдықтар |
| ЖСҚ | Жылу сорғы қондырғылары |
| ЖШС | Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі |
| ҮМЗ | «Үлбі металлургия заводы» АҚ |
| УӨ | Уран өндірісі |
| ТД | Тұрақты даму |
| Қор | «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы |
| ФЭС | Фотоэлектр стансалары |
| Холдинг | Топ, бірлескен кәсіпорындар және қауымдасқан кәсіпорындар |
| УБО | Уранды байыту орталығы |
| ТДМ | БҰҰ тұрақты даму саласындағы мақсаттар |
| ТЖ | Төтенше жағдайлар |
| ЕАБС | Елтаңба алымына балама салық |
| ЯБМ | Ядролық бөлінетін материал |
| ЯОЦ | Ядролық-отын циклы |
Бұл шолу Ұлыбританияның заңнамасына және осы құжат күніндегі салық және кедендік алымдар бойынша Ұлыбританияның мемлекеттік басқару тәжірибесіне негізделген, олардың әрқайсысы кері күшке ие бола отырып өзгеруі мүмкін. Егер басқа нұсқаулар болмаса, осы шолу акциялардың немесе ЖДҚ абсолютті бенефициарлық иелері болып табылатын және (1) салық салу мақсатында Ұлыбритания резиденттері болып табылатын; (2) кез келген басқа юрисдикцияда салық салу мақсатында резиденттер болып табылмайтын және (3) Қазақстан Республикасында акцияларды иеленумен немесе ЖДҚ байланысты тұрақты мекемесі (бұдан әрі – Ұлыбританияның ұстаушылары) жоқ тұлғалар үшін Ұлыбританияның салық салуының кейбір салдарына ғана қатысты болады.
Сонымен қатар, осы шолуда (1) негізгі капитал ретінде акцияларды және ЖДҚ иеленетін Ұлыбританияның Ұстаушылары үшін салық салдары ғана қарастырылады және дилерлер сияқты Ұлыбританияның Ұстаушыларының кейбір басқа санаттарына қатысты болуы мүмкін салық салдары қарастырылмайды; (2) Ұлыбританияның Ұстаушыларының Компанияның дауыс беретін акцияларының 10 немесе одан да көп процентін тікелей немесе жанама түрде бақыламауына жол беріледі; (3) ЖДҚ ұстаушысының осындай акциялар бойынша базалық акциялар мен дивидендтерге бенефициарлық құқығының болуына жол беріледі; және (4) сақтандыру компаниялары, инвестициялық компаниялар, қайырымдылық мекемелері немесе зейнетақы қорлары болып табылатын Ұлыбританияның ұстаушылары үшін салық салдары қарастырылмайды.
Бұл шолу жалпы нұсқаулық болып табылады және Ұлыбританияның нақты ұстаушыларына заңды және салық мәселелері бойынша кеңес ретінде арналмаған және олай қарастырылмауы керек. Тиісінше, инвесторлар өздерінің салық мәселелері жөніндегі кеңесшілерінен Ұлыбританияның заңнамасына және олардың нақты жағдайында салық және кедендік алымдар бойынша Ұлыбританияның мемлекеттік басқару практикасына сәйкес акцияларды немесе ЖДҚ сатып алу, иелену және иеліктен шығару салдарларына қатысты кеңес алуы керек.
ЖДҚ бойынша алынатын табыстың Ұлыбританияда көзі жоқ деп жол берілген жағдайда, мұндай табысқа Ұлыбританияның төлем көзінен салық салынбауға тиіс. Акциялар бойынша дивидендтерді төлеуге Ұлыбританияның төлем көзінен салық салынбайды.
Акциялар немесе ЖДҚ бойынша дивиденд алатын Ұлыбританияның ұстаушысы төлем көзінен қазақстандық салықтарды шегергенге дейін төленген дивидендтің жалпы сомасына төлем көзінен қазақстандық салықты есепке алуға қандай да бір соманың болуын ескере отырып, Ұлыбританияның табыс немесе корпоративтік салығын (жағдайға байланысты) төлеуге міндетті болуы мүмкін. Ұлыбританияның ұстаушысы-резидент болып табылатын және Ұлыбританияда тұратын жеке тұлға тиісті салық жылы үшін алынған барлық дивидендтердің алғашқы 5 000 фунт стерлингіне (нөлдік дивидендтік мөлшерлеме), соның ішінде сол салық жылы үшін акцияларға салынған кез келген басқа инвестициялардан алынған дивидендтерді салық салудан нақты босату қолданылатын акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке Ұлыбританияның табыс салығын төлейді. Ұлыбританияның ұстаушысы-резидент болып табылатын, бірақ Ұлыбританияда тұрмайтын және қаражатты аудару негізінде Ұлыбританияға салық салуды таңдауға құқығы бар жеке тұлға (және қажет болған жағдайда аударым үшін комиссия төлейді) Ұлыбританияның акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке табыс салығын дивиденд аударылған немесе Ұлыбританияға аударылған деп есептелетін мөлшерде төлейді. Салық салу мақсатында Ұлыбританияның резидент компаниясы болып табылатын Ұлыбританияның ұстаушысы, оған салықтан жалтаруға қарсы белгілі бір ережелер қолданылатын жағдайларды қоспағанда, акциялар немесе ЖДҚ бойынша төленген дивидендке корпоративтік салық өндіріп алынбауға тиіс.
Ұлыбританияның ұстаушысының акциялардағы немесе ЖДҚ үлестерін иеліктен шығару Ұлыбританияның ұстаушысының ережелеріне байланысты және салық төлеуден босатылуға жататын Ұлыбританиядағы салық салынатын кіріске салық салу мақсатында салық салынатын табысқа немесе рұқсат етілген шегерімге әкелуі мүмкін. Жеке тұлға – резидент болып табылатын және Ұлыбританияда тұратын Ұлыбританияның ұстаушысы акциялардағы үлесті немесе ЖДҚ иеліктен шығарған кезде салық салынатын табысқа капиталдың өсуіне Ұлыбританияның салығын төлеуге міндетті болады. Ұлыбританияда тұрмайтын және қаражат аудару негізінде Ұлыбританияда салық салуды таңдауға құқығы бар (және қажет болған жағдайда аударым үшін комиссия төлейтін) жеке тұлға болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы акциялардағы немесе ЖДҚ үлесті иеліктен шығару кезінде алынған салық салынатын кіріс Ұлыбританияға аударылған немесе аударылған деп есептелетін мөлшерде капитал өсіміне Ұлыбритания салығын төлейді. Атап айтқанда, Лондон қор биржасындағы ЖДҚ жасалған мәмілелер пайданы аударуға әкелуі мүмкін, оған тиісінше капитал өсіміне Ұлыбританияға салық салынатын болады. Жеке тұлға – резидент болуды тоқтатқан немесе Ұлыбританияда салық мақсаттары үшін кемінде бес жыл тұрмайтын және осындай акцияларды немесе ЖДҚ осындай кезең ішінде иеліктен шығаратын акция немесе ЖДҚ иесі, Ұлыбританияға оралған кезде, ол иеліктен шығару кезінде резидент емес немесе Ұлыбританияда тұрмағанына қарамастан, Ұлыбританияның капиталды өсіруге салығын төлеуге міндетті болуы мүмкін. Заңды тұлға болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы акцияларды сатудан немесе ЖДҚ салық салынатын кез келген табысқа Ұлыбританияның корпоративтік салығын төлейді.
Акциялар мен ЖДҚ бойынша дивидендтерді төлеуге төлем көзінен қазақстандық салық салынады. Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің ережелерінде көзделген белгілі бір жағдайларда дивидендтер төлем көзінен салықты ұстаудан босатылуы мүмкін. Ұлыбританиядан келген ұстаушыда-резидент жеке тұлғада Ұлыбританияда осындай есепке жатқызу сомасын есептеу тәртібіне сәйкес Ұлыбританияның табыс салығы есебіне осындай төлемдерден ұсталған төлем көзінен қазақстандық салықты есепке алуға құқығы болуы тиіс. Ұлыбританияның резиденті – компания болып табылатын Ұлыбританиядан келген ұстаушы әдетте төленген дивидендке корпоративтік салықты төлемейді және осылайша, әдетте оларды төлем көзінен кез келген қазақстандық салықтардан шегеруді талап ете алмайды.
Мәміле ресімдейтін немесе бір немесе бірнеше акцияларды немесе ЖДҚ беру туралы уағдаластықты қамтитын құжатқа (I) Ұлыбританияда қол қойылмаған немесе (ii) Ұлыбританиядағы қандай да бір меншікке немесе Ұлыбританияда жасалған немесе жасалатын іс-әрекетке (Ұлыбританиядағы банктік шоттарға төлемдерге қатысуды қамтуы мүмкін) қатысты емес деген жол берілген кезде, мұндай құжатқа жарияланған құнға елтаңбалық алым салынбауы тиіс. Егер мәмілені ресімдейтін немесе бір немесе бірнеше акцияларды немесе ЖДҚ беру туралы уағдаластықты қамтитын құжатқа (I) Ұлыбританияда қол қойылса және (немесе) (ii) Ұлыбританияда жасалған немесе жасалатын қандай да бір меншікке немесе іс-әрекетке қатысты болса да, іс жүзінде, егер Ұлыбританияда қандай да бір мақсат үшін мұндай құжат талап етілмесе, Ұлыбританияда осындай құжаттың жарияланған құнына елтаңбалық алым төлеудің қажеті жоқ. Егер Ұлыбританияда жарияланған құнға елтаңбалық алымды төлеу қажеттілігі туындаса, онда пайыздар мен айыппұлдарды төлеу қажеттілігі туындауы мүмкін. ЖДҚ құны фунт стерлингпен көрсетілмеген бағалы қағаздарға жататындықтан, «ұсынушыға арналған құжатқа» арналған елтаңбалық алым ЖДҚ шығаруға да, ЖДҚ арқылы берілетін бағалы қағаздарды беруге де төленбеуі тиіс. Акциялар (i) Ұлыбританиядағы тізілімде тіркелмейді немесе (ii) Ұлыбританияда тіркелген компания шығарған акциялармен біріктірілмейді деп жол берілген кезде акцияларды беру туралы шартқа немесе ЖДҚ ЕАЭС салық салынбауға тиіс.
«Қазатомөнеркәсіп»
Ұлттық Атом Компаниясы» акционерлік қоғамы
Қазақстан Республикасы, Нұр-Сұлтан қ., Z05T1X3, ул. Е-10, д. 17/12
Тел: +7 7172 55 13 98
Факс: +7 7172 55 13 99
E-mail: nac@kazatomprom.kz
Интернет-ресурс: www.kazatomprom.kz
Есепке қатысты барлық мәселелер бойынша, түсініктемелер мен ұсыныстармен, сондай-ақ оның қағаздағы көшірмесін алуға байланысты сіз Қазатомөнеркәсіп қызметкерлеріне жүгіне аласыз:
Инвесторлармен қарым-қатынасты орнатуға байланысты мәселелер бойынша
Кори Коc, IR департаментінің халықаралық кеңесшісі
Ботагөз Мулдағалиева, IR департаментінің директоры
Тел.: +7 7172 45 81 80
E-mail: ir@kazatomprom.kz
БАҚ сұраныстары және ішкі коммуникациялар бойынша
Ғажайып Күмісбек, GR мен PR департаментінің бас сарапшысы
Телефон: +7 7172 45 80 63
E-mail: pr@kazatomprom.kz
Корпоративтік хатшы
Майра Тынымбергенова
Тел.: +7 7172 45 81 63
E-mail: mtnymbergenova@kazatomprom.kz
Аудиторлар
«ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС
Әл-Фараби даңғ. 34, А ғимараты, 4-қабат
А25D5F6, Алматы, Қазақстан
Тел.: +7 727 330 3200
Депозитарий банкі
Citibank, N.A.
388 GreenwichStreet, Нью-Йорк
Нью-Йорк 10013, Құрама штаттар
Тел: +1-212-816-6622 / +1-917-533-7887
